Thăm Nhà tù Phú Quốc, thêm trân quý truyền thống lịch sử cách mạng

“Địa ngục trần gian”

Qua cửa vào Khu DTLS Nhà tù Phú Quốc, sau khi thực hiện nghi thức tưởng nhớ các anh hùng liệt sĩ, chúng tôi theo hướng dẫn viên đi dọc con đường hoa đỗ quyên hồng rực. Không ai nghĩ, chỉ vài bước chân nữa, cảnh sắc mềm mại này hoàn toàn biến mất. Qua cánh cửa và hàng rào dây thép gai xiên lỗ chỗ lên nền trời xanh là khu vực nhà tù cũ được tái dựng theo ghi nhớ của các nhân chứng lịch sử. Nhiều người rùng mình khi bước chân vào “địa ngục trần gian” năm xưa. Trại giam Phú Quốc còn gọi là Nhà lao Cây Dừa, nằm trên địa bàn thị trấn An Thới (Phú Quốc, Kiên Giang), được xây dựng từ năm 1953 và tồn tại đến khoảng năm 1973. Với diện tích 400ha, chia thành các khu và phân khu. Giai đoạn cao điểm, nơi đây giam giữ tới 40.000 tù binh. Trại được bao bọc bởi gần 10 lớp kẽm gai chằng chịt, xung quanh mỗi phân khu là 4 vọng gác canh giữ 24/24 giờ và 10 vọng gác lưu động, hoàn toàn tách biệt với bên ngoài. Khoảng 4.000 chiến sĩ cách mạng kiên trung đã bị giết hại tại đây.

Bước qua cánh cổng, cái nóng hầm hập của cả hòn đảo như đổ dồn vào bãi đất trọc toàn những hộp container xếp khối nằm lạnh lùng vô cảm. Những hành rào dây thép gai sắc nhọn, chằng chịt. Mọi người đều cảm nhận sự u ám, nặng nề của nhà tù thực dân, đế quốc khét tiếng tàn bạo trước đây. Bạn Nguyễn Duy Bằng, thành viên trẻ nhất đoàn chúng tôi, hôm đó không còn vẻ trêu đùa mọi người như thường ngày. Cùng với cả đoàn, Bằng chầm chậm bước, chăm chú quan sát khung cảnh xung quanh. Hướng dẫn viên của Công ty Phú Quốc Today Travel chỉ cho đoàn chúng tôi đi vào gần chiếc container đầu tiên. Đó là một chiếc hộp kín nóng hầm hập được gọi là “chuồng cọp Catso”. Chuồng cọp làm bằng sắt tấm bịt kín bốn mặt, không ánh sáng, thiếu không khí, chỉ cần đứng bên cạnh thôi đã cảm thấy ngột ngạt. Vậy mà nơi đó từng là nơi ăn ở, tiểu tiện, đại tiện của gần chục tù nhân.

Cách đó không xa, trên nền đất nóng, khoảng chục chiếc “chuồng” dây thép gai thít chặt người tù ở những tư thế cố định. Tư thế đó không hẳn nằm, cũng chẳng phải đứng hay ngồi và hơi cử động, gai thép sắc nhọn sẽ cứa vào da thịt. Chỉ nhìn những phiên bản cai ngục tra tấn tù nhân bằng đủ các hình thức tàn bạo, phi nhân tính thôi cũng đủ làm người xem rợn người. Không cần phải có trí tưởng tượng cao siêu, chỉ cần nhìn những tượng người nhỏ bé tái hiện cảnh bị tra tấn bằng đủ hình thức như nấu người bằng chảo gang, ép ván vỡ lồng ngực, đánh bằng đuôi cá đuối, đục và bẻ răng... cũng phần nào thấm thía nỗi đau thể xác đã giày vò những tù nhân của nhà lao Phú Quốc xưa.

Du khách tham quan Khu di tích lịch sử Nhà tù Phú Quốc.

Ý chí “thép” cách mạng

Theo chân hướng dẫn viên, khi tất cả đang chìm sâu vào cảm xúc, chợt cuối đoàn có tiếng người hồ hởi: “Ở đây có cựu tù Phú Quốc”. Tất cả đổ dồn ánh mắt kính trọng về phía cuối hàng và mọi người cùng giãn ra, nhường chỗ cho người đàn ông vừa vào. Đó là cựu chiến binh (CCB) Mai Thanh Hùng, ông đưa các cháu từ xã Giao Nhân, huyện Giao Thủy (Nam Định) đến thăm khu di tích. CCB từng mang số tù 2124612, bị thương và bị bắt ở Kon Tum tháng 4-1972, kể cho chúng tôi nghe về thời gian ở tù là quãng thời gian đày đọa khủng khiếp. Lúc đó, ngày nào kẻ địch cũng tìm cách tra tấn ông và đồng đội. Ông “bỏ lại” vài chiếc răng do cai ngục tra tấn ở đây. CCB Mai Thanh Hùng, kể: “Bị giam lâu ngày trong chuồng cọp Catso, khi được thả ra ngoài, tù binh không còn nhìn thấy đường vì mắt bị mờ, sức khỏe và tinh thần giảm sút nghiêm trọng. Địch giam tôi 5 ngày trong Casto. Nhưng 5 ngày đó cũng là thời gian tôi nhìn thấy rõ ràng hơn bản lĩnh kiên cường, phẩm chất trung trinh của các chiến sĩ cộng sản”. Tháng 3-1973, sau khi Hiệp định Paris được ký kết, ông Hùng mới thoát khỏi “địa ngục trần gian” này. Nhà tù Phú Quốc gợi nhắc những nỗi đau buốt tận xương tủy đến bây giờ, từ khi chưa đến tuổi 20 đến nay gần thất thập, nhưng với ông, đây là địa điểm nhắc nhớ những bài học về lòng kiên trung, tinh thần bất khuất của những người đồng chí, đồng đội, nhắc nhớ về niềm tin thắng lợi của sự nghiệp cách mạng giải phóng dân tộc...

Được gặp nhân chứng sống ngay tại DTLS Nhà tù Phú Quốc, điều khiến nhiều người trong chúng tôi trầm trồ thán phục những chiến sĩ cách mạng không chỉ ở sự chịu đựng cầm tù, tra tấn mà còn ở ý chí và tinh thần “thép” không thể bị bẻ gãy. Trong tù, họ vẫn kiên cường đấu tranh với địch bằng nhiều hình thức. Hàng chục cuộc vượt ngục mưu trí, dũng cảm được tiến hành và tiến hành thành công. Cho rằng chuyến tham quan tuy ngắn, nhưng vô cùng ý nghĩa và là điểm không thể bỏ qua khi đến Phú Quốc, bà Lê Thu Hằng, Giám đốc Công ty CP Thương mại và Du lịch Giản tiện Việt Nam, bày tỏ: “Đến thăm nơi đây là dịp để mỗi người hiểu hơn về lịch sử, truyền thống, về ý chí kiên cương, bất khuất của những chiến sĩ cách mạng Việt Nam. Không một thủ đoạn tàn khốc nào của kẻ thù có thể làm lung lay ý chí thép, làm nhụt ý chí quyết tâm chiến đấu để giành độc lập, tự do của các chiến sĩ cách mạng và của cả dân tộc Việt Nam...”.

Bài và ảnh: LAN DỊU