Tận dụng, khai thác tối đa tiềm năng sẵn có của sông Hồng

Trục cảnh quan trung tâm của Thủ đô

TP ven sông là mô hình đô thị được các nước trên thế giới chú trọng phát triển, như sông Seine tại Paris (Pháp), sông Hudson tại New York (Mỹ), sông Hàn tại Seoul (Hàn Quốc)… Tại Việt Nam, mô hình TP bên sông cũng đã hình thành từ lâu: Đà Nẵng với mô hình TP bên sông Hàn; TP Hồ Chí Minh phát triển bên bờ sông Sài Gòn; Huế nằm bên bờ sông Hương. Thời gian đã chứng minh việc phát triển TP bên sông là hướng đi đúng đắn khi những đô thị trên đều có sự phát triển vượt bậc. Do đó, sông Hồng được xác định là trục xanh, trục cảnh quan trung tâm và Hà Nội sẽ tận dụng, khai thác tối đa các tiềm năng sẵn có để phát triển ngang tầm với các TP lớn trên thế giới.

Theo Luật Thủ đô 2024, Hà Nội được trao quyền tập trung nguồn lực, ưu tiên tổ chức thực hiện quy hoạch phân khu sông Hồng phù hợp với Quy hoạch Thủ đô và Quy hoạch chung Thủ đô. Ảnh: Thanh Hải

Theo quy định tại Điều 17 Luật Thủ đô 2024 về quy hoạch xây dựng, phát triển Thủ đô: việc xây dựng và phát triển Thủ đô phải thực hiện theo Quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch chung Thủ đô. Quy hoạch Thủ đô, Quy hoạch chung Thủ đô phải bảo đảm xây dựng Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại, phát triển bền vững, môi trường sống trong lành, an ninh nguồn nước với sông Hồng là trục xanh, cảnh quan trung tâm, phát triển đô thị hài hòa hai bên sông của TP; bảo đảm quốc phòng, an ninh, kết nối hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của Thủ đô với các địa phương có hoạt động liên kết, phát triển vùng với Thủ đô và cả nước.

Cùng với đó, tập trung nguồn lực, ưu tiên tổ chức thực hiện quy hoạch phân khu sông Hồng và sông Đuống phù hợp với Quy hoạch Thủ đô và Quy hoạch chung Thủ đô. Trong đó, trên bãi sông được phép tồn tại một số khu vực dân cư hiện hữu và được phép xây dựng mới công trình, nhà ở với tỷ lệ thích hợp theo quy hoạch phòng, chống lũ của tuyến sông có đê và quy hoạch khác có liên quan; các khu vực bãi sông, bãi nổi còn lại được phép xây dựng các công trình dành cho không gian công cộng, công trình phục vụ mục đích công cộng nhưng không tôn cao bãi sông, bãi nổi để bảo đảm yêu cầu không làm cản trở dòng chảy…

Theo Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 đã được Thủ tướng phê duyệt, sông Hồng là trục xanh, trục cảnh quan trung tâm của Thủ đô, là không gian văn hóa di sản, du lịch và dịch vụ, kết nối Vùng Thủ đô và Vùng Đồng bằng sông Hồng. Để hiện thực hóa được định hướng lớn này, TP Hà Nội đang tập trung chỉ đạo và tổ chức triển khai thực hiện đồng bộ công tác quy hoạch khu vực bãi sông, ngoài đê sông Hồng...

Tạo lập diện mạo đô thị hiện đại

Theo các chuyên gia, nhà khoa học, sông Hồng hiện nay chưa được khai thác đúng với tiềm năng của nó. Ví dụ như những khu đất chưa được khai thác một cách hiệu quả, vẫn còn rất nhiều khu đất đang bỏ hoang. Sự tiếp cận của người dân và du khách đối với sông Hồng hiện nay là tương đối hạn chế do khoảng cách từ đường giao thông xuống đến sông Hồng. Do đó nếu chúng ta thực hiện quy hoạch phân khu đô thị sông Hồng một cách bài bản, hiệu quả thì đây là một tiềm năng rất lớn.

Cùng với đó, việc tổ chức thực hiện quy hoạch phân khu sông Hồng được phân cấp cho Hà Nội chủ động sẽ bảo đảm được tính chặt chẽ, tạo điều kiện về mặt thời gian và quy trình để Hà Nội giải quyết được nhu cầu của người dân về không gian văn hóa cộng đồng, về không gian cảnh quan xanh - sạch - đẹp với sông Hồng là trục cảnh quan trung tâm và phát triển hài hòa ở đô thị hai bên sông, phù hợp với định hướng Nghị quyết số 15-NQ/TW của Bộ Chính trị.

PGS.TS Phạm Trọng Thuật (Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội) cho rằng, Hà Nội khác với những đô thị khác ở chỗ sông Hồng đóng vai trò rất quan trọng, chi phối không gian và đánh giá việc chúng ta ứng xử như thế nào với một ưu thế về mặt tự nhiên. Từ trước đến nay, chúng ta chưa ý thức đầy đủ nên chưa khai thác tốt lợi thế này. Sông Hồng như một thực thể, một món quà của thiên nhiên, khi chúng ta biết khai thác để đưa nó vào đời sống đô thị thì điều đó sẽ khiến Hà Nội có một đặc thù rất riêng.

Theo TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam, khu vực hai bên bờ sông Hồng đã được chú trọng từ thời phong kiến đến nay. Tại Nghị quyết số 15-NQ/TW về phương hướng phát triển Thủ đô đến năm 2030 đã xác định sông Hồng là trục xanh, cảnh quan trung tâm phát triển đô thị hài hòa hai bên sông. Luật Thủ đô 2024 cũng đã có nhiều quy định đột phá tại Điều 17, Điều 21, Điều 32. Năm 2022, TP Hà Nội đã phê duyệt quy hoạch phân khu sông Hồng, đây là cơ sở pháp lý định hướng cho phát triển TP đến năm 2030. Trong Quy hoạch Thủ đô đến năm 2030, cùng với định hướng phát triển có tính đột phá cho từng ngành, lĩnh vực có đề cập đến việc khai thác lợi thế, cảnh quan sông Hồng.

Để giải quyết những thách thức trong triển khai, thực hiện, Luật Thủ đô 2024 đã có những chính sách đặc thù liên quan đến khu vực sông Hồng như: UBND TP được phép điều chỉnh cục bộ quy hoạch chung TP; cho phép TP xây dựng các tuyến đê mới, phù hợp với quy hoạch phòng chống lũ. Các khu vực bãi sông, bãi nổi được phép xây dựng các công trình không gian công cộng, nhưng không tôn cao để bảo đảm không cản trở dòng chảy; UBND TP được quyền phê duyệt dự án đầu tư xây dựng các công trình tại bãi sông, bãi nổi, chính sách đặc thù về huy động nguồn lực về khoa học, công nghệ. “Để khu vực hai bên sông Hồng là trục trung tâm, Hà Nội không chỉ quan tâm đến không gian giữa 2 đê tả hữu sông mà còn cần được nghiên cứu gắn kết với không gian trung chuyển tiếp giáp để tạo lập diện mạo đô thị hiện đại" - TS.KTS Đào Ngọc Nghiêm nêu quan điểm.

Hồng Thái