Thành phố điện ảnh TPHCM

Thực tế, từ lâu, bầu không khí nghệ thuật sôi động nơi đây đã phản ánh sức sống mạnh mẽ của một đô thị trẻ trung, năng động, trong đó điện ảnh luôn giữ vai trò quan trọng, trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa của thành phố.

Khán giả thưởng thức một buổi chiếu phim miễn phí tại Công viên bờ sông Sài Gòn trong khuôn khổ Liên hoan phim quốc tế TPHCM. Ảnh: HIFF

“Thở” trong không khí điện ảnh

Tại sự kiện bế mạc Liên hoan phim (LHP) Italy tại TPHCM 2025, đạo diễn Antonio Termenini, Giám đốc nghệ thuật LHP, chia sẻ, ông cảm nhận được sự nhiệt tình của khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ. “Mỗi buổi chiếu, các bạn đến xem phim rất đông và đưa ra nhiều câu hỏi với những góc nhìn đầy thú vị”, đạo diễn Antonio Termenini cho biết.

Diễn ra trong 5 ngày (từ 26 đến 31-10), khán phòng 300 chỗ của rạp Galaxy Nguyễn Du luôn kín người. Trước khi sự kiện diễn ra, ban tổ chức nhận được gần 5.000 lượt đăng ký cho 6 suất chiếu. Nhiều khán giả còn kiến nghị trong các lần tổ chức sau, ban tổ chức nên tăng thêm suất chiếu để phục vụ được nhiều khán giả hơn.

Trước đó, tình trạng cháy vé cũng xảy ra tại LHP Đức - KinoFest 2025 diễn ra từ ngày 21 đến 27-10. Anh Văn Toàn (phường Gò Vấp) cho biết, ngay sau khi ban tổ chức thông báo, anh đăng ký nhưng luôn nằm trong danh sách chờ. May mắn được xem buổi chiếu lại bộ phim mở màn Afire (Bầu trời đỏ lửa), anh cảm nhận được sự háo hức của đông đảo khán giả, từ khán giả trẻ đến những người ở độ tuổi U70, U80.

2 sự kiện kể trên chỉ là một phần trong không khí điện ảnh sôi động diễn ra liên tục và thường ngày tại “thành phố điện ảnh” - TPHCM. Tại đây, mỗi tuần có ít nhất 4-5 sự kiện ra mắt phim được tổ chức quy mô, bài bản. Nhiều thời điểm, các sự kiện diễn ra đồng thời.

Có thể kể đến tối 28-10, 2 phim Việt: Phá đám: Sinh nhật mẹ và Bịt mắt bắt nai cùng được công chiếu; tối 4-11, diễn ra đến 5 sự kiện ra mắt phim cùng lúc, gồm 2 phim Việt (Trái tim què quặt, Thai chiêu tài) và 3 phim nước ngoài. Trong tháng 11 và 12, mỗi tháng dự kiến có khoảng 7 phim Việt ra rạp, với nhiều cuộc "đấu tay đôi" đầy hấp dẫn.

Trong ngày 6-11, TPHCM là điểm dừng chân tiếp theo của Gala Điện ảnh Hồng Công (Trung Quốc) với sự góp mặt của 2 tài tử Cổ Thiên Lạc và Hồng Kim Bảo. Đặc biệt, cuối tháng 11 (từ 21 đến 25-11), LHP Việt Nam lần thứ 24 sẽ trở lại với mảnh đất phương Nam sau đúng 10 năm.

Các sân chơi điện ảnh mang tính cộng đồng cũng liên tục nở rộ. LHP Khoa học 2025 ở TPHCM sôi nổi từ các điểm chiếu phim cố định, chiếu trên xe thư viện lưu động, đem phim đến nhiều trường học cùng các hoạt động trải nghiệm và thực hành.

Cuộc thi Vietnam Animation IP Contest 2025 lần đầu tổ chức mở ra không gian cho các nhà làm phim hoạt hình trẻ. Bên cạnh đó, các cuộc thi như: Làm phim ngắn 14 ngày, Xinê xem Fest 2025 hay Dự án phim ngắn CJ 2025… cũng thu hút đông đảo bạn trẻ, càng làm tăng thêm sức nóng và không khí điện ảnh sôi động.

Theo số liệu của Sở VH-TT TPHCM, thành phố hiện có 935 doanh nghiệp điện ảnh với 9.294 lao động, tạo ra doanh thu 500 triệu USD, đóng góp 0,43% GRDP. Thành phố có 10 hệ thống rạp, 52 cụm rạp với 295 phòng chiếu và 184 không gian sáng tạo là nơi thực hành nghệ thuật chuyên nghiệp bên cạnh các không gian văn hóa phục vụ nhu cầu cộng đồng ở khu dân cư…

Theo đề án “Phát triển ngành công nghiệp văn hóa TPHCM đến năm 2030”, ngành điện ảnh đặt mục tiêu tăng trưởng trung bình 12%/năm, doanh thu trên 5.000 tỷ đồng (phim Việt chiếm 30%), đóng góp 0,4% GRDP trong năm 2025. Đến 2030, các chỉ số tăng lên 13%, 10.000 tỷ đồng (phim Việt 50%), đóng góp 0,56% GRDP.

Khởi đầu chiến lược dài hơi

TPHCM được mệnh danh là “thành phố không ngủ”, và ở thành phố này, điện ảnh cũng không ngoại lệ. Theo đạo diễn Trần Thanh Huy, một trong những điểm sáng lớn nhất là tinh thần yêu phim và đam mê của các đội ngũ sản xuất, đặc biệt là các bạn trẻ. “Năm 2025 chứng kiến sự bùng nổ của nhiều nhà làm phim trẻ.

Dù còn thiếu kinh nghiệm nhưng họ đã cống hiến hết mình cho các dự án, dấn thân bằng chính đam mê, thậm chí phải tự xoay xở kinh phí để hoàn thành tác phẩm.

Nguồn nhân lực trẻ hùng hậu này chính là nguồn lực quý giá và động lực phát triển lớn nhất của điện ảnh”, đạo diễn Trần Thanh Huy nhấn mạnh. Thời gian qua, nhiều đạo diễn trẻ như: Quốc Công, Trần Nhân Kiên, Nguyễn Thanh Bình, Thắng Vũ, Oscar Dương... liên tiếp trình làng các tác phẩm mới. Đó là chưa kể đến đội ngũ làm phim ngắn, web drama, truyền hình cũng hoạt động sôi nổi.

Ra mắt phim Bịt mắt bắt nai tại TPHCM vào cuối tháng 10 vừa qua

Tính chuyên nghiệp của thị trường điện ảnh TPHCM còn được thể hiện ở quy trình sản xuất với những bước đi bài bản từ khâu tiền kỳ đến giai đoạn sản xuất, hậu kỳ, đặc biệt công tác truyền thông quảng bá. Từ giai đoạn casting, nhiều dự án phim như: Lật mặt, Đất rừng phương Nam, Ngày xưa có một chuyện tình, Thám tử Kiên… được tổ chức rầm rộ, thu hút hàng ngàn người tham dự.

Gần đây nhất, buổi casting trực tiếp dự án Hoàng hậu cuối cùng nhận nhiều sự chú ý. Đạo diễn, NSƯT Vũ Thành Vinh nhận định: “Hiện nay, khâu tiền kỳ có vai trò quan trọng. Quá trình làm việc với diễn viên cũng phải thật kỹ lưỡng, chỉ khi nào họ hiểu nhân vật, nắm bắt đường dây tâm lý thì ra hiện trường mới dễ triển khai”.

Đạo diễn Vũ Thành Vinh cũng tiết lộ, kinh phí dành cho truyền thông hiện nay cũng được đầu tư đáng kể, thường chiếm khoảng 20% ngân sách dự án, cá biệt có thể lên đến 30%-50%. Một bộ phim thậm chí được truyền thông trước đó cả năm “để ghi nhớ vào lòng khán giả”.

Những tháng cuối năm 2025, đội ngũ làm phim thành phố cũng đang hoạt động hết công suất. 2 dự án Đại tiệc trăng máu 8 và Thư tình gửi ma sơ vừa đóng máy, còn các dự án Quỷ nhập tràng 2, Anh Hùng thì đang sôi động ghi hình.

Hàng loạt dự án đã xong kế hoạch ra mắt cuối năm 2025, đầu 2026, như: Thiên đường máu, Hoàng tử quỷ, Ai thương ai mến, Bà đừng buồn con, Trại buôn người…

Đặc biệt, mùa phim Tết 2026 được nhiều nhà sản xuất phía Nam khởi động sớm với loạt dự án đã được công bố gồm: Mùi phở, Báu vật trời cho, Thỏ ơi! Không quá lời khi ví TPHCM như một “xưởng phim mở” vận hành liên tục: dự án này tiền kỳ, dự án khác khởi quay, có đoàn vừa đóng máy tác phẩm này thì cũng bắt tay vào khai máy tác phẩm mới.

Nhiều chuyên gia, nhà chuyên môn nhận định, việc TPHCM được UNESCO công nhận là Thành phố Sáng tạo ở lĩnh vực điện ảnh không phải là đích đến, cũng không phải một danh hiệu. Nó hứa hẹn là bước khởi đầu cho một chiến lược dài hơi, hướng tới xây dựng thương hiệu “thành phố điện ảnh” như cách nhiều thành phố ở châu Á như Busan (Hàn Quốc) hay Mumbai (Ấn Độ) đã thành công.

Ông PHẠM MINH TOÀN - Giám đốc điều hành Liên hoan phim quốc tế TPHCM 2024:

Là một trong những cam kết của TPHCM khi gia nhập UCCN, chúng tôi thấy có nhiều điều cần hoàn thiện để Liên hoan phim quốc tế TPHCM (HIFF) ngày càng tốt hơn.

HIFF cần một bộ máy vận hành chuyên nghiệp liên tục, theo kiểu một Văn phòng/Trung tâm Điện ảnh được thành lập dựa trên phương thức hợp tác công-tư (PPP) với sự hỗ trợ một phần kinh phí và cơ sở hạ tầng từ thành phố. Tiếp đến là cần tháo gỡ vấn đề tài chính, bởi đây là điểm nút để xác định được quy mô và chất lượng của HIFF trong các năm tiếp theo.

Lý tưởng nhất là hình thành được Quỹ phát triển điện ảnh của thành phố và chi phí tổ chức LHP được chi từ quỹ. Các vấn đề về hạ tầng sẽ được giải quyết cùng sáng kiến xây dựng Công viên Điện ảnh - khu phức hợp để tổ chức HIFF như mô hình Busan Film Center (Hàn Quốc).

Đạo diễn TRẦN THANH HUY:

Từ bài học của TP Busan (Hàn Quốc), muốn trở thành trung tâm điện ảnh, trước hết chúng ta phải có một hệ thống quỹ hỗ trợ các nhà làm phim Việt Nam cũng như các nhà làm phim quốc tế. Hiện nay, thách thức vẫn nằm ở việc quỹ đó do ai tài trợ, tiền từ ngân sách hay nguồn thu nào để duy trì ổn định.

Khi đã có hệ thống quỹ hỗ trợ điện ảnh với các cam kết sử dụng cụ thể cùng việc xây dựng mạng lưới đào tạo chuyên sâu, quỹ sẽ mang đến lợi ích cho các nhà làm phim, công ty điện ảnh trong nước có cơ hội làm việc, học hỏi, trau dồi kinh nghiệm với các hãng phim lớn, nhà làm phim trên thế giới.

Tôi tin đây sẽ là cơ hội, đồng thời là cách nhanh nhất để có thể kết nối với các nhà làm phim quốc tế, đẩy mạnh hợp tác sản xuất nhằm tạo ra những bộ phim liên quốc gia, góp phần nâng cao tiếng nói và vị thế điện ảnh thành phố.

Văn Tuấn