Sốc ở Nhật Bản: Hơn 103.000 người đòi cấm nhóm nhạc Aespa vì đăng ảnh 'vụ nổ bom nguyên tử'

Các thành viên của nhóm nhạc nữ K-pop Aespa, từ trái sang phải: Ningning, Winter, Giselle và Karina. Ảnh: SM Entertainment.

Hơn 103.000 người đã ký một kiến nghị trực tuyến yêu cầu cấm nhóm nhạc nữ K-pop Aespa tham gia sự kiện âm nhạc mừng Năm mới tại Nhật Bản, vì một hình ảnh được đăng bởi một thành viên nhóm mà người phản đối cho rằng mô tả vụ ném bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki.

Kiến nghị trên Change.org chỉ ra rằng nữ ca sĩ đã đăng một bức ảnh về “mẫu đèn hình vụ nổ bom nguyên tử” lên mạng xã hội kèm dòng chú thích: “Tôi đã mua một chiếc đèn dễ thương! Mọi người thấy sao?”

Dù bài viết được đăng từ tháng 5/2022, kiến nghị cho rằng việc Aespa được mời biểu diễn tại chương trình thường niên “Kohaku Uta Gassen” – hay “Đại nhạc hội Đỏ - Trắng” – phát sóng trên kênh NHK đêm giao thừa, là không phù hợp, vì năm nay đánh dấu kỷ niệm 80 năm vụ ném bom và kết thúc Thế chiến II.

Tranh cãi được đẩy lên cao khi truyền thông Hàn Quốc đưa tin rằng bức ảnh được đăng bởi Ningning, thành viên người Trung Quốc của nhóm.

Một đoạn video cho thấy cuộc trò chuyện giữa Ningning và người hâm mộ của cô, trong đó cô đã gửi một video về chiếc đèn có hình dạng giống vụ nổ bom nguyên tử lên mạng xã hội Bubble. Ảnh: Korean Herald.

Dẫn lời “các quan sát viên”, một bài báo ngày 20/11 của tờ Korea Herald cho rằng kiến nghị này “phản ánh căng thẳng leo thang giữa Nhật Bản và Trung Quốc” sau khi Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi gần đây gợi ý rằng Tokyo có thể triển khai Lực lượng Phòng vệ nếu Trung Quốc tấn công đảo Đài Loan.

Bài báo cũng cho biết Ningning đến từ thành phố Harbin, từng thuộc khu vực do Nhật kiểm soát từ năm 1932 đến 1945, “cho thấy cô có thể mang tâm lý chống Nhật”.

Tuy nhiên, kiến nghị gốc không nêu tên Ningning là người đăng hình, cũng không đề cập đến quốc tịch của cô hay tình hình căng thẳng Nhật – Trung. Kiến nghị khẳng định rằng hình ảnh này “tầm thường hóa một thảm kịch lịch sử”.

“Vụ ném bom nguyên tử là một trong những sự kiện kinh hoàng và bi thảm nhất mà nhân loại từng trải qua”, kiến nghị nêu. “Việc không hiểu được thảm kịch này, hoặc xem nhẹ nó, là thiếu trách nhiệm không chỉ với người dân Hiroshima và Nagasaki, mà với tất cả những ai mong muốn hòa bình”.

Kiến nghị cho rằng nếu không có hành động, điều đó sẽ đồng nghĩa với việc dung túng thông điệp sai trái này trong quốc gia duy nhất từng bị tấn công bằng vũ khí hạt nhân.

“Vì vậy, chúng tôi yêu cầu Aespa bị đình chỉ khỏi ‘Kohaku’”, văn bản kết luận. “Họ cần thời gian để hiểu sâu hơn về văn hóa và lịch sử Nhật Bản và suy ngẫm lại hành động của mình”.

Kiến nghị đã nhận được sự đồng cảm của nhiều người Nhật.

“Tôi thường nghe nhạc Aespa, nhưng là người gốc Hiroshima, tôi thấy bài đăng đó vô cùng xúc phạm”, một người ký kiến nghị nói. “Kohaku Uta Gassen của NHK là khoảng thời gian quý giá mà tôi xem cùng ông bà và cụ bà, người sống sót sau vụ ném bom. Vì vậy, tôi mong họ đối mặt đúng đắn với vấn đề và xin lỗi, thay vì biện minh là không biết”.

Một người khác viết: “Việc nghĩ rằng thứ gì đó gợi nhớ chiến tranh là ‘dễ thương’ cũng đủ để loại họ khỏi Kohaku”.

Nhiều ý kiến khác nói rằng thật “đáng xấu hổ” khi đài truyền hình quốc gia Nhật Bản mời Aespa biểu diễn, và họ đã nộp đơn khiếu nại lên NHK, đồng thời tuyên bố sẽ ngừng trả phí truyền hình.

Văn hóa pop trở thành mục tiêu

Các thành viên của nhóm nhạc K-pop Aespa biểu diễn trong một chuyến lưu diễn năm 2024. Ảnh: Getty.

Giáo sư Min Seong-jae của Đại học Pace (New York) chỉ ra rằng quan hệ giữa Nhật Bản và các nước láng giềng đã “căng thẳng suốt nhiều thập kỷ” và dễ bị tác động bởi những sự việc tưởng chừng nhỏ.

“Vụ Aespa – Ningning nằm đúng giao điểm của sự hâm mộ, chủ nghĩa dân tộc, ký ức lịch sử – hình ảnh vụ nổ nguyên tử – và chính trị cấp cao”, ông nói. “Chúng ta đang chứng kiến xu hướng gia tăng việc căng thẳng địa chính trị lan vào các lĩnh vực khác: văn hóa, truyền thông, thương mại, giải trí và giao lưu nhân dân, dẫn đến việc người dân tẩy chay sản phẩm văn hóa của nhau. Nghệ thuật và giải trí đang trở thành mục tiêu hàng đầu”.

Ông Min cho rằng sản phẩm văn hóa là “công cụ hoàn hảo” để trở thành mục tiêu trong xung đột giữa các quốc gia.

“Sản phẩm văn hóa của nước khác rất dễ bị đóng khung thành ‘xúc phạm đất nước chúng ta’, kích động chủ nghĩa dân tộc và trở thành nơi trút giận công khai. Khi căng thẳng tăng cao, việc cấm hoặc lên án sản phẩm văn hóa nước khác trở thành cách thể hiện quyết tâm mà không cần điều quân hoặc phóng ngư lôi”, ông nói thêm.

Giới trẻ hiện đại ít bị ảnh hưởng

Giáo sư Makoto Watanabe của Đại học Hokkaido Bunkyo cho rằng chiến thuật như vậy ít hiệu quả hơn với thế hệ trẻ toàn cầu hóa hiện nay.

“Giới trẻ ở Tokyo, Seoul, Bắc Kinh hay bất kỳ đâu chia sẻ văn hóa pop với nhau nhiều hơn bao giờ hết”, ông nói.

Ông Watanabe cho biết “những lời chỉ trích cũ kỹ”, dù từ chính phủ hay truyền thông truyền thống, không còn sức ảnh hưởng như trước.

Ông nói thêm: “Những sinh viên châu Á tham dự lớp học của tôi rất thông minh và hiểu rõ vấn đề. Loại tấn công như thế này thường phản tác dụng”.

Ông Min nhận định cuộc tranh cãi này có thể chỉ là một phần của chu kỳ thăng trầm thường thấy trong quan hệ giữa Nhật Bản với Trung Quốc và Hàn Quốc, khi các “điểm bùng phát” xuất hiện từ tranh chấp lãnh thổ, lịch sử hoặc sự cố trên biển, rồi quan hệ được “thiết lập lại” dưới sức ép của giới kinh doanh.

NHK cho biết họ đã nhận thức được tranh cãi. Theo truyền thông Nhật, đài đang liên hệ với SM Entertainment, công ty quản lý Aespa, và công ty này khẳng định bài đăng không nhằm chế giễu nạn nhân vụ ném bom nguyên tử.

Phát sóng lần đầu năm 1951, đại nhạc hội Đỏ – Trắng kéo dài 4 tiếng, với nữ ca sĩ đội Đỏ thi đấu với nam ca sĩ đội Trắng. Dù sức hút giảm dần những năm gần đây, chương trình vẫn là chương trình giải trí biểu tượng đêm giao thừa ở Nhật.

Theo SCMP

Huyền Chi