Sẽ xây dựng Bảo tàng TP.HCM tại công viên Văn hóa - Lịch sử dân tộc

Ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao TP.HCM, đề cập tới xây dựng Bảo tàng TP.HCM tại hội nghị sáng 24/11.

Báo cáo tại Hội nghị Di sản văn hóa toàn thành diễn ra sáng 24/11, ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó giám đốc Sở Văn hóa - Thể thao TP.HCM, cho biết thời gian qua TP.HCM đã triển khai nhiều chương trình bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, song vẫn còn tồn tại không ít hạn chế. Trong đó, nổi bật là tình trạng di tích xuống cấp, bị xâm hại nghiêm trọng, thiếu cơ chế bảo vệ phù hợp và việc tuyên truyền, quảng bá di sản chưa được chú trọng tương xứng.

“Di sản văn hóa không chỉ là sự kết hợp phong phú, đa dạng của di sản văn hóa đô thị TP.HCM - Sài Gòn, hệ thống công nghiệp dịch vụ hiện đại của Bình Dương đến các giá trị văn hóa biển đảo đặc trưng của Bà Rịa - Vũng Tàu. Sự thống nhất trong đa dạng này đã đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nhìn nhận lại chiến lược bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của TP.HCM trong bối cảnh siêu đô thị”, ông Nhựt nhấn mạnh.

Về thực trạng bảo tàng, TP.HCM hiện có 9 bảo tàng trực thuộc Sở Văn hóa - Thể thao, trong đó chỉ 4 đơn vị đang sở hữu Bảo vật quốc gia. Nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn tới là hỗ trợ các đơn vị còn lại đạt tiêu chí bảo tàng loại I, tăng mức độ tự chủ, phát triển chuyên nghiệp, công nghệ hóa và đặc biệt là sưu tầm thêm các Bảo vật quốc gia để nâng cao chất lượng trưng bày.

“Mục tiêu chính trong thời gian sắp tới đối với 5 bảo tàng còn lại là duy trì vững được các tiêu chí của bảo tàng loại I, tăng mức độ tự chủ, phát triển sự nghiệp theo hướng chuyên nghiệp hóa, hiện đại hóa, công nghệ hóa. Đặc biệt phải sưu tầm, nghiên cứu, vận động và tìm Bảo vật quốc gia”, ông Nguyễn Minh Nhựt phát biểu.

Đền tưởng niệm các Vua Hùng (TP.HCM) tại Công viên Lịch sử - Văn hóa dân tộc. Ảnh: Lê Quân.

Một điểm đáng chú ý trong định hướng giai đoạn 2026-2030 là TP.HCM sẽ triển khai Dự án xây dựng Bảo tàng TP.HCM tại Công viên Văn hóa - Lịch sử dân tộc (phường Long Bình, TP.HCM). Đây được kỳ vọng là công trình mang tầm vóc quốc tế, kết hợp hài hòa giữa chức năng lưu giữ - trưng bày và trải nghiệm - giáo dục, phục vụ cả người dân lẫn khách quốc tế.

Trong phần phát biểu tại hội nghị, ông Phạm Định Phong, Phó cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du Lịch) nhấn mạnh việc không thể tiếp tục duy trì mô hình tổ chức bảo tàng cấp tỉnh riêng lẻ như trước đây.

"Ba bảo tàng từng hoạt động độc lập tại TP.HCM, Bà Rịa - Vũng Tàu và Bình Dương sẽ không còn hoạt động theo cách cũ. Thay vào đó, TP.HCM cần xây dựng một Bảo tàng Thành phố Hồ Chí Minh mới, có phạm vi quản lý, nghiên cứu và trưng bày bao trùm toàn bộ khu vực hành chính đã hợp nhất từ ba địa phương cũ", ông nói.

Lãnh đạo Cục đề nghị TP.HCM sớm tính toán các phương án triển khai bảo tàng này, từ quy hoạch xây dựng cơ sở hạ tầng, thiết kế nội dung trưng bày đến định hướng vận hành dài hạn. Ngoài bảo tàng tổng hợp mới, ông cũng lưu ý hiện trên địa bàn TP.HCM còn nhiều bảo tàng chuyên đề có phạm vi hoạt động ở cấp quốc gia, do đó cần có chiến lược tổ chức hệ thống bảo tàng đồng bộ, tránh chồng chéo, lãng phí nguồn lực.

Bên cạnh đó, thành phố tiếp tục hoàn thiện hồ sơ công nhận các hiện vật mới là Bảo vật quốc gia, trong đó có hiện vật từ Hội Cổ vật TP.HCM và Bảo tàng Gốm sắp trình cấp có thẩm quyền xem xét. Việc này không chỉ nhằm bảo tồn văn hóa vật thể mà còn tạo tiền đề để các đơn vị có thêm sản phẩm cốt lõi phục vụ du lịch và nghiên cứu.

Việc bảo tồn di sản, theo lãnh đạo Sở, không chỉ dừng ở nghĩa vụ với quá khứ, mà còn là chiến lược phát triển kinh tế sáng tạo. TP.HCM đặt mục tiêu biến các giá trị văn hóa thành tài nguyên có khả năng sinh lợi, đồng thời giữ vững bản sắc đô thị giữa bối cảnh hội nhập toàn cầu.

Đức An