Tại sao các CLB bóng đá châu Âu lại hút nhà đầu tư Mỹ?

Kobbie Mainoo của Manchester United trong trận đấu tại Giải Ngoại hạng Anh giữa Manchester United FC và Aston Villa FC vào tháng 5/2025

Bóng đá châu Âu tiếp tục khẳng định vị thế của một ngành công nghiệp mang lại lợi nhuận khổng lồ, với tổng doanh thu của 5 giải Vô địch Quốc gia hàng đầu châu lục đạt 20,4 tỷ euro (23,7 tỷ USD) trong mùa giải 2023-2024.

Khi Ngoại hạng Anh ra đời mùa 1996-1997, tổng doanh thu của 5 giải đấu lớn chỉ đạt 2,5 tỷ euro, theo phân tích của Deloitte. Đến mùa 2023-2024, con số này đã tăng 750%. Sự tăng trưởng này kéo theo giá trị các CLB tăng vọt.

Doanh thu của 5 giải bóng đá hàng đầu châu Âu trong mùa giải 2023-24 đạt 23,7 tỷ USD

Hiện tại, giới đầu tư Mỹ đã sở hữu toàn bộ hoặc một phần cổ phần ở phần lớn CLB thuộc Ngoại hạng Anh, trong đó có tới 4 đội thuộc nhóm “Big Six”: Chelsea, Liverpool, Manchester United và Arsenal.

Điển hình, gia tộc Glazer đã mua lại Manchester United năm 2005 với giá 790 triệu bảng (1,07 tỷ USD). Năm 2024, khi bán một phần cổ phần cho tỷ phú Jim Ratcliffe, CLB được định giá tới 5 tỷ bảng - mức cao nhất trong thế giới bóng đá.

Theo ông Kieran Maguire, Phó giáo sư tài chính bóng đá tại Đại học Liverpool, việc các tỷ phú Mỹ mạnh tay chi tiền vào bóng đá châu Âu bắt nguồn từ khối tài sản ngày càng phình to tại Mỹ: “Đơn giản là họ còn biết làm gì với tiền? Trực thăng thì chỉ mua được vài cái, du thuyền cũng chỉ cần vài chiếc”.

Ngoài ra, số lượng CLB thể thao chuyên nghiệp hàng đầu ở Mỹ rất hạn chế, trong khi giá mua lại các đội bóng NFL hay NBA thường lên tới hàng tỷ USD. Vì vậy, nhiều nhà đầu tư quay sang bóng đá châu Âu như một lựa chọn thay thế.

Theo PitchBook, hiện có hơn 36 CLB ở 5 giải đấu hàng đầu châu Âu có sự tham gia của quỹ đầu tư tư nhân hay vốn mạo hiểm bao gồm đa số các đội tại Ngoại hạng Anh.

Hoạt động M&A trong bóng đá châu Âu tăng mạnh, từ mức chỉ 66,7 triệu euro năm 2018 lên gần 2,2 tỷ euro vào năm 2024. Nhiều quỹ đầu tư chọn mô hình sở hữu đa CLB để tối ưu hóa lợi nhuận.

Ông Nicolas Moura, chuyên gia phân tích vốn tư nhân cấp cao khu vực EMEA của PitchBook cho biết nhiều nhà đầu tư Mỹ muốn xây dựng một mạng lưới CLB khác nhau, bởi mô hình này vừa mang lại lợi ích tài chính vừa có tác dụng quảng bá thương hiệu.

Giá trị các thương vụ M&A trong giới CLB bóng đá châu Âu đã đạt gần 2,2 tỷ euro trong năm 2024

Tuy nhiên, sở hữu đa CLB cũng gây ra nhiều tranh cãi. Liên đoàn Hiệp hội Bóng đá châu Âu (UEFA) đã bắt đầu siết chặt mô hình này. Hè vừa qua, Crystal Palace (Anh) bị cấm tham dự Europa League do vi phạm quy định, khi doanh nhân Mỹ John Textor vừa nắm cổ phần tại CLB này, vừa sở hữu Lyon (Pháp), đội tuyển cũng giành suất dự cúp châu Âu. Chuyên gia Moura cảnh báo, những trường hợp tương tự có thể còn gia tăng khi ngày càng nhiều CLB thuộc mô hình đa sở hữu tiến vào nhóm giải đấu hàng đầu.

Đáng chú ý, trong một nhận định khác của Deloitte, tốc độ tăng trưởng doanh thu bóng đá có thể sẽ chững lại từ mùa 2025-2026 do giá trị bản quyền truyền hình đi ngang. Trong bối cảnh đó, nguồn thu thương mại trở thành động lực chính, từng tăng 6% mùa 2023-2024 nhờ các hợp đồng tài trợ mới và việc tận dụng sân vận động cho các sự kiện ngoài bóng đá.

Ông Moura cho biết nhiều quỹ đầu tư Mỹ đang tìm cách thay đổi cả khán đài, thậm chí toàn bộ sân vận động để giảm bớt sự phụ thuộc vào nguồn thu phát sóng.

Một hướng đi khác là mở rộng thị trường quốc tế. La Liga (Tây Ban Nha) mùa này sẽ tổ chức trận đấu chính thức đầu tiên ngoài lãnh thổ, khi Barcelona gặp Villarreal tại Miami (Mỹ).

Serie A (Italy) cũng đang xem xét kế hoạch tổ chức trận đấu ở Australia. Từ trước đến nay, FIFA chưa cho phép các trận đấu giải Vô địch Quốc gia diễn ra ngoài nước sở tại, nhưng đang cân nhắc thay đổi quy định này.

Phó giáo sư Kieran Maguire của Đại học Liverpool cho rằng đến một thời điểm, Ngoại hạng Anh cũng sẽ phải tính tới chuyện tổ chức các trận đấu ở nước ngoài để cạnh tranh doanh thu với các giải đấu khác. Dù vậy, phía Ngoại hạng Anh dường như vẫn giữ quan điểm thận trọng. Giám đốc điều hành Richard Masters khẳng định với CNBC rằng giải đấu rất khác so với các giải thể thao Mỹ trong cách tiếp cận việc tổ chức thi đấu quốc tế.

Duy Anh