Tăng tỷ lệ kiểm toán hoạt động chuyên đề, rà soát điều chỉnh gắn với các luật mới

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu tại phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ

Báo cáo công tác năm 2025, Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn cho biết, trong 8 tháng đầu năm, Kiểm toán Nhà nước đã hoàn thành về cơ bản kế hoạch công tác với nhiều kết quả nổi bật. Theo đó, Tổng Kiểm toán nhà nước đã gửi báo cáo Quốc hội báo cáo kiểm toán quyết toán ngân sách nhà nước năm 2023, Báo cáo tổng hợp kết quả kiểm toán năm 2024 tại Kỳ họp thứ Chín…

Tổng hợp sơ bộ kết quả kiểm toán, đến ngày 30/8/2025, Kiểm toán nhà nước kiến nghị xử lý 20.098 tỷ đồng và 16.676.890,83 USD, trong đó tăng thu ngân sách nhà nước 951 tỷ đồng, giảm chi ngân sách nhà nước 8.774 tỷ đồng và 143.391,99 USD, kiến nghị khác 10.373 tỷ đồng và 16.533.498,84 USD.

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Về phương hướng, nhiệm vụ năm 2026, Tổng Kiểm toán Nhà nước nhấn mạnh, Kiểm toán nhà nước sẽ siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong thực thi công vụ, triển khai thực hiện có hiệu quả, chất lượng Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Kiểm toán Nhà nước lần thứ VIII, nhiệm kỳ 2025-2030 và Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Đồng thời, tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy hoạt động hiệu lực, hiệu quả; không ngừng nâng cao chất lượng hoạt động kiểm toán dựa trên ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, đẩy mạnh cải cách hành chính; nâng cao hiệu lực của các kết luận và kiến nghị kiểm toán; tăng cường hợp tác và hội nhập quốc tế, nâng cao vai trò và vị thế của KTNN Việt Nam trong khu vực và trên thế giới.

Trình bày Báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nêu rõ, đa số ý kiến Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính và các cơ quan của Quốc hội nhất trí và đánh giá cao kết quả thực hiện công tác 8 tháng đầu năm của Kiểm toán nhà nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: Lâm Hiển

Về Kế hoạch kiểm toán năm 2026, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản nhất trí với 6 nguyên tắc và các mục tiêu định hướng xây dựng Kế hoạch kiểm toán năm 2026 trong các lĩnh vực của Kiểm toán nhà nước. Đề nghị Kiểm toán nhà nước tiếp tục rà soát, làm rõ hơn căn cứ, cơ sở xây dựng kế hoạch kiểm toán; bổ sung các cuộc kiểm toán liên quan đến sắp xếp cơ cấu tổ chức, các chính sách liên quan đến chính sách, chế độ, tinh giản biên chế để kịp thời đánh giá hiệu quả việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, tài sản công, tài chính công.

Tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và chuẩn mực kiểm toán

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đánh giá cao nỗ lực, cố gắng của Kiểm toán nhà nước để thực hiện nhiệm vụ công tác năm 2025, nhiệm vụ của cả nhiệm kỳ và xây dựng Kế hoạch kiểm toán năm 2026 theo quy định của Luật Kiểm toán Nhà nước và các quy định pháp luật có liên quan đến Chiến lược phát triển Kiểm toán nhà nước.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn ghi nhận trong năm 2025, Kiểm toán Nhà nước đã thực hiện rất nhiều công việc, nổi bật là tăng cường kiểm toán quyết toán ngân sách và nợ công. Theo đó, đã hoàn thành kiểm toán báo cáo quyết toán ngân sách nhà nước, nợ công năm 2024; kiểm toán ngân sách tại 27 bộ, cơ quan và 35 tỉnh, thành phố.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày Báo cáo thẩm tra. Ảnh: Lâm Hiển

Bên cạnh đó, đẩy mạnh kiểm toán hoạt động và chuyên đề; thực hiện 6 cuộc kiểm toán hoạt động tập trung vào các vấn đề nóng như: xử lý chất thải y tế, môi trường tại các khu công nghiệp; ưu đãi đầu tư ứng dụng công nghệ thông tin tại các địa phương.

Đồng thời, hoàn thiện khung pháp lý và chuẩn mực kiểm toán; rà soát các quy định pháp luật và các văn bản Kiểm toán nhà nước đã ban hành để góp ý các ngành, địa phương trong tăng cường kiểm toán về lĩnh vực kinh tế - xã hội, đẩy mạnh thực hiện các kết luận, thu hồi thất thoát. Trong 6 tháng đầu năm, đã thu hồi khoảng 17.500 tỷ đồng, đây là con số chưa phải lớn nhưng quan trọng là đã chỉ ra được những vấn đề sai phạm ở các cơ quan, đơn vị, địa phương. Kiểm toán nhà nước cũng đã tăng cường, nâng cao chất lượng, quan tâm bồi dưỡng đào tạo nhân lực chuyển đổi số; tăng cường hợp tác quốc tế.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ rõ, các kiến nghị kiểm toán còn khiêm tốn; thực hiện xử lý tài chính đạt 58% (trong khi đó, cùng kỳ năm trước đạt 66,3%); có 21/93 báo cáo kiến nghị về kiểm điểm trách nhiệm tập thể cá nhân (đạt 22,5%, trong khi cùng kỳ năm trước đạt 41,1%). Chủ tịch Quốc hội lưu ý, cần quan tâm nâng cao các tỷ lệ này hơn nữa trong thời gian tới.

Tổng Kiểm toán Nhà nước Ngô Văn Tuấn trình bày Báo cáo công tác năm 2025. Ảnh: Lâm Hiển

Về nhiệm vụ năm 2026, Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, 2026 là năm đầu của giai đoạn trung hạn 2026 - 2028 gắn với thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp và thực hiện các luật mới được thông qua tại Kỳ họp thứ Chín. Do đó, Kiểm toán Nhà nước cần tập trung thực hiện các nội dung trọng tâm gồm:

Thứ nhất, tập trung xây dựng Kế hoạch kiểm toán trung hạn 2026 - 2028, hoàn thành Kế hoạch kiểm toán năm 2026 với trọng tâm là kiểm toán thường xuyên quyết toán ngân sách tại các tỉnh, thành phố; tăng tỷ lệ kiểm toán hoạt động chuyên đề, rà soát điều chỉnh gắn với các luật mới.

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý và chuẩn mực kiểm toán. Rà soát Luật Kiểm toán nhà nước để bổ sung quy định về trách nhiệm trong công tác phòng, chống tham nhũng.

Thứ ba, đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ; áp dụng dữ liệu lớn, AI trong phân tích rủi ro kiểm toán số liệu để dần thay thế phương pháp truyền thống; hợp tác với các hãng công nghệ xây dựng dữ liệu thông tin bảo mật; số hóa toàn bộ hồ sơ kiểm toán.

Thứ tư, tập trung bồi dưỡng, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Đào tạo bồi dưỡng gắn với thực tiễn, xây dựng các chương trình, bài tập, tình huống; tinh giản biên chế, nâng cao chất lượng đội ngũ kiểm toán viên; có giải pháp phát triển tổ chức nghề nghiệp kiểm toán, kế toán, khuyến khích hợp tác quốc tế để nâng cao năng lực hội nhập.

“Phải chọn cán bộ có đủ đức, đủ tài, đủ tâm, đủ tầm, đủ sức, nhiệt huyết với công việc. Đồng thời, phải chú ý về đạo đức trong ngành kiểm toán”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Thứ năm, tăng cường giám sát về phòng, chống lãng phí, đẩy mạnh đôn đốc thực hiện kiểm toán; kiểm toán tổng hợp đánh giá cơ chế, chính sách tài chính thất thoát. Tăng cường tuyên truyền, phối hợp với thanh tra; tăng cường học hỏi kinh nghiệm quốc tế, kiểm toán môi trường. Đặc biệt chú ý phát hiện sai phạm nghiêm trọng trong xử lý tài sản công.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị, phải bảo đảm minh bạch, công khai, đôn đốc thực hiện các kiến nghị của kiểm toán; có giải pháp, chế tài buộc phải thực hiện mạnh mẽ, khắc phục ở các đơn vị, địa phương.

Cơ bản tán thành với báo cáo của Kiểm toán nhà nước về tổng kết công tác nhiệm kỳ, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nhận thấy, trong nhiệm kỳ vừa qua, Kiểm toán nhà nước đã rất chủ động, tích cực trong việc hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan; tổ chức rà soát, đánh giá và có báo cáo về việc thực hiện Luật Kiểm toán nhà nước theo yêu cầu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Song, báo cáo rà soát của Kiểm toán nhà nước được thực hiện từ tháng 7/2024, đến nay cũng đã có nhiều thay đổi trong tổ chức bộ máy và hệ thống pháp luật nói chung, do đó, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị, cần tiến hành rà soát một bước nữa, cập nhật các quy định pháp luật mới được điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung trong thời gian qua để có đề xuất sửa đổi Luật Kiểm toán nhà nước và Pháp lệnh của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kiểm toán nhà nước.

Kết luận phiên họp, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải đề nghị Kiểm toán nhà nước tiếp tục tổ chức thực hiện chức năng, nhiệm vụ, tổ chức hoạt động kiểm toán phù hợp với tình hình mới và thực hiện thành công các mục tiêu năm 2025 của Chiến lược phát triển Kiểm toán nhà nước giai đoạn 2021 - 2030.

Về kế hoạch kiểm toán nhà nước năm 2026, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị Kiểm toán nhà nước lưu ý ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội để rà soát, hoàn thiện Kế hoạch; tổ chức kiểm toán để xác nhận quyết toán năm 2025 của các bộ, cơ quan, địa phương trong điều kiện năm 2025 sáp nhập các bộ, tỉnh, xã, phường, kết thúc hoạt động của cấp huyện. Có giải pháp để theo dõi, đôn đốc việc thực hiện kết luận kiểm toán khi có sự thay đổi về đầu mối thực hiện kiến nghị do sắp xếp tổ chức bộ máy.

Minh Trang