Tận dụng quy tắc xuất xứ trong EVFTA – 'vé thông hành' giúp doanh nghiệp vững vàng trước chính sách thuế đối ứng

Xuất khẩu sang EU tăng mạnh nhờ tận dụng tốt quy tắc xuất xứ

Theo bà Trịnh Thị Thu Hiền, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), kể từ khi EVFTA có hiệu lực (từ ngày 1/8/2020), kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang EU đã tăng từ 17,9 tỷ USD năm 2020 lên 51,72 tỷ USD năm 2024, tức gấp gần 3 lần chỉ sau 5 năm thực thi.

Đáng chú ý, tỷ lệ hàng hóa được cấp Giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) ưu đãi theo EVFTA cũng tăng mạnh, từ 14,8% năm 2020 lên tới 35,1% năm 2025, tương ứng kim ngạch 18,13 tỷ USD. Một số ngành hàng đạt tỷ lệ cấp C/O ưu đãi mẫu EUR.1 rất cao như: chè (99,2%), thủy sản (84,4%), hạt tiêu (75,3%) và giày dép gần 100%.

“Điều này cho thấy các doanh nghiệp Việt Nam đã ngày càng chủ động hơn trong việc tuân thủ và tận dụng quy tắc xuất xứ, mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh trong khuôn khổ EVFTA”, bà Hiền nhấn mạnh.

Bà cho biết thêm, Bộ Công Thương đang triển khai đồng bộ nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ doanh nghiệp gia tăng tỷ lệ tận dụng ưu đãi thuế quan, như hướng dẫn, tập huấn “cầm tay chỉ việc” về quy tắc xuất xứ, cải cách thủ tục cấp C/O, cũng như tăng cường phối hợp với hải quan các nước nhập khẩu để đảm bảo hàng hóa Việt Nam được hưởng ưu đãi đúng quy định.

Ngành Da giày tận dụng tốt lợi thế từ EVFTA

Ở góc độ doanh nghiệp, bà Phan Thị Thanh Xuân – Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da - Giày - Túi xách Việt Nam (LEFASO) cho biết, EVFTA đã tạo “cú hích” lớn cho ngành da giày, giúp duy trì đà tăng trưởng mạnh ở thị trường EU – nơi hiện chiếm khoảng 24 - 26% tổng kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành.

Theo bà Xuân, quy tắc xuất xứ trong EVFTA đối với mặt hàng giày dép khá thuận lợi, chỉ cần đạt 40% giá trị gia tăng tại Việt Nam là được hưởng ưu đãi thuế quan. “Nhờ đó, hầu hết các lô hàng giày dép xuất khẩu sang EU đều đủ điều kiện hưởng ưu đãi. Đây là lợi thế lớn giúp doanh nghiệp ngành da giày bù đắp sự sụt giảm ở các thị trường khác, đặc biệt trong thời kỳ chịu ảnh hưởng của đại dịch COVID-19,” bà chia sẻ.

Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận, thách thức lớn nhất hiện nay là giá nguyên phụ liệu và nhân công tăng, trong khi các chính sách thuế đối ứng từ Hoa Kỳ và những biến động thương mại toàn cầu có thể ảnh hưởng tới sức tiêu thụ và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. “Để duy trì lợi thế, doanh nghiệp phải chủ động nâng cao nội lực, tối ưu chi phí sản xuất, tuân thủ tiêu chuẩn xanh và truy xuất nguồn gốc bền vững,” bà Xuân nhấn mạnh.

Đại diện cơ quan quản lý Nhà nước, doanh nghiệp cùng thảo luận về chủ đề: “Tận dụng quy tắc xuất xứ trong EVFTA và ý nghĩa đối với doanh nghiệp trong bối cảnh chính sách thuế đối ứng” tại Tọa đàm do Tạp chí Công Thương thực hiện.

Doanh nghiệp linh hoạt thích ứng trước chính sách thuế đối ứng

Ông Ngô Minh Phương, Giám đốc điều hành Công ty TNHH Việt Trường, cho biết thời gian gần đây, chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ đã tác động không nhỏ đến diễn biến đơn hàng và dòng chảy thương mại toàn cầu.

“Ngay khi Hoa Kỳ công bố áp dụng thuế đối ứng với Trung Quốc từ tháng 4/2025, lượng đơn hàng thủy sản đổ về Việt Nam tăng đột biến tới 500 - 600%. Tuy nhiên, chỉ sau vài tháng, khi căng thẳng thương mại giữa hai nước hạ nhiệt, đơn hàng lại giảm mạnh,” ông Phương chia sẻ.

Theo ông, trong bối cảnh đó, doanh nghiệp phải đa dạng hóa thị trường, tăng cường khai thác các FTA hiện có như EVFTA để giảm phụ thuộc vào một thị trường duy nhất. Nhờ thực thi hiệu quả EVFTA, kim ngạch xuất khẩu của Việt Trường sang EU đã tăng tới 200% trong giai đoạn 2020 - 2025.

Công ty hiện đang đẩy mạnh đầu tư truy xuất nguồn gốc, đáp ứng tiêu chuẩn xuất xứ, phát triển sản phẩm có giá trị gia tăng cao và hướng đến chiến lược xanh – chứng chỉ carbon, nhằm đảm bảo tiêu chuẩn của các thị trường phát triển.

“Quy tắc xuất xứ – Tấm vé thông hành của doanh nghiệp Việt”

Từ góc nhìn quốc tế, ông Đỗ Ngọc Hưng, Tham tán Thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ, nhận định: “Tại các hiệp định thương mại tự do, quy tắc xuất xứ không chỉ là điều kiện bắt buộc, mà còn là ‘tấm vé thông hành’ thể hiện tính minh bạch, năng lực tuân thủ và khả năng hội nhập của doanh nghiệp.”

Theo ông Hưng, chính sách thuế đối ứng đang trở thành công cụ chiến lược trong chính sách thương mại của Hoa Kỳ, đòi hỏi Việt Nam vừa phải có phản ứng chính sách kịp thời ở tầm vĩ mô, vừa phải tận dụng tối đa các FTA để cân bằng cán cân thương mại và mở rộng thị trường.

“Các doanh nghiệp cần chủ động đáp ứng quy tắc xuất xứ, tái cấu trúc chuỗi cung ứng, tăng hàm lượng nội địa và nâng cao tiêu chuẩn lao động, môi trường để hội nhập sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu,” ông Hưng khuyến nghị.

Chủ động tận dụng FTA, củng cố năng lực cạnh tranh dài hạn

Theo các chuyên gia, tận dụng hiệu quả quy tắc xuất xứ trong EVFTA không chỉ mang lại lợi ích thuế quan, mà còn giúp doanh nghiệp Việt Nam củng cố chuỗi giá trị, nâng cao năng lực sản xuất và quản trị. Đây cũng là “chìa khóa” để Việt Nam giảm thiểu rủi ro từ các chính sách thương mại đối ứng, duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu bền vững trong giai đoạn tới.

Việc tuân thủ và tận dụng quy tắc xuất xứ trong EVFTA không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam chuyển mình sang mô hình xuất khẩu bền vững, minh bạch và giá trị cao hơn. Trong bối cảnh thương mại toàn cầu biến động, đây chính là “tấm hộ chiếu vàng” giúp hàng Việt Nam vững vàng tiến vào những thị trường khó tính nhất.

Trần Sơn - Ngọc Khánh