Tại sao đèn giao thông tại Nhật Bản có màu xanh lam?

Nhật Bản từ lâu đã nổi tiếng là sự giao thoa thú vị giữa truyền thống và hiện đại, vừa lưu giữ lịch sử lâu đời vừa dẫn đầu công nghệ tiên tiến. Với giới mê xe, "đất nước mặt trời mọc" là thiên đường của những mẫu xe độc đáo mang đậm bản sắc văn hóa.

Nhật Bản từ lâu đã sở hữu một nền văn hóa giao thông có sức lan tỏa mạnh mẽ trên toàn cầu, không chỉ trong phong cách chơi xe mà còn ở cách thức quản lý giao thông.

Nhưng ngoài ra, có một chi tiết khiến nhiều du khách bất ngờ: màu xanh lam xuất hiện trên một số trụ đèn giao thông thay vì xanh lá. Đây thực chất là sự thỏa hiệp giữa thói quen ngôn ngữ của người Nhật và chuẩn mực quốc tế.

Theo Công ước về biển báo và tín hiệu đường bộ của Liên Hợp Quốc năm 1968, đã có 35 quốc gia ký kết và hiện được 75 nước áp dụng (trong đó không có Mỹ và Nhật Bản), tín hiệu giao thông được quy định rõ: xanh lá nghĩa là đi, đỏ nghĩa là dừng.

Với không ít du khách quốc tế, việc đèn giao thông ở Nhật Bản hiển thị ba màu đỏ, vàng và xanh lam thường gây bất ngờ. Ít ai biết rằng, phía sau điều này là một câu chuyện thú vị bắt nguồn từ văn hóa và ngôn ngữ Nhật Bản.

Tuy nhiên, trong tiếng Nhật cổ, từ "ao" (青) được dùng chung cho cả màu xanh lam và xanh lá. Về sau, "midori" (緑) mới xuất hiện để chỉ màu xanh lá, nhưng trong tâm thức và văn hóa Nhật, "ao" vẫn gắn liền với nhiều vật thể có màu xanh lá.

Vào những năm 1970, chính phủ Nhật Bản đã quyết định sử dụng một sắc xanh pha lam – vừa đủ để coi là xanh lá theo tiêu chuẩn quốc tế, vừa đủ lam để người dân vẫn gọi là "ao". Hiện nay, nhiều đèn tín hiệu ở Nhật có màu xanh ngả lam rõ rệt, trong khi một số khác vẫn xanh lá, nhưng tất cả đều được gọi chung là "ao".

Quy chuẩn đèn giao thông màu xanh lam được áp dụng từ những năm 1970 tại Nhật Bản. Hiện tại, đèn tín hiệu màu xanh lam và xanh lá vẫn được sử dụng song song tại nhiều nơi mà không gặp bất cứ trở ngại nào.

Hiện tượng này phản ánh cách nhìn màu sắc khác biệt của từng nền văn hóa. Ở giai đoạn sơ khai, tiếng Nhật chỉ có 4 từ màu cơ bản: xanh, đỏ, đen và trắng. Thói quen ngôn ngữ này vẫn in sâu đến ngày nay: một quả táo xanh lá vẫn được gọi là "aoringo" (táo xanh lam).

Theo chuyên gia ngôn ngữ và văn hóa Nhật Bản Katsuhiro Ito, khi đèn giao thông lần đầu được đưa vào Nhật Bản những năm 1930, tín hiệu đi được gọi là xanh lá. Nhưng sau Thế chiến II, Luật Giao thông đường bộ lại mô tả chính thức là "ao", khiến cách gọi này tồn tại đến tận bây giờ.

Tobidashi Bōya là linh vật tuyên truyền an toàn giao thông xuất hiện trên các biển báo phẳng gần khu vực trường học ở Nhật Bản. Hình ảnh này nhằm nhắc nhở tài xế giảm tốc độ và nhắc trẻ em cẩn thận quan sát xe cộ trước khi sang đường.

Ngoài ra, Nhật Bản còn có những đặc điểm độc đáo khác trong quản lý giao thông. Ví dụ, việc bổ sung thêm nhiều biển báo giao thông được vẽ thủ công có hình đứa trẻ "Tobita-kun" tại những khu vực trường học đã giúp giảm đáng kể tai nạn đường bộ.

Việt Hà