Thái Nguyên: Hoàn thành việc trùng tu, tôn tạo Di tích lịch sử quốc gia Đền Đuổm

Cổng tam quan quần thể Đền Đuổm được trùng tu, tôn tạo bằng đá ong bảo đảm bền vững và tính thẩm mỹ. (Ảnh: Tú Tài)

Với sự thẩm định của Cục Di sản (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), ủng hộ của chính quyền và người dân địa phương, sự thành tâm, cẩn trọng của nhà tài trợ, các tốp thợ thủ công, việc trùng tu, tôn tạo quần thể Di tích lịch sử, văn hóa, danh thắng đền Đuổm ở xóm Đuổm, xã Phú Lương đã hoàn thành.

Thời gian tới, quần thể di tích linh thiêng này sẽ được bàn giao cho chính quyền địa phương quản lý, phục vụ nhu cầu tâm linh, chiêm bái, thể hiện lòng biết ơn của người dân địa phương và du khách thập phương đối với danh tướng Dương Tự Minh, người dân nhiều đời tôn là Đức Thánh Đuổm.

Danh tướng Dương Tự Minh là người dân tộc Tày, quê ở Quan Triều, phủ Phú Lương, nay là phường Quan Triều, tỉnh Thái Nguyên, sống vào cuối thể kỷ XI, đầu thế kỷ XII. Dưới triều đình nhà Lý, ông làm thủ lĩnh phủ Phú Lương (ngày nay bao gồm các tỉnh Bắc Kạn (cũ), Thái Nguyên và Cao Bằng), trấn giữ vùng biên cương phía bắc, dẹp loạn phỉ tặc, lãnh đạo nhân dân các dân tộc trong vùng khai khẩn ruộng đất, phát triển sản xuất, đoàn kết các dân tộc, giữ gìn biên ải thanh bình.

Ông là Phò Mã của hai đời vua nhà Lý, đó là được vua Lý Nhân Tông gả con gái là công chúa Diên Bình; vua Lý Anh Tông gả công chúa Thiều Dung. Tương truyền, khu vực sườn núi Đuổm là nơi danh tướng Dương Tự Minh sinh sống trong những năm cuối đời và mất. Nhiều triều đại phong kiến Việt Nam ban sắc phong ông là “Thượng đẳng thần”, nhân dân tôn ông là Đức Thánh, xây đền thờ ở sườn núi Đuổm, sau này gọi là đền thờ Đức Thánh Đuổm, hay đền Đuổm.

Tưởng nhớ công ơn của Đức Thánh Đuổm, nhân dân địa phương lần lượt trùng tu, tôn tạo đền Trung thờ ông và thân phụ, thân mẫu; đền Hạ thờ 2 phu nhân của ông là công chúa Diên Bình và Thiều Dung; đền Thượng thờ Mẫu Thượng Ngàn.

Trong quần thể này còn có đình Niêng, lầu chuông, lầu Trống, cổng tam quan. Năm 1993, đền Đuổm được xếp hạng Di tích lịch sử văn hóa, danh thắng quốc gia; năm 1997, Lễ hội đền Đuổm được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Phú Lương Hoàng Xuân Thủy cho biết: Những năm qua, quần thể đền Đuổm được chính quyền và nhân dân địa phương 9 lần trùng tu, tôn tạo, nhưng do kinh phí eo hẹp, nguồn lực có hạn nên các lần trùng tu, tôn tạo chỉ mang tính chắp vá, tạm thời nên các hạng mục xuống cấp nghiêm trọng.

Năm 2024 cơ quan chức năng tiến hành khảo sát, xác định hầu hết các hạng mục tại đền Thượng, đền Trung, đền Hạ, đình Niêng, lầu chuông, lầu Trống xuống cấp, mối mọt nghiêm trọng, thấm dột, rạn nứt, có nguy cơ sập đổ bất cứ lúc nào. Nhân dân địa phương nhiều lần kiến nghị chính quyền địa phương, cơ quan chức năng trùng tu, tôn tạo để bảo tồn di tích, bảo đảm an toàn cho khách dâng hương tưởng nhớ công ơn của danh tướng Dương Tự Minh, nhưng chưa bố trí được kinh phí.

Các hạng mục trong quần thể Đền Đuổm được trùng tu, tôn tạo với kiến trúc truyền thống, phù hợp không gian, cảnh quan, giữ gìn được hệ thống cây xanh cổ thụ trong khuôn viên Đền. (Ảnh: Tú Tài)

Với sự chấp thuận, thẩm định hồ sơ trùng tu, tôn tạo quần thể di tích đền Đuổm của Cục Di sản, đồng tình của chính quyền và nhân dân địa phương, là người con của quê hương, ông Nguyễn Huy Quý, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng và khai thác khoáng sản Thăng Long phát tâm hơn 50 tỷ đồng trùng tu, tôn tạo để bảo tồn quần thể di tích đền Đuổm.

Căn cứ hồ sơ được chấp thuận, thẩm định, phát tâm đầu tư kinh phí, ông Quý còn tìm các nghệ nhân có kinh nghiệm trùng tu di tích ở nhiều tỉnh, lựa chọn vật liệu phù hợp, bền vững lâu dài và trực tiếp chỉ đạo chế tác cẩn thận; trùng tu, tôn tạo từng hạng mục, hài hòa, phù hợp không gian, cảnh quan tổng thể. Quần thể đền Đuổm được khởi công trùng tu, tôn tạo đầu năm 2025 và ngày 25/11 tới đây sẽ khánh thành, đón tiếp du khách thập phương chiêm bái, tưởng nhớ công ơn Đức Thánh Đuổm.

Theo Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Phú Lương Hoàng Xuân Thủy, sau khi khánh thành, chính quyền địa phương sẽ tiếp nhận công trình trùng tu, tôn tạo quần thể đền Đuổm và Bàn giao cho Ban Quản lý di tích đền Đuổm quản lý, bảo vệ các hạng mục, giữ gìn di tích lâu dài, hướng dẫn người dân và khách thập phương dâng hương tưởng nhớ Đức Thánh Đuổm. Đồng thời, bảo tồn Lễ hội đền Đuổm là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia với những nghi lễ lâu đời, thành kính, có ý nghĩa nhân văn và giáo dục truyền thống sâu sắc.

Bài: Thế Bình/ND; Ảnh: Tú Tài