Tết của người Việt ngày xưa

Thú chơi hoa thủy tiên của người Hà Nội xưa.

Tết không chỉ có vật chất, ăn uống, trang hoàng nhà cửa… Tết còn là nét đẹp trong văn hóa tâm linh, nhớ về ông bà, tổ tiên.

"Ngày 30 Tết thịt treo trong nhà"

Quan niệm của ông cha ta xưa cho rằng, dù nghèo đến mấy, nhà nào cũng phải sắm được mâm cỗ để cúng giao thừa, lễ gia tiên, rước ông bà về ăn Tết.

Trong phong tục đón Tết cổ truyền của người Việt xưa, Tết được bắt đầu khi các gia đình làm lễ tiễn ông Công, ông Táo (23 tháng chạp). Sau lễ này, Tết đã len lỏi vào từng gia đình, làng quê.

Mọi người nhộn nhịp sắm Tết. Ngoài đình hoặc nơi công cộng, người ta trồng cây nêu cao vút, có vòng tròn mắc các con vật làm bằng giấy xanh, đỏ với những chiếc chuông nhỏ phát ra tiếng vui tai khi gió thổi.

Theo quan niệm của người Việt, cây nêu được dựng lên để xua đuổi ma quỷ. Nhiều gia đình cẩn thận hơn, vẽ mũi tên lên cánh cung giương ra trước cửa bằng vôi trắng để dọa kẻ xấu. Hai cánh cửa nhà được dán 2 bức tranh có ông tiến Tài và tiến Lộc hoặc 2 ông canh cửa Thiện, Ác.

Chiều 30 Tết, người Việt thường dọn dẹp nhà cửa, bàn thờ, sắm sửa cành đào, cành mai, mâm ngũ quả... cùng các món ăn truyền thống...

Vào dịp Tết, người Việt xưa sắm 2 cây mía dài, đẹp gọi là gậy ông vải. Tết gắn liền hoa nên nhà nào cũng trồng thêm mấy khóm cúc, mẫu đơn, hoa trà…, sửa sang vườn cây cảnh, hòn non bộ…

Chiều 30 Tết, người dân tổ chức bữa tất niên rồi chuẩn bị quần áo, đồ trang sức, chuẩn bị gói những đồng xu, tờ giấy bạc mới vào những miếng giấy màu hồng để ngày mùng 1 mở hàng cho gia đình, họ hàng.

3 ngày Tết

Đúng 0h, mọi người thắp đèn hương cúng ông bà, ông vải, người thân đã khuất…, chào đón xuân sang.

Theo tục xông đất, người Việt quan niệm nếu ngày mùng 1 Tết, mọi việc diễn ra suôn sẽ thì may mắn quanh năm. Khách đầu tiên đến thăm nhà trong năm mới vì thế rất quan trọng.

Vào dịp cuối năm, mọi nhà cố ý tìm trong gia đình, họ hàng người có tính tình vui vẻ, hoạt bát, nhanh nhẹn nhờ đến xông đất đầu năm, với mong muốn cầu cho mọi việc trong năm được trôi chảy.

Trong 3 ngày Tết, phụ nữ đi lễ ở đình, chùa, đàn ông đánh tổ tôm, chơi cờ, làng tổ chức các trò chơi dân gian. Ngày mùng 1, mùng 2, người dân kiêng sát sinh, không động thổ quét tước để màu sắc Tết không bị mất đi quá sớm. Đến chiều mùng 3 Tết, gia đình làm lễ tiễn tổ tiên.

Trong những ngày Tết, mọi người kiêng nói những điều không hay, không đánh, cãi nhau trong dịp Tết, xóa bỏ mọi xích mích.

Người nghèo được bà con họ hàng tạo điều kiện cùng ăn Tết; người hành khất qua cửa cũng được gia chủ cho thức ăn. Người Việt thường quan niệm: "Khó đói chẳng lo 3 ngày Tết /Giàu sang rộng mở tấm lòng thương”. Đến ngày mùng 7 Tết, mọi gia đình sẽ làm lễ hạ nêu, Tết Nguyên đán kết thúc. Người ta lại gặp nhau ở những chốn linh thiêng như đình, chùa, miếu, mạo.

Phong tục đón Tết của người Việt xưa là thế, bình dị, vui vẻ, hòa đồng.

C.B (ST)