Sẵn sàng triển khai chính quyền địa phương 2 cấp - hệ thống quản lý gần dân, hiệu quả

Trung tâm Phục vụ hành chính công của phường Bắc Giang trong ngày đầu tiên vận hành thử nghiệm. Ảnh: Đồng Thúy/TTXVN

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đã ký ban hành các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của 34 tỉnh, thành phố.

Các văn bản trên đều có hiệu lực từ ngày 16/6/2025.

Việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp lần này là một dấu mốc có ý nghĩa lịch sử đặc biệt, mở đường cho việc kiện toàn mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, đồng thời cụ thể hóa các yêu cầu đặt ra trong quá trình triển khai tổ chức, sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã.

Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) thể hiện tư duy đổi mới nhằm hướng đến quản trị địa phương hiện đại, kiến tạo phát triển, tháo gỡ "điểm nghẽn", khơi thông nguồn lực đáp ứng mục tiêu tăng trưởng nhanh, bền vững của các địa phương nói riêng và cả nước nói chung trong kỷ nguyên mới của đất nước. Việc thông qua Luật này còn mang ý nghĩa lịch sử rất lớn, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho tổ chức, hoạt động của chính quyền địa phương theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp lần đầu tiên được tổ chức ở nước ta.

Khẩn trương chỉ định Chủ tịch UBND các tỉnh sau sáp nhập

Theo Kết luận số 169-KL/TW (ban hành ngày 20/6/2025) về tập trung hoàn thành nhiệm vụ sắp xếp tổ chức bộ máy và đơn vị hành chính (gọi tắt là Kết luận số 169), Bộ Chính trị, Ban Bí thư giao Đảng ủy Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo việc hệ thống lại các quy định, hướng dẫn, quy trình của cấp xã để xây dựng "cẩm nang công tác của cấp xã" (cả bản điện tử và bản giấy) hoàn thành và gửi cho các địa phương trước ngày 1/7/2025; khẩn trương ban hành các quyết định chỉ định Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân của 23 tỉnh, thành phố (mới) sau khi Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua chủ trương...

Cũng trong ngày 20/6, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký Công điện yêu cầu các bộ ngành, địa phương tập trung thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm để triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp từ ngày 1/7/2025. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu tập trung thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm như: Hướng dẫn hồ sơ, thủ tục giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp. Chậm nhất trước 30/6/2025 phải chi trả chế độ cho cán bộ, công chức, viên chức đã có quyết định nghỉ việc do sắp xếp. Xây dựng cẩm nang hướng dẫn Ủy ban nhân dân cấp xã giải quyết công việc theo nhiệm vụ, quyền hạn

Thủ tướng yêu cầu, các bộ, ngành khẩn trương hoàn thiện, ban hành thông tư thực hiện việc phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền theo lĩnh vực quản lý của bộ, ngành mình trước ngày 25/6/2025; đồng thời hướng dẫn các địa phương triển khai thực hiện các Nghị định về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền; rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới (nếu cần) hoặc bãi bỏ các thông tư, hướng dẫn trong phạm vi nhiệm vụ, quyền hạn, lĩnh vực quản lý, bảo đảm đồng bộ, thống nhất với văn bản quy định mới ban hành.

Bộ Nội vụ khẩn trương tham mưu Thủ tướng Chính phủ quyết định phê chuẩn Chủ tịch, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân của 23 tỉnh, thành phố (mới) sau khi Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua chủ trương. Hoàn thành việc xây dựng cẩm nang hướng dẫn Ủy ban nhân dân cấp xã giải quyết công việc theo nhiệm vụ, quyền hạn, gửi các địa phương chậm nhất trước ngày 30/6/2025.

Tại phiên chất vấn và trả lời chất vấn trước Quốc hội, sáng 20/6, Phó Thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình nêu rõ, việc sắp xếp, tổ chức lại bộ máy chính quyền không chỉ nhằm tinh gọn, hiệu lực hơn, mà còn hướng tới một mục tiêu lớn hơn: tạo ra một hệ thống quản lý gần dân, hiệu quả, phục vụ tốt hơn và đủ năng lực đồng hành cùng sự phát triển. Chính phủ đã khẩn trương xây dựng và hoàn thành hệ thống nghị định nhằm tăng cường phân cấp, phân quyền cho địa phương. Hơn 100 nhiệm vụ của cấp huyện được chuyển về tỉnh và gần 600 nhiệm vụ của cấp huyện được chuyển về xã. Chính phủ đã tổ chức tập huấn trên toàn quốc và ban hành các cơ chế giải đáp những yêu cầu từ cơ sở và người dân.

Cụ thể gồm Thiết lập đường dây nóng: Chính phủ và tất cả các bộ, ngành đã thiết lập đường dây nóng công khai trên toàn quốc để người dân và chính quyền địa phương có thể liên hệ khi có thắc mắc về dịch vụ công, chức năng, nhiệm vụ; Ứng dụng trí tuệ nhân tạo: Chính phủ đã triển khai trợ lý ảo có khả năng cung cấp thông tin về 1.800 dịch vụ công cho người dân. Trợ lý ảo cũng có thể giải đáp ngay lập tức các câu hỏi của chính quyền cơ sở liên quan đến chức năng, nhiệm vụ, thủ tục hành chính. Chính phủ cũng đã thiết lập cơ chế phối hợp liên tục giữa các cấp. Từ công tác kiểm tra thực tế đến phản hồi từ cơ sở, các kênh hỗ trợ được vận hành linh hoạt, giúp phát hiện sớm vướng mắc và chủ động xử lý tình huống ngay từ đầu.

Vận hành thử nghiệm chính quyền địa phương 2 cấp

Để chuẩn bị vận hành mô hình hành chính 2 cấp và Thành phố Hồ Chí Minh (mới) từ ngày 1/7, Thành phố Hồ Chí Minh, tỉnh Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu đang nỗ lực hoàn thành bước cuối cùng về tổ chức, nhân sự, cơ sở vật chất.

Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được nêu rõ: Từ nay đến ngày 1/7 không còn nhiều thời gian, mọi công việc chuẩn bị để đảm bảo 168 phường, xã vận hành “trôi chảy” là ưu tiên hàng đầu với những chỉ đạo và hành động thần tốc, quyết liệt, nỗ lực cao nhất, đáp ứng đầy đủ mọi nguyện vọng của người dân và doanh nghiệp.

Còn theo ông Lâm Đình Thắng, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Thành phố Hồ Chí Minh, các hoạt động vận hành thử nghiệm tại 102 Trung tâm Hành chính công cấp xã ở Thành phố cơ bản thành công. Các hệ thống từ trực tuyến hội nghị đến liên thông kết nối hệ thống chuyển giao văn bản đi và đến, hệ thống xử lý thủ tục hành chính đều được thông suốt trong quá trình vận hành thử nghiệm. Qua các buổi vận hành thử nghiệm đã giúp các cán bộ, công chức chuẩn bị bố trí tại phường, xã mới hiểu được vị trí, vai trò và phương thức thực hiện nhiệm vụ của mình. Các đơn vị đang khẩn trương làm việc để triển khai thống nhất hệ thống kết nối, xử lý thủ tục hành chính trên nền tảng số nhằm chuẩn bị sẵn sàng kết nối Trung tâm Hành chính công tại 168 xã, phường của Thành phố Hồ Chí Minh (mới) từ 1/7.

Xã Vị Xuyên (Hà Giang) vận hành thử nghiệm hoạt động của Trung tâm Phục vụ hành chính công. Ảnh: Đức Thọ/TTXVN.

Ngày 20/6, Tỉnh ủy Hà Giang đã tổ chức thử nghiệm và vận hành chính thức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đối với xã Vị Xuyên (mới). Tại buổi thử nghiệm và vận hành, Bí thư Tỉnh ủy Hà Giang Hầu A Lềnh nhấn mạnh, việc vận hành thử nghiệm mẫu là cơ sở để cán bộ, đảng viên các cấp, ngành từ tỉnh đến xã quan sát, học tập, rút kinh nghiệm và triển khai tại địa phương mình. Các đại biểu tại hội nghị và tại các điểm cầu cấp xã đã theo dõi điểm cầu xã Vị Xuyên, đơn vị được chọn làm mô hình điểm thực hiện vận hành thử nghiệm và vận hành chính thức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Xã Vị Xuyên mới đã thử nghiệm trực tiếp về tổ chức các cuộc họp Ban Thường vụ, Ban Chấp hành, Kỳ họp HĐND lần thứ nhất của xã Vị Xuyên mới nhiệm kỳ 2025-2030. Xã đã vận hành thử nghiệm hoạt động của Trung tâm Phục vụ hành chính công để giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp với các tình huống gồm: Công dân nhận kết quả giải quyết thủ tục hành chính đã nộp hồ sơ dịch vụ công trực tuyến trước đó và công dân nộp hồ sơ đăng ký thành lập hộ kinh doanh, công dân nộp hồ sơ và chờ nhận kết quả giải quyết thủ tục hành chính lĩnh vực đăng ký giao dịch bảo đảm về đất đai...

Còn tại Nghệ An, Hội nghị tổ chức vận hành mẫu cụ thể các tình huống hoạt động của Đảng ủy, HĐND, UBND xã Đông Lộc sau sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính. Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Nguyễn Đức Trung đánh giá, Hội nghị đã hoàn thành toàn bộ nội dung, chương trình đề ra. Để chính thức triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7 diễn ra thuận lợi, hiệu quả, Bí thư Tỉnh ủy yêu cầu xác định rõ mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ thực sự chuyển đổi trạng thái trong việc phục vụ người dân, doanh nghiệp từ trạng thái nhiều cấp, đa tầng nấc, còn thụ động, giải quyết vấn đề của người dân, doanh nghiệp có lúc, có nơi còn cứng nhắc, máy móc sang trạng thái chủ động, kiến tạo và phục vụ người dân, doanh nghiệp tốt hơn. Đây cũng là tiền đề, bước chuẩn bị toàn diện để triển khai chính thức mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trên toàn tỉnh hoạt động hiệu quả từ ngày 1/7.

Tối 20/6 vừa qua, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì Hội nghị quán triệt triển khai chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Tổng Bí thư Tô Lâm về các nhiệm vụ trọng tâm triển khai mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Lưu ý các bộ, ngành, địa phương phải báo cáo rõ những việc đã làm được, những việc chưa hoàn thành, những nội dung không có vướng mắc trong triển khai hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Thủ tướng chỉ rõ, các bộ, ngành, địa phương phải bám sát, thực hiện hiệu quả Kế hoạch 02-KH/BCĐ TW, ngày 19/6/2025 về thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, nhanh, hiệu quả đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

Trong đó, đảm bảo mục tiêu đến ngày 30/6/2025 có 100% thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của các bộ, ngành, địa phương được đồng bộ, thống nhất trên các Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp bộ, cấp tỉnh; 100% địa phương hoàn thành việc lựa chọn, cấu hình, nâng cấp và kết nối, tích hợp Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính cấp bộ, cấp tỉnh với Cổng Dịch vụ công quốc gia; 100% các bộ, ngành, địa phương nâng cấp, cấu hình các hệ thống thông tin phục vụ hoạt động và chỉ đạo, điều hành để đáp ứng yêu cầu sắp xếp đơn vị hành chính, thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp…

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu và tin tưởng các Bộ trưởng, Trưởng ngành, Chủ tịch UBND các tỉnh chỉ đạo hoàn thành các nhiệm vụ theo chức năng, nhiệm vụ và tiến độ để ngày 30/6/2025 tổ chức ngày hội công bố chính thức quyết định vận hành tổ chức bộ máy mới của Việt Nam theo mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp trong cả nước và chính thức vận hành từ ngày 1/7/2025.

Hoàng Thị Hoa (TTXVN)