Sự tàn nhẫn phía sau những giải đấu chim

Tại nhiều địa phương, đặc biệt là ngày cuối tuần, không khó để bắt gặp cảnh hàng trăm chiếc lồng chim được treo san sát trong các quán cà phê, sân bãi hay khu đất trống. Tiếng chim hót vang lên không ngớt, tạo nên một không gian tưởng chừng “tao nhã”. Thế nhưng, phía sau những giải đấu chim ấy lại là một thực tế đáng báo động về sự tàn nhẫn đối với động vật và nguy cơ xâm hại đến đa dạng sinh học.

Các giải đấu chim được tổ chức vào các dịp cuối tuần.

Trong các giải đấu, chim buộc phải nhảy và hót liên tục trong nhiều giờ liền. Có những giải đấu số lượng lồng tham gia lớn thì chim phải nhảy và hót từ 3-4 tiếng đồng hồ để phân định thắng thua. Luật chơi khắc nghiệt đến mức chim dừng hót đồng nghĩa với thua cuộc và phải hạ lồng. Không ít chú chim sau khi rời sàn đấu trong tình trạng xơ xác, rụng lông, kiệt sức, thậm chí chết sau đó vì stress và suy nhược.

Theo những người chơi chim lâu năm, chim càng hót dai, càng “lửa” thì giá trị càng cao. Chính điều này khiến nhiều người bất chấp sức khỏe của chim, tìm mọi cách kích thích, ép luyện, biến chim từ một sinh vật hoang dã thành “công cụ tranh giải”.

Chim hót càng dai, càng "lửa" thì giá trị càng cao.

Để chuẩn bị cho các giải đấu, chim phải trải qua quá trình “luyện lửa” kéo dài như che lồng, kích hót, hạn chế ăn uống, thậm chí dùng các biện pháp kích thích để chim luôn trong trạng thái căng thẳng.

“Chim mà không căng thì không có cửa thắng. Mệt cũng phải hót. Nhiều con chim đã có lực thì khả năng thắng lớn”, một người chơi tại trường đấu Cường Việt Đức ở phường Thành Sen cho biết.

Người này thừa nhận, khi bước vào sân chơi, yếu tố đam mê gần như nhường chỗ cho áp lực thắng – thua. “Tiền lệ phí bỏ ra không nhỏ, chưa kể công chăm sóc, huấn luyện. Không thắng thì coi như lỗ nặng”.

Cơ cấu giải thưởng được ban tổ chức đưa ra cho mỗi giải đấu khá lớn.

Thâm nhập một giải đấu chim trên địa bàn xã Cẩm Xuyên, có thể thấy cuộc thi ở đây được tổ chức bài bản với nhiều cơ cấu giải khác nhau. Lệ phí treo lồng dao động từ vài trăm nghìn đồng đến vài triệu đồng, giải lên tới hàng trăm triệu đồng, được quy đổi thành những hiện vật giá trị lớn như ô tô, xe máy hay điện thoại.

Các giải đấu chim được tổ chức thường niên mỗi tuần một lần với cơ cấu giải khác nhau.

Sau khi giành chiến thắng, chim đoạt giải lập tức được “thổi giá”, mua bán công khai ngay tại địa điểm thi hoặc giao dịch qua các hội, nhóm trên mạng xã hội. Lợi nhuận từ những cuộc chơi này đã biến các giải đấu chim thành một thị trường ngầm, tiếp tay và thúc đẩy hoạt động săn bắt, buôn bán chim rừng trái phép, bất chấp những hệ lụy nghiêm trọng đối với môi trường và pháp luật.

Đáng lo ngại hơn, hoạt động mua bán chim hiện nay gần như diễn ra hoàn toàn ngoài vòng kiểm soát. Người mua - người bán không cần xuất trình hay yêu cầu bất kỳ giấy tờ pháp lý nào. Việc sở hữu một con chim trở nên dễ dàng, từ các cửa hàng kinh doanh cho đến hình thức sang tay cá nhân. Nguồn gốc chim hầu như không được kiểm chứng, trong đó, không ít cá thể bị bẫy bắt trực tiếp từ rừng tự nhiên, âm thầm bị đưa vào vòng xoáy mua bán trái phép.

Nhiều con chim phải hót và nhảy trong nhiều giờ đồng hồ để phân định thắng - thua.

Chủ trường chim Cường Việt Đức (phường Thành Sen) - cơ sở thường xuyên đứng ra tổ chức các giải đấu quy mô hàng trăm lồng chim khẳng định: “Chúng tôi chỉ tạo sân chơi cho anh em đam mê. Chim của ai người đó tự chịu trách nhiệm, không cần giấy tờ gì hết.”

Đại diện Chi cục Kiểm lâm Hà Tĩnh cho biết, tình trạng săn bắt và buôn bán chim rừng hiện nay đang diễn ra ngày càng tinh vi. Chim rừng khi bị bẫy bắt thường được sang tay qua nhiều khâu. Đến tay người chơi thì hầu như không còn bất kỳ giấy tờ nào chứng minh nguồn gốc hợp pháp, gây rất nhiều khó khăn cho công tác truy xuất và xử lý.

Trong khi đó, không ít người dân vẫn tồn tại những suy nghĩ như: “Chim nhỏ bắt ngoài tự nhiên thì không sao” hay “Mua vài con chim cảnh không ảnh hưởng gì”. Theo các cơ quan chức năng, chính những suy nghĩ chủ quan này đang đẩy nhiều cá nhân vào nguy cơ vi phạm pháp luật mà không hề hay biết.

Phân tích dưới góc độ pháp lý, luật sư Phan Văn Chiều – Giám đốc Công ty Luật TNHH Hà Châu cho biết, Điều 5 Nghị định số 06/2019/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 84/2021/NĐ-CP) quy định rõ: mọi hoạt động săn bắt, khai thác, nuôi nhốt, vận chuyển, mua bán động vật rừng phải bảo đảm không gây ảnh hưởng tiêu cực đến sự tồn tại và phát triển của các loài trong tự nhiên, đồng thời phải có nguồn gốc hợp pháp và được cơ quan có thẩm quyền cho phép.

“Như vậy, mọi hành vi săn bắt, nuôi nhốt, mua bán chim hoang dã trái phép, kể cả với số lượng nhỏ đều có thể bị xử phạt hành chính, thậm chí truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm”, luật sư Phan Văn Chiều nhấn mạnh.

Khi nhận thức của người dân thay đổi mới có thể ngăn chặn được tình trạng săn bắt, tận diện chim trời.

Việc tổ chức các giải đấu chim biến tướng và buôn bán chim rừng không đơn thuần là thú chơi cá nhân. Những hoạt động này đang làm suy kiệt nguồn chim tự nhiên, hủy hoại đa dạng sinh học, đe dọa cân bằng hệ sinh thái và gây bức xúc trong dư luận. Tuy nhiên, tại nhiều giải đấu, tiếng chim càng hót dai, tiền thưởng càng lớn, còn sự tàn nhẫn lại được khéo léo che đậy dưới danh nghĩa “đam mê”.

Chỉ khi chế tài pháp luật được thực thi nghiêm minh song song với việc nâng cao nhận thức cộng đồng, tình trạng săn bắt và tận diệt chim, động vật hoang dã mới có thể từng bước được ngăn chặn.

Tuệ Trang