Sức mua yếu, thị trường bánh trung thu rơi vào cảnh ảm đạm

Phía sau “bức tranh” ảm đạm của thị trường bánh trung thu là một loạt những vấn đề về tiêu dùng, niềm tin và mô hình kinh doanh. Cuộc “chạy đua” giảm giá chưa từng có này có thực sự giúp giải cứu bánh tồn, hay chỉ là hồi chuông cảnh báo cho một thị trường đang cần tái cấu trúc nghiêm túc?

Khuyến mãi sâu vẫn khó bán

Ngay từ đầu tháng 8 âm lịch, các điểm bán bánh trung thu tại TP.HCM và Hà Nội đã đồng loạt “ra quân”. Những bảng hiệu khuyến mãi như “mua 1 tặng 2”, “mua 1 tặng 3”, “giảm giá đến 30%” treo đầy trên nhiều tuyến đường như Phạm Văn Đồng, Xô Viết Nghệ Tĩnh… Tuy nhiên, khác với không khí náo nhiệt thường thấy mỗi mùa Trung thu, năm nay thị trường dường như “đứng hình”.

Nhiều gian hàng cả ngày không một bóng người.

Tại một gian hàng trên đường Phạm Văn Đồng (Hà Nội), anh Trịnh Quốc Bảo - chủ điểm bán đã hơn 5 năm kinh nghiệm, đứng ngóng khách dưới trời mưa, thở dài: “Đầu mùa tôi thử ‘mua 1 tặng 2’, nhưng ế quá nên nâng lên “mua 1 tặng 3”. Giờ vẫn còn hàng chồng hàng. Nếu vài hôm tới không cải thiện, tôi đành bán lỗ để thu hồi vốn”.

Anh Bảo cho biết, mỗi chiếc bánh anh bán có giá từ 145.000 - 165.000 đồng, nhưng khi áp dụng khuyến mãi thì lời gần như bằng 0. Bỏ ra nhiều tháng để thuê mặt bằng, thiết kế sạp hàng và thuê nhân viên, giờ gần tới rằm mà chưa thu lại được phân nửa vốn, nếu không đẩy hàng, tôi coi như phải vay mượn bù lỗ.

Cũng trong tình cảnh tương tự, chị Vũ Thị Thu Hà - chủ một điểm bán khác tại phường Hai Bà Trưng cho biết: “Tôi nhập về khoảng 600 chiếc bánh trung thu, nhưng đến nay mới chỉ bán được gần 200 chiếc, năm nay sức mua có phần yếu hơn, mưa gió người đi đường ít đã đành, người vào mua cũng do dự lắm, bán bánh không khác gì trò chơi may rủi”.

Với những thương hiệu như Kinh Đô, giá niêm yết dao động từ 80.000 đến gần 500.000 đồng/cái, do đó người bán lẻ không được phép giảm giá theo ý mình. Dù công ty cam kết thu hồi bánh tồn, nhưng lợi nhuận cho người bán rất thấp, khó bù chi phí vận hành.

Một vấn đề khác khiến nhiều người mua chùn bước là sự mập mờ trong khuyến mãi. Nhiều nơi treo bảng “mua 1 tặng 3” nhưng thực tế lại nâng giá bánh lên cao, khiến khách hàng cảm thấy không được lợi như tưởng tượng.

Chị Lê Thanh Mai (phường Cầu Giấy) cho biết: “Tôi thấy bảng mua 1 tặng 3 thì ghé vào, nhưng người bán báo giá loại 210g là 185.000 đồng/cái. Trong khi tuần trước, cùng loại đó tôi mua ở chỗ khác chỉ 120.000. Tính ra họ nâng giá rồi chia ra, chứ tặng gì đâu”.

Tình trạng “treo đầu dê, bán thịt chó” còn thể hiện ở nhiều điểm bán treo biển tặng lồng đèn, nhưng khi hỏi thì khách phải mua loại bánh đặc biệt giá cao mới được nhận quà tặng.

“Không chỉ giá cả và chiêu trò khiến khách ngại mua, mà chất lượng bánh cũng là yếu tố khiến nhiều người e dè. Nhiều điểm bán sử dụng bao bì, nhãn hiệu sang trọng, nhưng thực tế bên trong lại là bánh gia công từ cơ sở khác, không rõ nguồn gốc”, chị Mai nói.

Thấp thỏm nỗi lo tồn kho

Không khí mua sắm trầm lắng năm nay không chỉ đến từ yếu tố thời tiết hay quảng cáo kém hấp dẫn. Theo các chuyên gia, đó là biểu hiện của một sự thay đổi rõ rệt trong hành vi tiêu dùng và định vị sản phẩm của chính doanh nghiệp.

Bánh trung thu từng là món quà mang tính truyền thống, gắn với hình ảnh gia đình, đoàn viên. Nhưng với thế hệ trẻ, giá trị này đang mờ dần. Họ quan tâm đến trải nghiệm nhiều hơn là lễ nghĩa.

Trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn, người tiêu dùng ngày càng thận trọng hơn với từng khoản chi tiêu. Bánh trung thu là sản phẩm vốn có giá không rẻ đang dần bị xem là mặt hàng không thiết yếu.

Bên cạnh đó, mô hình phân phối truyền thống dường như đang lỗi thời. Việc dựng quầy hàng tạm, thuê người bán ngắn hạn, không đảm bảo doanh số nhưng lại tốn chi phí, khiến người bán lẻ khó có lãi, thậm chí chịu lỗ nếu hàng tồn không được xử lý kịp.

Không ít ý kiến cho rằng, ngành bánh trung thu cần một “cuộc đại tu” về cách làm thương hiệu, chiến lược sản phẩm và chính sách phân phối. Những chiêu khuyến mãi rập khuôn không còn đủ sức hấp dẫn khách hàng khi họ đã trở nên thông minh và tỉnh táo hơn.

Mặt khác, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt từ các loại bánh homemade, bánh nhập khẩu từ Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan… với hình ảnh hiện đại, ít ngọt, phù hợp thị hiếu mới cũng đang khiến bánh truyền thống mất dần sức hút.

Một yếu tố không thể bỏ qua là thời hạn sử dụng ngắn của bánh trung thu. Việc sản xuất, phân phối và tiêu thụ đều gói gọn trong khoảng 1 - 2 tháng khiến rủi ro hàng tồn cao. Trong khi đó, doanh nghiệp gần như đẩy toàn bộ gánh nặng tồn kho cho người bán lẻ.

Trong dài hạn, nếu ngành bánh trung thu không cải thiện chuỗi cung ứng, đa dạng hóa sản phẩm, và quan trọng nhất là khôi phục niềm tin người tiêu dùng, thì mỗi mùa rằm tháng Tám sẽ tiếp tục là nỗi lo của không ít người kinh doanh.

Từ món quà truyền thống gắn bó với ký ức tuổi thơ, bánh trung thu đang dần trở thành món hàng “khó bán”. Sự khó khăn trong việc đẩy mạnh doanh thu không chỉ là một hiện tượng ngắn hạn, mà có thể là chỉ dấu cho một bước ngoặt dài hơi. Khi người tiêu dùng thay đổi, thị trường vẫn “đứng yên” thì sẽ sớm bị “bỏ lại phía sau”.

Tiến Anh