Thi tốt nghiệp THPT trên máy tính: Bước tiến tất yếu, cần chuẩn bị kỹ lưỡng

Giờ học tin học của học sinh Trường THPT Hương Thủy. Ảnh: Quang Phúc

Đây là một bước ngoặt trong công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, phù hợp với xu thế chuyển đổi số quốc gia và vì sẽ mang đến rất nhiều lợi ích.

Trước hết, thi trên máy tính giúp tăng cường tính khách quan, minh bạch. Với mỗi thí sinh, hệ thống sẽ tự động sinh ra một đề thi riêng; quá trình làm bài và chấm điểm được thực hiện trên nền tảng công nghệ, hạn chế tối đa sự can thiệp chủ quan của con người. Thí sinh có thể biết kết quả ngay sau khi hoàn thành bài thi, giảm căng thẳng chờ đợi và củng cố niềm tin vào độ chính xác.

Hình thức này giảm thiểu gian lận do hệ thống máy tính lưu lại toàn bộ thao tác làm bài, dễ dàng phát hiện bất thường. Khác với kỳ thi truyền thống, việc “quay cóp” hay lén lút trao đổi gần như không còn chỗ tồn tại.

Thi trên máy tính góp phần tiết kiệm nguồn lực và hiện đại hóa quản lý. Sẽ không còn cảnh in sao, vận chuyển, bảo quản hàng triệu đề thi giấy - một khâu vốn tiêu tốn nhiều nhân lực, kinh phí và tiềm ẩn rủi ro lộ lọt. Điểm số được công bố nhanh chóng cũng giúp giảm tải cho các cơ quan quản lý, nhà trường, phụ huynh và thí sinh.

Lợi ích lâu dài là giúp học sinh làm quen với môi trường số. Thi trên máy tính là hình thức đã phổ biến ở nhiều nước, từ các kỳ thi chuẩn hóa đến đánh giá năng lực. Khi áp dụng ở Việt Nam, nó sẽ tạo ra một thế hệ học sinh không chỉ giỏi kiến thức mà còn thành thạo kỹ năng công nghệ - hành trang thiết yếu trong kỷ nguyên số.

Với nhiều địa phương, việc thi trên máy tính không còn xa lạ. Đại học Quốc gia Hà Nội nhiều năm qua đã tổ chức kỳ thi đánh giá năng lực trên máy tính thành công. Nhiều trường phổ thông tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh cũng đã áp dụng phần mềm nội bộ để tổ chức kiểm tra, thi thử, đem lại kết quả tích cực.

Tất nhiên, hiện nay, điều kiện cơ sở vật chất giữa các vùng miền vẫn còn chênh lệch. Nhưng với lộ trình được Bộ Giáo dục và Đào tạo vạch ra là thí điểm từ 2027 ở những nơi có đủ điều kiện, sau 2030 mới áp dụng trên toàn quốc, cho thấy đây là cách tiếp cận rất hợp lý, chắc chân, từng bước.

Để việc thi tốt nghiệp THPT trên máy tính đi vào hiện thực, cần sự chuẩn bị đồng bộ và lâu dài.

Đầu tiên, ngân hàng đề thi phải đủ lớn, được kiểm định kỹ càng để đảm bảo tính công bằng, độ tin cậy và giá trị đo lường. Việc thiết kế, kiểm định và cập nhật đề thi cần sự tham gia của các chuyên gia khảo thí chuyên nghiệp, tránh tình trạng “vừa làm vừa rút kinh nghiệm” ngay tại kỳ thi quốc gia.

Tiếp theo là cơ sở vật chất và hạ tầng công nghệ. Các phòng máy cần đảm bảo cấu hình đồng bộ, đường truyền internet ổn định, có phương án dự phòng khi sự cố xảy ra. Ở các vùng khó khăn, Nhà nước phải có cơ chế hỗ trợ để tránh tình trạng nơi thi được, nơi không.

Một yếu tố không thể thiếu là cán bộ coi thi, giáo viên, kỹ thuật viên phải được tập huấn bài bản để xử lý tình huống, hỗ trợ thí sinh. Học sinh cũng cần được làm quen dần qua các kỳ thi thử, kiểm tra định kỳ, để đến khi bước vào kỳ thi chính thức không còn bỡ ngỡ.

Cuối cùng, phải chú trọng đến bảo mật và an toàn dữ liệu. Trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi, hệ thống thi cần được xây dựng với lớp bảo vệ nhiều tầng, chống tấn công mạng, chống lộ lọt dữ liệu. Đây là yếu tố then chốt để bảo vệ tính công bằng và sự tin cậy của kỳ thi.

Thi tốt nghiệp THPT trên máy tính là một bước tiến tất yếu của giáo dục Việt Nam trong kỷ nguyên số. Không chỉ giúp kỳ thi trở nên minh bạch, công bằng và hiện đại hơn, chủ trương nói trên còn tạo tiền đề để thế hệ học sinh làm quen với môi trường học tập, làm việc số hóa; là “cú hích” đưa nền giáo dục Việt Nam tiến gần hơn với chuẩn quốc tế, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong thời đại mới.

Từ Ân