Thầy giáo tại Huế chia sẻ bí quyết đưa người mù chữ dân tộc thiểu số đến lớp học

Lớp học XMC do thầy Tô Chỉnh đứng lớp, dạy nhiều đồng bào dân tộc thiểu số Cơ Tu ở vùng Nam Đông, TP Huế.

Tại vùng miền núi Nam Đông (TP Huế), tỷ lệ mù chữ trong đồng bào dân tộc thiểu số (chủ yếu người Cơ Tu) từng ở mức rất cao do chiến tranh, đói nghèo và địa bàn phân tán. Nhiều năm qua, thầy giáo Tô Chỉnh, giáo viên Trung tâm Giáo dục nghề nghiệp - Giáo dục thường xuyên (DNN-GDTX) khu vực 3, TP Huế (trước đây là Trung tâm GDNN-GDTX huyện Nam Đông) – đã trực tiếp giảng dạy và quản lý công tác xóa mù chữ (XMC), đúc kết được những cách làm thực tế, hiệu quả để đưa hàng trăm học viên lớn tuổi, nói tiếng Kinh chưa sõi trở lại lớp học mỗi tối.

Vượt rào cản bằng phối hợp chặt chẽ và vận động tận thôn bản

Thầy Tô Chỉnh cho biết, khó khăn lớn nhất là nhận thức của bà con còn hạn chế, nhà xa lớp học, người lớn tuổi ngại đi buổi tối, dễ tự ái, xấu hổ khi học cùng người trẻ. Nhiều năm, công tác XMC chưa thực sự nhận được sự quan tâm rộng rãi của xã hội. Ban chỉ đạo giáo dục phổ cập các cấp chưa dành nhiều thời gian cho hoạt động này, khiến công tác chủ yếu do Trung tâm GDNN-GDTX đảm trách, thiếu sự lan tỏa cần thiết.

“Việc vận động càng trở nên khó khăn hơn khi học viên có tuổi đời và trình độ chênh lệch, ngôn ngữ phổ thông chưa tốt, dẫn đến việc tiếp thu bài chậm. Đặc biệt, học viên là đối tượng lớn tuổi thuộc dân tộc thiểu số còn có nhiều hạn chế về mặt sức khỏe khi đến lớp buổi tối. Bà con phát âm tiếng Việt không chuẩn nên dễ tự ái, hay mắc cỡ khi gặp người lạ hoặc đông người. Bên cạnh đó, do lớn tuổi nên trí nhớ và tư duy trừu tượng giảm sút” – thầy Chỉnh chia sẻ.

Cách làm thay đổi cục diện là ngay từ đầu năm học, Trung tâm tham mưu tổ chức hội nghị quán triệt với Phòng GD&ĐT (cũ) nay là Phòng Văn hóa – Xã hội của UBND xã và Ban chỉ đạo phổ cập giáo dục các xã, thống nhất trách nhiệm chung. Sau đó, Trung tâm gửi công văn phối hợp về UBND các xã để điều tra chính xác số người mù chữ, khảo sát địa điểm mở lớp.

Tiếp đến, giáo viên trực tiếp về tận thôn, làm việc với Phó chủ tịch xã, thôn trưởng, tổ chức họp dân tuyên truyền, vận động và lập danh sách.

Thầy giáo Tô Chỉnh, giáo viên Trung tâm GDNN-GDTX khu vực 3, TP Huế (hàng đứng, thứ 5 từ phải qua) chia sẻ nhiều câu chuyện về đưa người mù chữ dân tộc thiểu số đến lớp học XMC.

Thầy Chỉnh nhấn mạnh: “Phải xuống từng nhà, nói chuyện bằng tình cảm, giải thích học chữ để đọc được đơn thuốc, ký được tên mình, con cháu nể trọng… bà con mới tin. Bản thân tôi thường phải chủ động xin kinh phí về điện, tự vận chuyển bàn ghế, chuẩn bị đầy đủ sách vở, phối hợp cùng các đơn vị tổ chức khai giảng trang trọng để học viên mới thấy mình được tôn trọng, lớp học mới nghiêm túc”.

Biến lớp học thành “ngôi nhà chung” để học viên không muốn nghỉ

Sau khi huy động được học viên, việc giữ sĩ số và giúp họ tiến bộ mới là thử thách thật sự. Thầy Tô Chỉnh áp dụng nhiều cách làm sáng tạo như chia nhóm nhỏ theo chỗ ở gần nhau, tạo điều kiện để họ nhắc nhở nhau đi học và trao đổi kiến thức khi có bài tập về nhà. Từ đó học viên cảm thấy có điểm tựa và vững tin cùng nhau tiến bộ.

Tiếp đến là phân cặp “1 giỏi kèm 2 yếu” (1 học viên khá/giỏi kèm cặp 2 học viên trung bình hoặc yếu). Sau đó cử nhóm trưởng có uy tín để nhắc nhở, hỗ trợ nhau. Nhóm trưởng phải là người có năng lực học tập, chuyên cần, và uy tín trong cuộc sống.

Chính việc hoạt động nhóm và việc bố trí ngồi theo nhóm đã tạo ra khí thế học tập sôi nổi, thúc đẩy các nhóm thi đua chuyên cần, làm bài tốt hơn ở nhà, và hào hứng trong thảo luận.

Các học viên đồng bào dân tộc thiểu số đã học được chữ viết sau thời gian học tập ở lớp thầy Chỉnh.

Ngoài ra, mỗi tháng lớp XMC tổ chức thăm 1 gia đình học viên. Các bạn trong lớp đến nhà rồi tham quan phòng học tập của con cái trong nhà, phòng học của cha mẹ; bên cạnh đó đi xem vườn tược, chuồng trại, trao đổi kinh nghiệm làm ăn.

Tại đây, mọi người trao đổi kinh nghiệm qua buổi giao lưu văn nghệ. Với vật chất đạm bạc như bánh kẹo, khoai sắn, giáo viên chủ nhiệm đóng vai trò là một “MC” thực thụ để buổi giao lưu thêm ý nghĩa với các trò vui chơi ca hát. Hoạt động này giúp học viên mở mang kiến thức, tự hào về việc đi học, và chồng/vợ học viên càng tạo điều kiện cho vợ/chồng đến lớp đầy đủ hơn.

Các hoạt động giao lưu văn nghệ, đến nhà thăm hỏi được tạo ra ngoài giờ học mỗi tháng, giúp học viên gần gũi nhau hơn.

Bằng nhiều nguồn kinh phí, giáo viên chủ nhiệm có thể tổ chức cho học viên và cả chồng/vợ đi tham quan dã ngoại trong dịp hè. Các lớp học của thầy Chỉnh đã từng đi ở một số nơi như biển Lăng Cô (Huế), biển Đà Nẵng. Điều này giúp học viên có cơ hội đi chơi xa, tăng cường tình đoàn kết giữa các gia đình và kích thích việc tham gia học tập trong các năm tiếp theo. Nhờ những hình thức phong phú này, học viên càng thân thiết và siêng năng trong học tập, tạo tiếng vang trong thôn bản.

Nhiều chuyến đi dã ngoại được tổ chức dịp hè giúp tăng cường tình đoàn kết trong lớp học.

Theo thầy Chỉnh, quan trọng nhất là thái độ của giáo viên khi luôn khen ngợi, động viên, hạn chế chê bai lúc học viên mắc sai lầm để tạo không khí vui vẻ, gần gũi. “Tôi coi học viên như người thân trong nhà, họ mắc lỗi thì nhẹ nhàng sửa, họ tiến bộ dù nhỏ cũng khen trước lớp. Dần dần họ không còn ngại, còn tranh nhau trả bài” - thầy Chỉnh tâm sự.

Kết quả, từ chỗ phải vận động từng người, nay nhiều bà con tự tìm đến xin học, lớp học luôn đông đủ, không khí sôi nổi. Nhiều học viên sau khi biết chữ đã tự tin hơn trong cuộc sống, con cháu cũng chăm ngoan hơn vì “mẹ/bà cũng đi học”. Người mù chữ tự nguyện xin vào lớp học XMC ngày càng gia tăng, trở thành một phong trào học tập rất tốt. Công tác XMC ở Nam Đông những năm gần đây khởi sắc rõ rệt, trở thành phong trào được lãnh đạo địa phương và nhân dân đồng tình ủng hộ.

Nhân đây, thầy Tô Chỉnh đề nghị các cấp tiếp tục quan tâm, đầu tư cơ sở vật chất lớp XMC ngang tầm với cấp tiểu học và duy trì mối liên kết chặt chẽ giữa Trung tâm với các xã để phong trào ngày càng lan tỏa.

Đại Dương