Sớm tìm nguyên nhân khiến nguồn nước kênh Ngàn Trươi chuyển màu

Đoàn công tác của tỉnh Hà Tĩnh và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn trực tiếp kiểm tra, thị sát tại các khu vực ảnh hưởng.

Dự án thủy lợi Ngàn Trươi - Cẩm Trang là công trình trọng điểm của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và tỉnh Hà Tĩnh. Sau khi được hoàn thiện và đi vào vận hành, công trình sẽ cung cấp nước tưới cho 32.585 ha đất canh tác, 6.000 ha diện tích nuôi trồng thủy sản tại tám huyện, thị xã phía bắc Hà Tĩnh. Đồng thời, kết hợp phát điện với công suất 15 MW, tham gia cắt lũ, giảm lũ cho hạ lưu sông Ngàn Sâu, sông La với dung tích phòng lũ 157 triệu m3. Dự án có các hạng mục chính: hồ chứa nước Ngàn Trươi, đập dâng Vũ Quang và hệ thống kênh dẫn Ngàn Trươi… trong đó hạng mục công trình hồ chứa nước Ngàn Trươi có dung tích hồ chứa 775 triệu m3 là hồ lớn thứ ba trong cả nước (chỉ sau hồ Dầu Tiếng và hồ Cửa Đạt). Công trình được khởi công từ năm 2009, đến tháng 2-2017 công trình hoàn thành giai đoạn một và bắt đầu tích nước, vận hành phục vụ sản xuất nông nghiệp, dân sinh, giảm lũ cho hạ du.

Theo Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 4 (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), từ tháng 12-2018, hồ Ngàn Trươi đã vận hành đồng bộ với đập dâng Vũ Quang và đoạn kênh chính từ đập dâng Vũ Quang đến đoạn kênh chính Linh Cảm để thử tải theo nhiệm vụ thiết kế giai đoạn một. Từ tháng 12-2018 đến 13-5-2019, chất lượng nước tại các hạng mục công trình được bảo đảm, vận hành theo đúng quy trình được phê duyệt.

Tuy nhiên, từ ngày 15-5-2019 đến nay, nguồn nước trên lòng kênh dẫn, đập dâng Vũ Quang và kênh chính Ngàn Trươi đã chuyển màu đỏ bất thường, khiến chính quyền và người dân địa phương vô cùng lo lắng (ngoài phục vụ tưới, sản xuất nông nghiệp, công trình còn cấp nước sinh hoạt cho hơn 300 hộ dân thị trấn Vũ Quang).

Trước diễn biến bất thường của nguồn nước, Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 4 đã thuê đơn vị độc lập tiến hành lấy sáu mẫu nước quan trắc tại bốn điểm thuộc khu vực này. Cùng với đó, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh đã tiến hành lấy năm mẫu nước tại năm vị trí. Kết quả quan trắc ban đầu cho thấy có một vài thông số có vượt, đặc biệt là thông số sắt tăng cao.

Sau khi tiến hành khảo sát thực địa tại các công trình, hạng mục liên quan, Bí thư tỉnh ủy Hà Tĩnh Lê Đình Sơn và đại diện lãnh đạo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, hiện tượng nước trên sông Ngàn Trươi, đập dâng Vũ Quang và kênh chính đổi màu đỏ bất thường là sự việc đáng tiếc, sự chậm trễ của các đơn vị liên quan trong việc tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục đã tác động đến dư luận, tâm lý của bà con nhân dân. Vì vậy, hơn bao giờ hết, các cơ quan chức năng phải nhận diện, đánh giá khách quan tác động nào làm nguồn nước chuyển ở lòng kênh dẫn chuyển màu bất thường. Tuyệt đối không được suy luận, phỏng đoán bằng cảm quan. Do lưu lượng nguồn nước được vận hành trong hệ thống cao, diện tích tiếp nhận nguồn nước lớn, vì vậy các cơ quan chức năng cần khẩn trương vào cuộc, xác minh một cách công tâm, khách quan, trung thực, bảo đảm khoa học.

Cùng với việc kế thừa những số liệu quan trắc đã thực hiện trước đó kết hợp với các mẫu nước được lấy trong ngày 28-7, Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp các chuyên gia của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các ngành, địa phương, đơn vị liên quan thành lập tổ công tác, tiến hành tổng hợp toàn diện và tích hợp để tìm nguyên nhân các tác nhân gây ô nhiễm. Việc lấy mẫu bảo đảm khách quan nhất, vị trí lấy mẫu phải thảo luận tập thể cùng chia mẫu, cùng lưu giữ mẫu... Trong thời gian 10 ngày (tính từ ngày 28-7) phải tìm ra được nguyên nhân và hướng giải quyết khắc phục tình trạng trên.

NGÔ TUẤN – THÀNH CHÂU