Thế giới 'khát' matcha

Biển báo "Không còn matcha" treo trước một cửa hàng ở Uji, tỉnh Tokyo, Nhật Bản hôm 10/6. Ảnh: Reuters.

Cơn sốt matcha đang lan rộng khắp thế giới. Loại trà xanh Nhật Bản này được tìm thấy ở mọi nơi, từ cốc latte của Starbucks ở Anh đến bánh rán Krispy Kreme ở Singapore.

Mạng xã hội chính là yếu tố thúc đẩy cơn sốt matcha trên toàn cầu, khi nhiều người có sức ảnh hưởng chia sẻ các mẹo pha chế và công thức chế biến matcha. Hashtag #MatchaTok đạt hàng chục triệu lượt xem.

Ngoài ra, du lịch Nhật Bản cũng bùng nổ hậu đại dịch Covid-19, biến quốc gia này trở thành một điểm đến hấp dẫn cũng như thúc đẩy nhu cầu với hàng hóa Nhật Bản.

Nhu cầu về bột matcha đang tăng vọt. Lauren Purvis - nhà nhập khẩu trà tại Mỹ - chia sẻ có những khách hàng chứng kiến cảnh lượng matcha từng đủ dùng cho cả tháng nay cạn kiệt chỉ trong vài ngày.

"Một số quán thậm chí còn yêu cầu một kg/ngày”, bà Purvis - người điều hành Công ty Trà Mizuba - cho biết.

Tuy nhiên, nhu cầu tăng cao, cùng sản lượng giảm do nắng nóng và thuế quan của Mỹ với Nhật Bản, cũng đang đẩy giá matcha.

Mạng xã hội lan truyền hàng loạt công thức pha chế với matcha. Ảnh: ABC News.

Loại trà cao cấp

Theo truyền thống, matcha - loại trà được ưa chuộng vì lợi ích cho sức khỏe, nồng độ caffeine và hương vị - là sản phẩm từ một quy trình chế biến chuyên biệt và lâu đời hàng thế kỷ.

Matcha là trà bột được làm từ Tencha - một loại lá trà được che chắn cẩn thận trong bóng râm suốt nhiều tuần khi đang phát triển. Bước này rất quan trọng để tạo ra hương vị “umami” đặc trưng của trà. Lá trà được thu hoạch, sấy khô và nghiền thành bột bằng cối đá. Mỗi giờ chỉ sản xuất được khoảng 40g matcha.

Trong những tháng gần đây, người trồng trà đang gặp khó khăn do những đợt nắng nóng kỷ lục. Tại khu vực Kyoto - nơi sản xuất khoảng 1/4 lượng tencha của Nhật Bản, thời tiết nóng bức khiến mùa màng cho năng suất thấp dù nhu cầu tăng cao. Nhật Bản cũng đối mặt với tình trạng thiếu hụt nông dân do dân số già hóa và khan hiếm lao động trẻ tuổi.

Các cửa hàng ở Uji - một thành phố nổi tiếng với matcha ở Kyoto - thường xuyên cháy hàng ngay sau khi mở cửa. Do đó, nhiều nhà bán lẻ đã giới hạn số lượng mua của từng khách. Giám đốc Atsuko Mori cho biết Camellia Tea Ceremony cho phép mỗi khách hàng mua một hộp matcha trong bối cảnh lượng khách tăng gấp đôi trong năm qua.

Các cửa hàng ở Uji - một thành phố nổi tiếng với matcha ở Kyoto - thường xuyên cháy hàng ngay sau khi mở bán. Ảnh: ABC News.

Trong khi đó, nghệ nhân Rie Takeda - làm việc tại Chazen, chuỗi trải nghiệm trà đạo có trụ sở ở Tokyo - phải theo dõi chặt chẽ lượng matcha dự trữ, vì thời gian giao hàng giờ kéo dài tới cả tuần. Tình trạng thiếu hụt đồng nghĩa giá trà tại các cửa hàng của Chazen tăng khoảng 30% trong năm 2025. “Đây là cánh cổng để nhiều người biết đến văn hóa Nhật Bản”, bà nói.

Nhiều người cũng chuyển sang trồng trà. Theo Bộ Nông nghiệp Nhật Bản, sản lượng matcha tăng gần gấp 3 lần từ năm 2010-2023. Còn xuất khẩu trà xanh, trong đó có matcha, cũng tăng 25% trong năm 2024, đạt 250 triệu USD.

Thưởng thức, đừng tích trữ

Cơn sốt matcha đã khơi dậy phong trào khuyến khích tiêu dùng có ý thức.

Nhiều người chỉ trích những cá nhân đang tích trữ hoặc trục lợi từ cơn sốt matcha. Có người lại khuyên người uống trà cẩn trọng về lượng sử dụng và hãy thưởng thức matcha theo cách truyền thống thay vì biến matcha thành một nguyên liệu trong công thức nấu ăn.

Bà Mori cảm thấy buồn khi chứng kiến matcha cao cấp được sử dụng trong nấu nướng khiến hương vị tinh tế vốn có của matcha biến mất. “Matcha là loại trà cao cấp nhất và rất đặc biệt với chúng tôi. Vì vậy, tôi thấy những câu chuyện mua đi bán lại hoặc dùng matcha làm thực phẩm thật nghịch lý”, bà nói.

Pha trà matcha truyền thống chỉ cần bột matcha và nước nóng. Ảnh: ABC News.

Hiệp hội Trà Nhật Bản toàn cầu đang khuyến khích dùng matcha chất lượng thấp hơn từ những vụ thu hoạch sau, vốn dồi dào và phù hợp với nấu nướng hơn. Hiệp hội cho biết matcha chất lượng cao thường mất hương vị khi kết hợp với các loại đồ uống như latte.

"Việc nâng cao nhận thức về những điểm khác biệt này giúp đảm bảo trà Nhật Bản được thưởng thức theo cách trân trọng, đồng thời hỗ trợ nghề thủ công và truyền thống", hiệp hội cho biết.

Một chuỗi quán cafe dự đoán giá matcha có thể sẽ hạ nhiệt trong tương lai xa.

"Trà matcha chất lượng thấp được bán với giá cao. Hiện tại, nhu cầu đang bùng nổ và tăng nhanh chóng, nhưng tình hình sẽ lắng xuống đôi chút trong 2-3 năm tới”, Masahiro Nagata, đồng sáng lập Matcha Tokyo, nói.

Trí Ân