Sửa chữa, nâng cấp hồ Văn Sơn: Việc cấp thiết, không thể chậm trễ
Sau hơn nửa thế kỷ vận hành, hồ Văn Sơn (xã Trần Phú, Hà Nội) đang xuống cấp trầm trọng, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn.
Người dân quanh hồ lo lắng, mong các cấp, ngành khẩn trương đầu tư sửa chữa, nâng cấp công trình, bảo đảm an toàn dân sinh và sản xuất nông nghiệp vùng hạ du.
Tháp cống hồ Văn Sơn (xã Trần Phú) bị hư hỏng nghiêm trọng.
Xuống cấp nghiêm trọng
Hồ chứa nước Văn Sơn được xây dựng trong giai đoạn 1968-1969, có dung tích 7 triệu mét khối. Công trình này có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc cung cấp nguồn nước tưới cho hàng trăm hécta đất sản xuất nông nghiệp; đồng thời có tác dụng điều tiết, cắt lũ, giảm ngập úng cho khu vực hạ du sông Bùi. Sau hơn nửa thế kỷ sử dụng, nhiều hạng mục của hồ đã hư hỏng nặng, không còn đáp ứng yêu cầu kỹ thuật và an toàn công trình.
Quan sát thực tế, phóng viên Báo Hànôịmới nhận thấy, đập chính của hồ có kết cấu đất đầm nén, dài khoảng 1.500m, nhiều đoạn lồi lõm, trũng thấp, không đạt cao trình thiết kế; mái thượng lưu bị sạt lở, nhiều vị trí đã bong tróc. Công trình hiện không có cầu công tác qua đập, thiếu hệ thống van điều tiết lũ và thiết bị quan trắc, gây khó khăn, đặc biệt nguy hiểm cho công nhân khi kiểm tra, vận hành, nhất là trong mùa mưa bão.
Giám đốc Xí nghiệp Đầu tư phát triển thủy lợi Chương Mỹ Đỗ Việt Dũng cho biết: Công trình đã phục vụ sản xuất hơn 50 năm mà chưa được đại tu tổng thể. Hai cống lấy nước đã bị xâm thực, rò rỉ, gãy chốt, van đóng không kín, đơn vị từng phải thuê thợ lặn để khắc phục tạm thời. Đặc biệt, thân đập xuất hiện 23 tổ mối, gây thấm nước ở nhiều vị trí, tiềm ẩn nguy cơ sụt, nứt. Lòng hồ bồi lắng nghiêm trọng, làm giảm hơn 40% dung tích trữ nước thiết kế. Chúng tôi phải cử người kiểm tra thường xuyên, nhất là trong cao điểm mưa bão. Chỉ cần một sự cố nhỏ cũng có thể gây mất an toàn cho vùng hạ du.
Sinh sống ngay dưới chân đập, ông Nguyễn Bá Vĩnh, người dân thôn Đồng Tiến (xã Xuân Mai), chia sẻ: “Không riêng gia đình tôi mà hàng trăm hộ dân ở các thôn Đồng Tiến, Hạnh Côn, Thuần Lương… luôn lo sự cố đập hồ, nhất là khi mưa lớn kéo dài. Rất mong công trình sớm được đầu tư, cải tạo để người dân trong khu vực yên tâm sinh sống”.
Thực tế cho thấy, thời gian qua đã có không ít sự cố tại các hồ đập cũ xảy ra, để lại hậu quả nặng nề. Đầu tháng 10-2025, hồ thủy điện Bắc Khê 1 (tỉnh Lạng Sơn) bị vỡ một đoạn thân đập, khiến hàng chục hộ dân hạ du phải sơ tán. Chưa đầy một tháng sau, hai hồ chứa nước nhỏ tại xã Tuy Phong (tỉnh Lâm Đồng) bị vỡ vách ngăn, khiến nước và bùn tràn xuống khu dân cư, ảnh hưởng hàng trăm hộ dân. Những sự cố đó là lời cảnh báo về tình trạng xuống cấp, thiếu đầu tư bảo dưỡng tại các hồ, đập cũ.
Giảm nỗi lo sự cố
Hồ Văn Sơn nằm trong nhóm công trình có nguy cơ cao mất an toàn đập, được các cơ quan chuyên môn của thành phố Hà Nội xếp loại cần ưu tiên sửa chữa. Ngay từ ngày 30-9-2015, UBND thành phố Hà Nội đã ban hành Quyết định số 4893/QĐ-UBND phê duyệt chủ trương đầu tư Dự án cải tạo, sửa chữa hồ chứa nước Văn Sơn. Theo quyết định này, ngân sách thành phố dự kiến bố trí hơn 78 tỷ đồng để cải tạo, sửa chữa một số hạng mục công trình đầu mối như đập chính, đập phụ; xây dựng lại cống lấy nước kết cấu ống thép bọc bê tông; cải tạo tràn xả lũ, nạo vét lòng hồ, bổ sung hệ thống thiết bị quan trắc, cải tạo nhà quản lý, đường quản lý vận hành.
UBND thành phố giao Sở NN&PTNT (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) làm chủ đầu tư, thực hiện trong giai đoạn 2016-2020. Tuy nhiên, do chưa cân đối được nguồn vốn, chủ đầu tư không triển khai dự án đúng tiến độ yêu cầu, công trình tiếp tục xuống cấp.
Ngày 4-10-2024, HĐND thành phố Hà Nội ban hành Nghị quyết số 42/NQ-HĐND về việc phê duyệt và điều chỉnh chủ trương đầu tư một số dự án sử dụng vốn đầu tư công của thành phố. Theo nghị quyết này, tổng mức đầu tư Dự án cải tạo, sửa chữa hồ chứa nước Văn Sơn được điều chỉnh tăng từ hơn 78 tỷ đồng lên hơn 155 tỷ đồng, thời gian thực hiện dự kiến 2026-2028. Thành phố giao Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp làm chủ đầu tư. Đơn vị này đã phối hợp các cơ quan chuyên môn hoàn thiện hồ sơ, trình Sở Nông nghiệp và Môi trường thẩm định từ ngày 19-9-2025. Nếu được phê duyệt đúng tiến độ, dự án sẽ được khởi công ngay đầu năm 2026.
Theo các chuyên gia thủy lợi, việc đầu tư sửa chữa hồ Văn Sơn không chỉ khôi phục năng lực tưới, mà còn góp phần giảm rủi ro thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu. Công trình nằm trên địa hình cao, bao quát toàn bộ khu vực dân cư và sản xuất của các xã phía hạ du. Trong bối cảnh mưa lũ ngày càng cực đoan, lưu lượng vượt xa thiết kế ban đầu, việc sửa chữa, nâng cấp hồ Văn Sơn là rất cấp thiết, cần được triển khai trong thời gian sớm nhất để bảo đảm an toàn dân sinh và công tác sản xuất của vùng hạ du.
