Sau nhiều thập kỷ lạm dụng, Trung Quốc cắt giảm hóa chất làm tan băng

Công nhân vệ sinh rải muối để dọn tuyết ở Bắc Kinh, ngày 22/2/2024. Ảnh: VCG

Theo quy định mới được chính quyền thành phố Bắc Kinh ban hành tại một cuộc họp hồi tháng 11, các loại hóa chất tan băng phải được tránh sử dụng tối đa tại công viên, quảng trường công cộng, khu dân cư và các khu vực dành cho người đi bộ. Quy định này chính thức có hiệu lực sau trận tuyết đầu tiên của thủ đô Trung Quốc hôm 12/12, đánh dấu mức siết chặt nghiêm ngặt nhất từ trước đến nay.

Theo trang tin Sixth Tone, không chỉ Bắc Kinh, nhiều địa phương khác cũng có động thái tương tự. Thành phố Uy Hải (tỉnh Sơn Đông) đã tăng cường kiểm soát từ tháng 10, trong khi thành phố Thiên Tân triển khai các chương trình thí điểm ít hoặc không sử dùng hóa chất tan băng từ tháng 12, với mục tiêu hạn chế tối đa nguy cơ gây tổn hại hệ sinh thái.

Trong nhiều thập kỷ, các tỉnh phía bắc Trung Quốc phụ thuộc nặng nề vào muối chloride để chống băng tuyết, sau khi loại hóa chất này được đưa vào sử dụng rộng rãi từ những năm 1970. Riêng năm 2024, Trung Quốc tiêu thụ khoảng 600.000 tấn hóa chất tan băng các loại, theo số liệu của ngành giao thông.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy muối chloride có thể ăn mòn mặt đường bê tông, gầm xe, đồng thời gây ô nhiễm đất, nguồn nước ngầm và thảm thực vật ven đường. Dù các loại hóa chất hữu cơ thân thiện môi trường hơn đã xuất hiện, chi phí của chúng cao gấp tới 20 lần so với sản phẩm truyền thống, khiến việc ứng dụng chủ yếu chỉ giới hạn tại đường băng sân bay.

Những sự cố ô nhiễm trong quá khứ là nguyên nhân quan trọng thúc đẩy thay đổi chính sách. Năm 2002, sau khi Bắc Kinh rải khoảng 7.000 tấn muối để ứng phó với đợt tuyết kỷ lục, hơn 400.000 cây xanh ven đường đã bị chết. Theo Đài Truyền hình Trung ương Trung Quốc, trong đợt bão tuyết diện rộng năm 2008, hóa chất tan băng còn làm ô nhiễm nguồn nước sinh hoạt tại một số khu vực tỉnh Quảng Đông, khiến người dân gặp vấn đề sức khỏe.

Trước thực trạng này, các cơ quan chức năng đã siết lại tiêu chuẩn quốc gia, bao gồm quy định trần hàm lượng chloride và cấm phun hóa chất gần vành đai cây xanh. Năm 2022, dây chuyền sản xuất chất tan băng thân thiện môi trường do Trung Quốc tự phát triển đầu tiên đã đi vào hoạt động tại tỉnh Sơn Tây.

Trong bối cảnh hạn chế hóa chất mùa đông năm nay, các thành phố tăng cường giải pháp thủ công và cơ giới. Riêng Bắc Kinh đã huy động 11.600 phương tiện, máy móc dọn tuyết cùng khoảng 265.000 công nhân vệ sinh và tình nguyện viên tham gia làm sạch đường phố.

Dù vậy, lệnh cấm không áp dụng tuyệt đối. Truyền thông Bắc Kinh cho biết tại các điểm trọng yếu như dốc, cầu vượt hay đường dẫn, một lượng rất nhỏ hóa chất - không quá 25 gram mỗi mét vuông - vẫn được phép sử dụng để ngăn băng giá.

Song song với giải pháp ngắn hạn, nhiều địa phương thử nghiệm hướng đi dài hơi. Khu tự trị Nội Mông trộn vật liệu chống băng trực tiếp vào nhựa đường, với hiệu quả được quảng cáo kéo dài tới 8 năm. Tại tỉnh Tứ Xuyên, các kỹ sư đã lắp đặt hệ thống ống dẫn nhiệt dưới một đoạn cao tốc dài 2 km nhằm làm tan băng bằng nhiệt.

Phản ứng của dư luận khá trái chiều. Trên mạng xã hội, không ít người ủng hộ chính sách vì lợi ích môi trường lâu dài. Ngược lại, một số ý kiến cho rằng đường trơn trượt hơn, tai nạn té ngã gia tăng, cho thấy các giải pháp thay thế chưa thực sự hoàn thiện.

Bình luận về vấn đề này, tờ Bắc Kinh Nhật báo nhận định: “Quản trị đô thị là một hệ thống phức tạp, không có giải pháp nào mang lại hiệu quả tức thì. Đây mới chỉ là trận tuyết đầu tiên của mùa đông, và những thử thách lớn hơn có thể vẫn còn ở phía trước”.

Bảo Hân/Báo Tin tức và Dân tộc