Tạo 'niềm tin pháp lý' cho cán bộ dám nghĩ, dám làm

“Khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung” là một trong những nhiệm vụ được nêu trong 3 đột phá chiến lược tại Dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, trình Đại hội XIV của Đảng. Chủ trương này thể hiện rõ tinh thần đổi mới, nhìn thẳng vào những điểm nghẽn trong tổ chức thực thi công vụ - nơi không ít cán bộ vẫn e dè, ngại trách nhiệm, sợ sai.

Từ ý chí chính trị đến hành động thực tiễn

Theo Tiến sĩ Lương Bạch Vân, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Đối ngoại và Kiều bào - Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM, mọi chủ trương đổi mới lớn đều đi kèm cả thuận lợi và thách thức, và quan trọng là phải tạo môi trường để khuyến khích cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm.

Bà cho rằng, quá trình sắp xếp, tinh gọn bộ máy hiện nay mới dừng ở bước cơ học - giảm đầu mối, giảm số lượng, trong khi điều cốt lõi là thay đổi tư duy, cách làm việc, để mỗi cán bộ có thể chủ động biến ước mơ đổi mới thành hiện thực.

“Riêng TP.HCM, sau khi sáp nhập ba địa phương, số lượng cán bộ giảm một nửa, nhưng khối lượng công việc tăng gấp đôi. Thành phố đang phát động phong trào ‘bình dân học vụ số’ – phổ cập kỹ năng ứng dụng công nghệ, thúc đẩy chuyển đổi số trong quản lý và phục vụ người dân. Nhưng đây không phải việc có thể làm trong ngày một ngày hai,” bà Vân chia sẻ.

Bà Lương Bạch Vân, Chủ nhiệm Hội đồng Tư vấn Đối ngoại và Kiều bào - Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM

Bà Vân kể câu chuyện về người em làm trong ngành công nghệ thông tin tại Pháp: “Để số hóa bộ máy, họ mất hàng chục năm. Việt Nam không thể chờ lâu đến thế, nên muốn rút ngắn được, con người phải thay đổi trước, phải theo kịp nhịp đổi mới”.

Theo bà, đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để khẳng định bản lĩnh đội ngũ cán bộ: làm việc nhiều hơn, trong điều kiện khó khăn hơn, nhưng với tinh thần dấn thân, sáng tạo, dám chịu trách nhiệm.

"Hiện nay đang rất khó, cán bộ phải làm việc gấp đôi, trong khi điều kiện đi lại, giao thông... còn khó khăn, cần phải vượt qua. Tất cả kỳ vọng đang đặt vào đội ngũ mới, đòi hỏi cán bộ phải am hiểu, giỏi chuyên môn. Chúng ta kỳ vọng, mong muốn, ước mơ, nhưng để biến ước mơ thành hiện thực thì đòi hỏi mỗi người phải vươn lên, phải phấn đấu rất nhiều. Phải trải qua những nấc như vậy thì mới có thể bứt phá. Tôi tin rằng chúng ta sẽ làm được" - bà Vân nói.

Luật sư Trương Thị Hòa, Phó Chủ tịch Trung tâm trọng tài thương mại TP.HCM cho rằng để cán bộ dám nghĩ, dám làm thì vai trò người đứng đầu là yếu tố then chốt. “Người đứng đầu phải có tầm nhìn, dám chịu trách nhiệm và hiểu rõ giá trị của sáng tạo. Nếu cấp dưới sai, cấp trên phải chịu trách nhiệm trong quản lý. Cần xác định rõ trách nhiệm để tránh oan ức, để cán bộ thực sự yên tâm cống hiến”, bà Hòa nói.

Bà Hòa cũng nhấn mạnh: “Pháp luật phải minh bạch. Nếu luật không rõ, cán bộ sẽ sợ - sợ làm sai, sợ bị quy trách nhiệm”

Luật sư Trương Thị Hòa, Phó Chủ tịch Trung tâm trọng tài thương mại TP.HCM

"Chủ trương này hiện nay mặc dù có nhiều ý kiến, nhiều người e ngại nhưng tôi nghĩ rằng người nào đã dám làm là làm, hiểu biết rõ là dám. Làm đúng thì thôi, có bị gì đâu. Rất rõ ràng nhưng quan trọng là pháp luật phải minh bạch. Nếu pháp luật không minh bạch sẽ khiến chúng ta sợ, không biết làm vậy có đúng hay không. Cho nên những nghị quyết của Đảng phải kịp thời, thể chế hóa thành luật. Đảng thì chủ trương sáng tạo, đi sớm... tất cả đều mạnh mẽ mà luật chưa theo kịp thì tội nghiệp người cán bộ công chức" - Luật sư Hòa chia sẻ.

Cần “lan can” để cán bộ yên tâm hành động

Bảo vệ cán bộ dám làm không có nghĩa là bao che cho sai phạm, mà là bảo vệ sự sáng tạo vì lợi ích chung. Ở một góc độ khác, bà Phạm Thị Quyên, Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Tây Ninh nhấn mạnh rằng, đối với cán bộ công đoàn, tinh thần dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm phải gắn liền với sứ mệnh bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

“Cán bộ công đoàn tâm huyết nào cũng mong muốn được làm hết sức mình cho người lao động. Nhưng để làm được điều đó, rất cần những cơ chế và chính sách đủ mạnh".

Bà Quyên nêu ý kiến: "Các cơ chế, chính sách đó phải được luật hóa. Hiện nay, chúng ta đã có Luật Công đoàn, trong đó quy định rõ về các quyền, trách nhiệm của người cán bộ công đoàn. Ngoài ra cũng có những điều luật bảo vệ người cán bộ công đoàn khi thực hiện chức trách, nhiệm vụ của mình, đặc biệt là trong việc đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Cho nên, đó là một điều kiện hết sức quan trọng mà người cán bộ công đoàn hiện nay có được".

Bà Phạm Thị Quyên, Phó Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh Tây Ninh

Theo bà Quyên, hành lang pháp lý ấy là nền tảng quan trọng để cán bộ công đoàn yên tâm phát huy vai trò, “dám làm vì người khác, chứ không chỉ lo sợ cho mình”. Khi cán bộ được bảo vệ, họ sẽ mạnh dạn đổi mới hoạt động, nâng cao hiệu quả đại diện, chăm lo tốt hơn cho người lao động, đúng tinh thần “vì lợi ích chung” mà Đảng đã đặt ra.

Từ góc nhìn của người từng gắn bó nhiều năm với Mặt trận, ông Nguyễn Hoàng Năng, nguyên Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP.HCM, cho rằng chủ trương này đúng và cần, nhưng để đi vào thực tiễn thì vẫn cần cơ chế cụ thể, đồng bộ từ trên xuống dưới.

“Chúng ta nói bảo vệ cán bộ dám làm, nhưng người cán bộ trong quá trình thực thi công vụ phải bám vào đâu, trình bày với ai, khi cấp trên không phải lúc nào cũng gần, cũng nghe được. Họ cần có 'lan can' để vịn - tức là cơ chế rõ ràng, hành lang pháp lý vững chắc giúp họ tự tin hành xử đúng thẩm quyền”, ông Nguyễn Hoàng Năng nói.

Ông Nguyễn Hoàng Năng (đầu tiên, bên trái), nguyên Chủ tịch Ủy ban MTTQ TP.HCM

Ông Năng kỳ vọng Đại hội XIV của Đảng sẽ là dịp quy tụ trí tuệ chung của nhiều giới, để hoàn thiện cơ chế này, giúp đội ngũ cán bộ - nhất là ở chính quyền địa phương hai cấp, có thể “gần dân mà vẫn được bảo vệ khi hành động đúng vì dân”.

"Tôi nghĩ là Đại hội Đảng toàn quốc sẽ đề xuất một cơ chế làm sao hoàn thiện hơn, để giúp cho người cán bộ trong hành xử tự tin hơn. Đặc biệt bây giờ chỉ còn chính quyền địa phương hai cấp thì tác động làm sao gần nhưng khoảng cách cũng không phải dễ gần. Ví dụ trước đây, phường tới quận nhưng bây giờ từ phường tới thành phố thì còn có một khoảng cách rất ngắn nhưng điều kiện cũng không phải dễ. Hy vọng thời gian tới các đại biểu sẽ góp ý với Đảng để có cơ chế chính sách hoàn thiện hơn" - ông Năng bày tỏ.

Trong chuyến khảo sát dự án cải tạo, nạo vét Rạch Xuyên Tâm cuối tháng 9 vừa qua, Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang đã gửi đi thông điệp mạnh mẽ: “Các đồng chí đừng sợ. Tôi là người chịu trách nhiệm cao nhất ở TP.HCM. Tôi sẽ không bỏ rơi các đồng chí, tôi sẽ bảo vệ các đồng chí tới cùng”.

Bí thư Thành ủy TP.HCM Trần Lưu Quang kiểm tra thực tế dự án rạch Xuyên Tâm ngày 23/9 (ảnh: Hà Khánh)

Không chỉ là lời động viên, đó còn là cam kết chính trị của người đứng đầu địa phương: tạo môi trường an toàn về thể chế và tinh thần để cán bộ dám làm, dám chịu trách nhiệm, nhất là trong bối cảnh TP.HCM đang đi đầu thực hiện mô hình chính quyền hai cấp và nhiều cơ chế đặc thù.

Thực tế cho thấy, dù đã có Nghị định 73/2023/NĐ-CP về bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, vẫn còn tình trạng né tránh, đùn đẩy trách nhiệm do cán bộ “sợ sai”, “sợ bị quy trách nhiệm”. Dự thảo Nghị định mới của Bộ Nội vụ về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, viên chức bổ sung quy định miễn kỷ luật cho cán bộ làm đúng quy trình, không tư lợi nhưng gặp rủi ro khách quan là bước tiến quan trọng, thể chế hóa tinh thần bảo vệ người dám nghĩ, dám làm, tạo “niềm tin pháp lý” để cán bộ yên tâm hành động vì lợi ích chung.

Ngọc Xuân/VOV-TP.HCM