Thế khó của streamer như Độ Mixi

"Độ Mixi hút shisha trong bar" là tâm điểm gây tranh cãi dữ dội gần đây khi một gương mặt hút hàng triệu người theo dõi có hành vi vi phạm pháp luật. Dù đã lập tức nhận sai, nam streamer vẫn không xoa dịu được dư luận khi mang phong cách "bỗ bã" thường thấy lên livestream xin lỗi.

Nhiều người xem khó chịu khi chỉ trong chưa đầy 2 phút, Độ Mixi văng tục, chửi thề tới 14 lần. Chưa kể, thời điểm này, anh đang xuất hiện trên sóng truyền hình quốc gia qua chương trình Sao nhập ngũ.

Việc Độ Mixi hoạt động như một người nổi tiếng, nhưng vẫn muốn giữ "chất riêng" như thời còn là streamer trong cộng đồng game được cho là khó chấp nhận.

Không thể cứ văng tục, chửi thề

Độ Mixi được yêu mến vì sự gần gũi, không màu mè, thậm chí sẵn sàng chửi bậy trên sóng để tạo cảm giác “anh em”. Nhưng đó là chuyện của trước kia, khi anh nổi lên trong cộng đồng những người đam mê trò chơi điện tử.

Khi Độ Mixi đã bước ra khỏi căn phòng livestream quen thuộc để xuất hiện trên nhiều kênh truyền thông khác nhau, những thói quen ấy cần phải được điều chỉnh.

Trao đổi với Tri Thức - Znews, chuyên gia truyền thông, văn hóa Nguyễn Đình Thành nhận định mỗi người đều phải tuân theo những chuẩn mực của cộng đồng, xã hội đang sống. Đặc biệt, người nổi tiếng khi xuất hiện trước công chúng phải hành xử theo cách mà công chúng mong đợi ở người đó và cần giữ chuẩn mực về phát ngôn, cử chỉ, hành động, trang phục, thái độ mà xã hội mong đợi.

"Cái thường được gọi là thuần phong, mỹ tục là các tiêu chuẩn giao tiếp xã hội thông thường. Trong cộng đồng nhỏ của mình, bạn có thể văng tục, ăn mặc suồng sã nhưng đã lên sóng truyền hình, mang hình ảnh tới hàng triệu người, bạn không thể hành xử bất chấp các chuẩn mực", ông nói.

Trước ý kiến cho rằng nếu thay đổi quá nhiều để có hình ảnh "sạch sẽ", streamer như Độ Mixi sẽ mất đi "chất riêng" và khán giả trung thành, ông Thành cho hay việc tuân theo chuẩn mực xã hội không làm một người mất đi bản sắc, cũng không bị coi là "lố bịch, dị hợm".

Sau khi bị dư luận phản ứng vì hút chất cấm, Độ Mixi bị fanpage chương trình Sao nhập ngũ gỡ bỏ bài đăng riêng. Ảnh: Sao nhập ngũ/Facebook.

Độ Mixi không phải trường hợp cá biệt gây khó chịu cho công chúng vì phát ngôn phản, hành động thiếu kiểm soát.

Năm 2022, streamer Thủy Tiên - gương mặt nổi tiếng trong cộng đồng game thủ Việt - từng bị chỉ trích vì hảnh động phản cảm trên sóng trực tiếp. Trong suốt 3 phút, nữ streamer liên tục chửi thề khiến người xem lắc đầu ngán ngẩm.

Trong một buổi phát trực tiếp vào ngày 29/12/2021, MisThy gây chú ý khi dùng lời lẽ khiếm nhã, tục tĩu để đáp trả một bình luận “kém duyên” từ người xem. Thái độ bức xúc của nữ streamer trước việc bị giễu cợt được khán giả thông cảm song lời lẽ phản cảm, có phần chợ búa của cô nàng trên sóng livestream với hàng nghìn người xem khiến phần đông không vừa lòng.

Trước đó, năm 2020, VTV từng phát phóng sự phản ánh hiện tượng “streamer nói tục, chửi bậy” với những hình ảnh điển hình từ các buổi phát sóng của Độ Mixi. Dù sau đó nam streamer đã lên tiếng xin lỗi và cho biết cố gắng hạn chế từ ngữ tiêu cực, thực tế cho thấy đến nay, anh vẫn chưa thật sự thay đổi.

Theo chuyên gia Nguyễn Đình Thành, việc các streamer văng tục, nói bậy trong các buổi livestream có ảnh hưởng xấu thế nào lên một nhóm đối tượng, đặc biệt là người trẻ, cần có thời gian nghiên cứu. Tuy nhiên, việc người có ảnh hưởng vi phạm pháp luật mà không bị xử lý chắc chắn sẽ gây ra những hậu quả xấu cho xã hội.

Cấm sóng streamer nói tục, hở hang

Trên thế giới, việc quản lý và xử phạt streamer có hành vi không phù hợp là điều phổ biến, đặc biệt ở các quốc gia như Trung Quốc và Hàn Quốc, nơi có những quy định nghiêm ngặt về nội dung trực tuyến.

Trung Quốc là một trong những quốc gia có hệ thống quản lý livestream chặt chẽ trên thế giới. Dưới sự giám sát của Cục Quản lý Không gian mạng Trung ương nước này, các streamer phải tuân thủ một danh sách gồm 31 quy định, từ việc không được nói tục, ăn mặc hở hang, cho đến không được xuyên tạc lịch sử hay quảng bá lối sống "không lành mạnh" khi livestream. Nếu vi phạm có thể bị cấm sóng tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Theo SCMP, Lu Han (cựu thành viên nhóm EXO) từng bị cấm chấp nhận người theo dõi mới trên các mạng xã hội vì hành vi say xỉn, chửi thề và giơ “ngón giữa” trong một buổi livestream vào cuối năm 2024. Đây bị xem là hành vi “vi phạm luật pháp và chuẩn mực cộng đồng”.

Ở Hàn Quốc, Ủy ban Tiêu chuẩn Truyền thông Hàn Quốc (Ủy ban) có quyền yêu cầu gỡ nội dung hoặc xử phạt nặng đối với streamer có hành vi phản cảm, tục tĩu. Streamer Berry nổi tiếng nhờ những video nhảy sexy với trang phục hở bạo cũng từng bị nền tảng Twitch xử phạt vì vi phạm lỗi trang phục, đồng thời bị Ủy ban "tuýt còi" vì "truyền bá nội dung thiếu lành mạnh".

EugBak, streamer nổi tiếng với hơn 1,8 triệu người theo dõi trên YouTube, từng bị phản ứng dữ dội khi anh đề nghị chuyện nhạy cảm ngay trên sóng trực tiếp với một nữ streamer khác. Khi cả hai đang trò chuyện, EugBak đã hỏi liệu cô gái có đồng ý "tình một đêm" với mình nếu anh trả cô 3.600 USD? Dù cố gắng biện minh là đùa, cư xử của EugBak vẫn bị đánh giá là quấy rối và thiếu tôn trọng người khác.

Lu Han từng bị cấm chấp nhận người theo dõi mới trên các nền tảng truyền thông xã hội lớn ở Trung Quốc vì có hành vi không phù hợp trong một buổi phát trực tiếp năm ngoái. Ảnh: SCMP.

Ở các quốc gia ngoài châu Á, nhiều streamer khác cũng phải trả giá vì hành vi không phù hợp trên sóng tiếp. Trên nền tảng Twitch, trường hợp PewDiePie là ví dụ điển hình. Năm 2017, anh buột miệng dùng từ ngữ phân biệt chủng tộc trong khi chơi game, ngay lập tức vấp phải phản ứng dữ dội. Kết quả, hàng loạt đối tác lớn như Disney và YouTube Red cắt hợp đồng, khiến hình ảnh “ông hoàng YouTube” lung lay nghiêm trọng.

Một trường hợp khác là streamer Ninja, biểu tượng của ngành game phương Tây, từng đối diện làn sóng tẩy chay vì có phát ngôn phân biệt chủng tộc, thiếu kiểm soát khi đang phát sóng trực tiếp. Sau đó, Ninja buộc phải thay đổi phong cách, hạn chế ngôn ngữ phản cảm để giữ hình ảnh phù hợp hơn với công chúng.

Trong bối cảnh livestream trở thành ngành công nghiệp, mỗi streamer nổi tiếng đều giống như một “người của công chúng” khi sở hữu lượng fan đông đảo. Điều đó đồng nghĩa với trách nhiệm lớn hơn, đòi hỏi họ phải hiểu ranh giới giữa cá tính và chuẩn mực.

Trở lại Việt Nam, vụ việc Độ Mixi là bài học lớn đối với giới streamer đang cố gắng mở rộng sức ảnh hưởng ra khỏi màn hình trực tiếp. Một lời nói sai chỗ có thể đánh đổi bằng niềm tin công chúng, hợp đồng thương mại, thậm chí là cơ hội xuất hiện trên các kênh chính thống.

Chuyên gia Nguyễn Đình Thành đưa ra lời khuyên: "Ở môi trường nào, chúng ta hãy có cách hành xử phù hợp với môi trường ấy. Với fan của mình, trên không gian riêng của mình, một người có thể hành xử theo cách của mình. Bước ra khỏi không gian ảo chuyên biệt đó, chúng ta nên hành xử theo chuẩn mực xã hội nếu không muốn bị xử phạt hoặc bị đánh giá thấp".

Thực tế, Nghị định 147/2024 của Việt Nam đã đưa ra yêu cầu định danh tài khoản livestream. Tuy nhiên, với cả cộng đồng, đây là cơ hội để bàn thảo nghiêm túc hơn về việc quản lý, định hình ngành công nghiệp streamer tại Việt Nam thay vì chỉ thả trôi theo làn sóng dư luận.

Hà Lan