Tại sao người nhiễm HIV dễ bị loãng xương?

1. HIV - yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe xương

Theo TS.BS. Bùi Hải Bình – Trung tâm Cơ Xương Khớp Bệnh viện Bạch Mai, một số nguyên nhân chính khiến cho HIV làm tăng nguy cơ đối với sức khỏe xương bao gồm:

1.1. HIV ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chuyển hóa của xương

HIV không chỉ tấn công hệ miễn dịch mà còn có thể gây rối loạn quá trình chuyển hóa xương. Cụ thể: HIV ảnh hưởng trực tiếp đến tế bào xương gây mất cân bằng giữa quá trình hủy xương và quá trình tạo xương, thường là quá trình hủy xương mạnh hơn dẫn đến giảm mật độ xương. Tình trạng viêm mạn tính do HIV làm tăng các cytokine gây viêm như TNF-α, IL-6 – vốn là những chất thúc đẩy quá trình hủy xương.

Người nhiễm HIV có nguy cơ cao bị loãng xương.

1.2. Tác dụng phụ của thuốc kháng HIV (ARV)

Một số loại thuốc điều trị HIV, đặc biệt là tenofovir disoproxil fumarate (TDF), có liên quan đến việc giảm mật độ xương: TDF có thể gây tổn thương ống thận làm mất phosphate qua thận, gây thiếu hụt vitamin D, từ đó ảnh hưởng đến quá trình khoáng hóa xương. Các thuốc ARV khác cũng có thể ảnh hưởng đến hormone và chuyển hóa vitamin D, làm giảm khả năng hấp thụ canxi.

Một số nghiên cứu cho thấy, việc bắt đầu điều trị bằng thuốc ARV có liên quan đến việc giảm 2 - 6% mật độ xương trong 2 năm đầu, mức giảm tương tự như trong 2 năm đầu của thời kỳ mãn kinh.

1.3. Thiếu hụt dinh dưỡng và lối sống

Người sống chung với HIV thường đối mặt với các vấn đề như:

- Suy dinh dưỡng, thiếu canxi và vitamin D - hai yếu tố thiết yếu cho sức khỏe xương.

- Ít vận động, do mệt mỏi hoặc trầm cảm, làm giảm kích thích cơ học cần thiết để duy trì mật độ xương.

- Hút thuốc lá, uống rượu, vốn là các yếu tố nguy cơ độc lập gây loãng xương.

1.4. Các bệnh lý đi kèm

HIV thường đi kèm với các bệnh lý như viêm gan siêu vi B/C, suy thận hoặc rối loạn nội tiết, chuyển hóa - tất cả đều có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe xương.

1.5. Tuổi thọ tăng - nguy cơ tích lũy

Nhờ tiến bộ trong điều trị, người nhiễm HIV ngày nay có thể sống lâu hơn. Tuổi thọ tăng đồng nghĩa với việc họ phải đối mặt với các bệnh lý mạn tính, trong đó có loãng xương.

Tầm soát mật độ xương định kỳ giúp người nhiễm HIV phát hiện sớm tình trạng loãng xương.

2. Lời khuyên của thầy thuốc

TS.BS. Bùi Hải Bình cho biết để giảm nguy cơ loãng xương và gãy xương, người nhiễm HIV nên:

Tầm soát mật độ xương định kỳ, đặc biệt khuyến nghị sàng lọc những bệnh nhân nhiễm HIV bị gãy xương do loãng xương, tất cả phụ nữ sau mãn kinh nhiễm HIV và tất cả nam giới nhiễm HIV ≥ 50 tuổi.
Bổ sung canxi và vitamin D theo chỉ định.
Tăng cường vận động thể chất, đặc biệt là các bài tập chịu lực như đi bộ, yoga.
Tránh hút thuốc, hạn chế rượu bia.
Thảo luận với bác sĩ về lựa chọn thuốc ARV ít ảnh hưởng đến xương.

Các bài tập chịu lực như yoga giúp người nhiễm HIV phòng ngừa bệnh loãng xương.

Hải Long