Tại sao Hiệp định thương mại EU - Mercosur gây tranh cãi?

Nguồn: INT

Cắt giảm thuế quan, tăng hạn ngạch nông sản

Theo thỏa thuận, Mercosur sẽ xóa bỏ thuế quan đối với 91% hàng xuất khẩu từ EU, trong đó có ô tô (hiện chịu mức 35%) trong vòng 15 năm. Về phía EU, khối này sẽ dỡ bỏ thuế quan đối với 92% hàng hóa xuất khẩu từ Mercosur trong tối đa 10 năm.

Mercosur cũng cam kết xóa bỏ thuế đối với một số sản phẩm nông nghiệp của EU, như rượu vang (17%) và rượu mạnh (20-35%).

Đối với các mặt hàng nông sản nhạy cảm, EU sẽ mở rộng hạn ngạch nhập khẩu, bao gồm thêm 99.000 tấn thịt bò. Đổi lại, Mercosur sẽ dành cho EU hạn ngạch miễn thuế 30.000 tấn pho mát. Ngoài ra còn có các hạn ngạch cho gia cầm, thịt lợn, đường, ethanol, gạo, mật ong, ngô (từ phía EU) và sữa bột, sữa công thức cho trẻ em (từ phía Mercosur).

Thỏa thuận cũng công nhận 350 chỉ dẫn địa lý để bảo vệ các sản phẩm đặc sản của EU như phô mai Parmigiano Reggiano khỏi bị làm giả.

Lập luận của bên ủng hộ

Ủy ban châu Âu cùng các quốc gia ủng hộ như Đức và Tây Ban Nha cho rằng, hiệp định này sẽ giúp EU giảm phụ thuộc vào Trung Quốc, đặc biệt về khoáng sản chiến lược, đồng thời giảm thiểu tác động từ thuế quan mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đã áp đặt.

Ủy ban khẳng định đây là hiệp định thương mại tự do lớn nhất từ trước tới nay của EU về cắt giảm thuế quan, với giá trị thuế nhập khẩu được gỡ bỏ lên tới hơn 4 tỷ euro (4,7 tỷ USD) mỗi năm đối với hàng hóa EU, đóng vai trò then chốt trong chiến lược đa dạng hóa quan hệ thương mại.

Do Mercosur hiện có ít thỏa thuận thương mại quốc tế, EU sẽ có lợi thế “người đi trước”. Các doanh nghiệp châu Âu cũng sẽ được tham gia đấu thầu các gói thầu công tại Mercosur ngang hàng với nhà thầu bản địa, điều chưa từng được Mercosur trao cho đối tác nào trước đây.

EU coi Mercosur là đối tác đáng tin cậy trong nỗ lực giảm phụ thuộc vào Trung Quốc về các khoáng sản thiết yếu như lithium cho pin, đồng thời đảm bảo phần lớn các nguyên liệu này sẽ không bị đánh thuế xuất khẩu.

Những người ủng hộ nhấn mạnh lượng thịt bò bổ sung chỉ chiếm 1,6% mức tiêu thụ của EU và gia cầm chỉ chiếm 1,4%, đồng thời viện dẫn con số 200.000 tấn thịt bò EU nhập khẩu mỗi năm như minh chứng rằng Mercosur đáp ứng được các tiêu chuẩn của EU. Hiệp định cũng có cơ chế tự vệ trong trường hợp thị trường bị xáo trộn.

Phản ứng của phe phản đối

Nông dân châu Âu nhiều lần biểu tình phản đối, lo ngại hiệp định sẽ khiến nông sản giá rẻ, đặc biệt là thịt bò, tràn vào thị trường, không đáp ứng được các tiêu chuẩn xanh và an toàn thực phẩm của EU, mặc dù Ủy ban châu Âu khẳng định các tiêu chuẩn này sẽ không bị nới lỏng.

Trong khi đó, Pháp - quốc gia có ngành chăn nuôi bò thịt lớn cho biết chỉ ký kết nếu hiệp định “bảo vệ lợi ích” của nông nghiệp Pháp và EU. Italy và Ba Lan cũng phản đối, và nếu ba quốc gia này không thông qua, thỏa thuận có thể bị chặn lại.

Tổ chức Friends of the Earth gọi thỏa thuận này là “hủy hoại khí hậu”, cảnh báo nó sẽ thúc đẩy nạn phá rừng khi các nước Mercosur tăng cường xuất khẩu nông sản và nguyên liệu thô, nhiều trong số đó đến từ những khu vực rừng già như Amazon, kéo theo hậu quả nặng nề đối với môi trường. Trên thực tế, Hiệp định có các cam kết về môi trường, bao gồm mục tiêu chấm dứt phá rừng sau năm 2030. Tuy nhiên, các tổ chức môi trường cho rằng các điều khoản này thiếu cơ chế thực thi ràng buộc.

Quỳnh Vũ