Tàu cổ ở Hội An lộ diện sau bão số 13

Du khách và người dân đứng quanh tàu, ngắm nhìn hình dáng và các chi tiết gỗ cổ kính - Ảnh: Lê Quốc Việt

Sáng 8-11, nhiều người dân và du khách đổ về bãi biển Tân Thành (phường Hội An Tây, TP Đà Nẵng) để tận mắt chứng kiến chiếc tàu gỗ nghi là tàu cổ, vốn từng "biến mất" trong cát nhiều năm nay.

Theo người dân địa phương, con tàu này từng được phát hiện lần đầu vào năm 2023. Sau cơn bão số 13, lớp cát phủ trên bãi biển bị cuốn đi đáng kể. Khi triều rút, tàu hiện lên với hình hài rõ nét nhất từ trước đến nay.

Trước đó, cuối năm 2023, tại bờ biển trên, sóng biển đánh lộ thiên một phần tàu gỗ chôn vùi trong cát. Tàu cách bờ biển đang sạt lở khoảng 15 m, gỗ màu nâu đen, nhô khỏi mặt nước 10-30 cm.

Đến giữa tháng 2-2024, tàu lộ thiên hình dáng, rộng 4,7 m, dài hơn 16 m. Ba tháng sau, tàu lại bị cát vùi lấp. Để xác định giá trị con tàu, Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An phối hợp với trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn (ĐHQG TP HCM), Bảo tàng Quảng Nam khảo sát, chia làm hai giai đoạn.

Các chuyên gia Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An và đại diện Bảo tàng Quảng Nam đang đo đạc và thu thập mẫu vật khảo cứu - Ảnh: Lê Quốc Việt

Giai đoạn đầu thu thập dữ liệu khảo sát và thu thập mẫu vật, từ ngày 8 đến ngày 12-5-2024. Giai đoạn sau là gửi và nhận các kết quả phân tích mẫu vật từ cơ quan phối hợp.

Kết quả khảo sát bước đầu cho thấy tàu có 28 giang (còn gọi là cong giang hay cây cong hoặc sườn). Giang làm từ gỗ bằng lăng (săng lẻ) dày 11,5-16 cm, rộng 25-31,5 cm, với khoảng cách không đều 35-40 cm. Tàu có 12 khoang, lòng khoang sâu khoảng 1,6 m, vách ngăn khoang làm bằng gỗ thông. Ván be dày 7 cm được làm từ gỗ kiền kiền, một số vị trí trên thân tàu được làm hai lớp ván.

Từ các kết quả khảo sát và phân tích mẫu cho thấy vị trí phát hiện tàu năm 1905 là đất liền, cách mép nước khoảng 700-800 m. Sau đó, biển lấn sâu vào đất liền hàng trăm mét.

Về con tàu, các chuyên gia nhận định cấu trúc tàu thể hiện đặc trưng thuyền truyền thống Biển Đông. Đây là kiểu thuyền kết hợp hai kỹ thuật đóng tàu tiến bộ của Đông Nam Á và Trung Quốc, niên đại giữa cuối thế kỷ 14 đến 16. Đặc trưng kết cấu tàu thuyền truyền thống Đông Nam Á thể hiện ở lô mũi (sống mũi) có nhiều lớp ván be, dùng gỗ nhiệt đới làm cấu trúc chính của vỏ, khung xương dùng gỗ bằng lăng làm giang và gỗ kiền kiền làm ván be.

Một số đặc trưng của kết cấu tàu thuyền truyền thống Trung Quốc là vách ngang chia tàu thành nhiều khoang, dùng đinh sắt cố định, kỹ thuật đóng đinh sắt xiên rìa cạnh ván và dùng gỗ ôn đới.

Trước đó, Trung tâm Quản lý bảo tồn di sản văn hóa Hội An đã đề xuất lập kế hoạch, giải pháp chi tiết cho công tác khai quật và bảo tồn con tàu cùng các hiện vật thu thập được nhằm đảm bảo tính nguyên vẹn.

Dưới đây là một số hình ảnh về tàu cổ ở Hội An:

Hình ảnh con tàu gỗ nghi là cổ được phát lộ sau bão số 13, nhìn rõ các phần thân tàu và khoang.

Các giang bằng gỗ bằng lăng với độ dày 11,5–16 cm, khoảng cách không đều, thể hiện kỹ thuật đóng tàu truyền thống.

Các giang bằng gỗ bằng lăng với độ dày 11,5–16 cm, khoảng cách không đều, thể hiện kỹ thuật đóng tàu truyền thống.

Một phần thân tàu cho thấy lớp ván be bằng gỗ kiền kiền, một số vị trí có hai lớp ván, thể hiện kỹ thuật đóng tàu tinh xảo.

Hình ảnh một khoang tàu với vách ngăn bằng gỗ thông, lòng khoang sâu khoảng 1,6 m.

Hình ảnh một khoang tàu với vách ngăn bằng gỗ thông, lòng khoang sâu khoảng 1,6 m.

Thân tàu một số nơi đã bị mục

Toàn cảnh tàu hiện lên khi triều rút, bãi cát rộng và sóng biển vỗ rì rầm xung quanh.

Trần Thường