Startup năng lượng Mỹ tuyên bố đã tìm ra cách biến thủy ngân thành vàng

Marathon Fusion, một công ty non trẻ nhưng đầy tham vọng trong lĩnh vực năng lượng nhiệt hạch ở Mỹ cho biết họ có thể thực hiện hiện tượng "chuyển hóa hạt nhân" (nuclear transmutation) – quá trình thay đổi nguyên tố này thành nguyên tố khác bằng cách điều chỉnh cấu trúc hạt nhân. Cụ thể là: từ thủy ngân thành vàng.

Marathon Fusion tuyên bố đã phát hiện ra phương pháp chuyển đổi thủy ngân thành vàng. Nguồn: Telegraph

Nhóm nghiên cứu của Marathon Fusion đề xuất đưa đồng vị thủy ngân-198 vào bên trong lò phản ứng nhiệt hạch cùng các nhiên liệu thông thường như lithium và các đồng vị hydro. Dưới điều kiện nhiệt độ và áp suất cực cao bên trong lò, thủy ngân-198 sẽ biến thành thủy ngân-197 – một đồng vị không bền, và cuối cùng phân rã thành vàng-197, chính là vàng như chúng ta biết.

1. Hydro, deuteri và triti kết hợp để tạo ra heli-4 và các neutron năng lượng cao.

2. Một nửa số neutron năng lượng cao đi vào lớp vỏ của lò phản ứng để tạo ra năng lượng nhiệt. 3. Các neutron còn lại kết hợp với thủy ngân-198 để giải phóng đồng vị thủy ngân-197. 4. Thủy ngân-197 trải qua quá trình phân rã, trong đó nguyên tử chuyển thành một đồng vị ổn định là vàng-197.

"Trên lý thuyết, mọi tính toán đều cho kết quả đầy hứa hẹn và những người tôi chia sẻ đều rất hào hứng," tiến sĩ Ahmed Diallo – chuyên gia vật lý plasma thuộc Bộ Năng lượng Hoa Kỳ – nói với Financial Times sau khi xem bản thảo nghiên cứu chưa được bình duyệt của Marathon Fusion.

Không chỉ là một câu chuyện thuần khoa học, phát kiến này – nếu khả thi – có thể tạo ra một bước ngoặt tài chính lớn. 2 đồng tác giả CTO Adam Rutkowski và CEO Kyle Schiller của Marathon Fusion cho biết: nếu triển khai ở quy mô nhà máy 1 gigawatt, họ có thể sản xuất khoảng 11.000 pound (tương đương 5.000 kg) vàng mỗi năm mà không ảnh hưởng đến hiệu suất phát điện. Tức là, một nhà máy nhiệt hạch trong tương lai có thể “in” vàng như sản phẩm phụ, đồng thời sản xuất năng lượng sạch vô tận.

Tuy nhiên bản thân nhiệt hạch là lĩnh vực vẫn còn đầy thách thức kỹ thuật. Nó dựa trên việc ép hai đồng vị hydro – deuterium và tritium – ở nhiệt độ hơn 100 triệu độ C để tạo ra heli và giải phóng năng lượng cùng với các neutron tốc độ cao. Các neutron này là yếu tố then chốt trong hệ thống phản ứng chuỗi và giờ đây, với đề xuất của Marathon, còn là “chìa khóa giả kim”.

Marathon ứng dụng thủy ngân-198 như một “bộ nhân neutron” (multiplier), tương tự cách các vật liệu như beryllium hay lithium được dùng để duy trì phản ứng và sản sinh tritium. Khi neutron va chạm với thủy ngân-198, nó tạo ra thủy ngân-197, rồi phân rã thành vàng – tất cả diễn ra trong nội bộ lò phản ứng. Tuy nhiên, vẫn còn rào cản về thời gian và độ an toàn. Một phần vàng có thể chứa đồng vị phóng xạ, khiến việc sử dụng cần hoãn lại 14–18 năm để đảm bảo an toàn bức xạ. Dù vậy, Marathon khẳng định: về dài hạn, lợi ích kinh tế vẫn vượt trội.

Không dừng lại ở vàng, công ty còn kỳ vọng công nghệ chuyển hóa này có thể dùng để tạo ra các kim loại quý khác như palladium, các đồng vị y học hiếm, và vật liệu cho “pin hạt nhân” – những công nghệ năng lượng tiên tiến đang được nghiên cứu cho sứ mệnh không gian và quân sự.

Điểm thú vị là Marathon Fusion không phải nhóm nghiên cứu hàn lâm truyền thống. 2 đồng tác giả của bài nghiên cứu là CEO Kyle Schiller từng làm việc tại quỹ nghiên cứu Schmidt Futures của cựu lãnh đạo Google – Eric Schmidt, trong khi CTO Adam Rutkowski là cựu kỹ sư của SpaceX. Cả hai đều là gương mặt trẻ trong giới khởi nghiệp công nghệ, mang đến cách tiếp cận phá vỡ giới hạn và sẵn sàng thử nghiệm những ý tưởng từng bị coi là không tưởng.

Câu chuyện của Marathon tái hiện một chương hiện đại trong lịch sử giả kim – hành trình hàng nghìn năm từng mê hoặc các nền văn minh cổ đại và cả những nhà khoa học vĩ đại như Isaac Newton. Ngày nay, khi vật lý hạt nhân và công nghệ nhiệt hạch hội tụ, giấc mơ đó không còn là huyền thoại nữa – mà là một bài toán kinh tế, khoa học, và thậm chí, năng lượng toàn cầu.

Dù còn xa mới đến ngày chúng ta có thể “sản xuất vàng” đại trà, Marathon Fusion đã đặt một dấu chấm hỏi lớn và đầy hấp dẫn cho tương lai: nếu một nhà máy điện có thể vừa cấp năng lượng, vừa tạo ra tài sản quý hiếm – liệu chúng ta đã bước vào một kỷ nguyên nơi năng lượng và giá trị vật chất giao thoa thực sự?

Với những gì đang được đề xuất, ít nhất là trên lý thuyết, đó không còn là phép màu – mà là vật lý hiện đại đang “mượn tay khoa học” để viết lại định nghĩa về giá trị.

Trang Trần