Sẽ có thêm nhiều chính sách để bảo vệ thẩm phán

Ảnh minh họa.

Ngày 14/10, Tòa án nhân dân tối cao đã đăng tải dự thảo Tờ trình Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định về chế độ bảo vệ thẩm phán.

NHIỀU VỤ VIỆC THẨM PHÁN BỊ HÀNH HUNG

Theo Tòa án nhân dân tối cao, từ khi triển khai thực hiện Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 đến ngày 31/8/2024, trong toàn ngành có 17/67 Tòa án nhân dân (bao gồm Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh và huyện; Tòa án nhân dân cấp cao) có thẩm phán bị xâm phạm (chiếm tỷ lệ 25,4%).

Cụ thể, có 20 thẩm phán bị hành hung xâm phạm tính mạng, sức khỏe; 29 thẩm phán bị xâm phạm danh dự, nhân phẩm; 13 thẩm phán yêu cầu được bảo vệ.

Các cơ quan có thẩm quyền đã xử lý 28 cá nhân có hành vi xâm phạm thẩm phán; trong đó đã truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc xử phạt hành chính đối với 22 trường hợp.

“Có thể thấy, thẩm phán luôn có nguy cơ cao khi đối mặt với nhiều hình thức xâm hại như đe dọa, bạo lực, hoặc các hành vi quấy rối từ đương sự, người thân của họ hoặc từ cộng đồng.

Căn cứ cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn nêu trên, việc xây dựng Nghị quyết quy định về bảo vệ thẩm phán là cần thiết. Qua đó, thiết lập các cơ chế xử lý kịp thời và hiệu quả khi có sự việc xảy ra, đảm bảo an toàn và sự bình tâm cho thẩm phán trong công tác và dễ áp dụng trong thực tiễn”, Tòa án nhân dân tối cao nhấn mạnh.

ĐỀ XUẤT CÁC HÀNH VI BỊ NGHIÊM CẤM

Theo đó, Dự thảo Nghị quyết gồm 24 điều, được bố cục thành 4 chương.

Đặc biệt, dự thảo đề xuất 10 hành vi cụ thể bị nghiêm cấm trong hoạt động bảo vệ Thẩm phán như gây ảnh hưởng đến việc xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, sự vô tư, khách quan của Thẩm phán; đe dọa, xâm phạm tính mạng, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín, quyền và lợi ích hợp pháp của Thẩm phán, thân nhân của Thẩm phán; cản trở Thẩm phán thi hành công vụ.

Hoặc chỉ đạo, ép buộc, lôi kéo, dụ dỗ, mua chuộc Thẩm phán để che giấu, không báo cáo, báo cáo sai sự thật, báo cáo không đầy đủ, không thực hiện hoặc thực hiện không đúng quy định, quy trình nghiệp vụ; lợi dụng, lạm dụng chức vụ, quyền hạn hoặc lợi dụng ảnh hưởng của người có chức vụ, quyền hạn để trả thù, trù dập, gây ảnh hưởng tiêu cực đến vị trí công tác…

Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết quy định các nội dung bảo vệ được phân thành nhóm, tương ứng với các quyền được bảo vệ của thẩm phán trên 4 khía cạnh.

Đó là bảo vệ sự độc lập và chỉ tuân theo pháp luật trong giải quyết, xét xử vụ án, vụ việc; bảo vệ vị trí công tác, việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn; bảo vệ bí mật an toàn, thông tin, dữ liệu cá nhân; bảo vệ tính mạng, sức khỏe, danh dự, uy tín, nhân phẩm, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp khác của Thẩm phán, thân nhân của Thẩm phán.

Theo đó, thẩm phán giải quyết, xét xử vụ án, vụ việc độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, không chịu sự can thiệp trái pháp luật của mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân; có quyền từ chối tiếp xúc, thực hiện các yêu cầu gây ảnh hưởng đến sự độc lập, vô tư, khách quan trong quá trình giải quyết, xét xử các vụ án, vụ việc…

6 TRƯỜNG HỢP THẨM PHÁN ĐƯỢC LOẠI TRỪ, MIỄN, GIẢM TRÁCH NHIỆM

Đặc biệt, dự thảo Nghị quyết quy định 6 trường hợp thẩm phán được xem xét loại trừ, miễn, giảm trách nhiệm.

Thứ nhất, khi có căn cứ cho rằng quyết định, kết luận của tập thể, người có thẩm quyền trái quy định của pháp luật thì thẩm phán có quyền từ chối thực hiện, được kiến nghị bảo lưu ý kiến bằng văn bản và báo cáo cấp có thẩm quyền. Nếu sau đó vẫn phải thực hiện thì Thẩm phán không phải chịu trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành;

Thứ hai, thực hiện đề xuất đổi mới, sáng tạo để xảy ra thiệt hại được cơ quan có thẩm quyền đánh giá đã thực hiện đúng chủ trương, có động cơ trong sáng, vì lợi ích chung;

Thứ ba, có tỷ lệ bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan cao hơn mức quy định nhưng không có dấu hiệu tiêu cực và được giao xét xử, giải quyết nhiều vụ án, vụ việc phức tạp; hoặc những vụ án, vụ việc bị hủy, sửa có tính chất phức tạp;

Thứ tư, đã tuân thủ đầy đủ các quy trình, thủ tục tố tụng nhưng pháp luật còn bất cấp, có các cách hiểu khác nhau trong áp dụng; các sai sót, thiệt hại xảy ra không phải do lỗi cố ý, không vì động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác;

Thứ năm, thực hiện nhiệm vụ trong tình huống cấp bách; để đáp ứng yêu cầu chính trị tại địa phương, phòng chống tội phạm, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực;

Thứ sáu, chủ động phát hiện và đã áp dụng các biện pháp cần thiết theo thẩm quyền để ngăn chặn, xử lý, khắc phục hậu quả hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền xử lý, khắc phục hậu quả của sai sót, vi phạm.

Đỗ Mến