Thị trường trái phiếu doanh nghiệp tăng tốc trở lại nhờ lãi suất thấp và tín dụng khởi sắc

Infographics: 133.011 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp sẽ đáo hạn trong năm 2025 Lãi suất thấp và cải cách chính sách mở rộng dư địa cho thị trường trái phiếu doanh nghiệp

Ngân hàng dẫn sóng thị trường

Trong quý II/2025, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp đã tăng tốc mạnh mẽ trở lại sau giai đoạn trầm lắng thường thấy đầu năm. Theo thống kê của S&I Ratings, thị trường ghi nhận 188 đợt phát hành với tổng giá trị hơn 233.000 tỷ đồng. Hầu hết các đợt phát hành vẫn diễn ra theo hình thức riêng lẻ, chiếm tới 228.000 tỷ đồng, trong khi phát hành ra công chúng chỉ đạt 4.800 tỷ đồng. Lũy kế 6 tháng đầu năm, tổng quy mô phát hành đạt 258.000 tỷ đồng, tăng 67% so với cùng kỳ 2024 – một tín hiệu rõ rệt cho thấy sự phục hồi dần của thị trường.

Giá trị phát hành nhóm ngân hàng và tỷ trọng so với tổng quy mô phát hành theo năm. Nguồn: HNX, S&I Ratings.

Về cơ cấu, nhóm ngân hàng tiếp tục đóng vai trò chủ đạo với giá trị phát hành lên tới 193.000 tỷ đồng, tương đương 75% tổng thị trường. Việc các ngân hàng đẩy mạnh phát hành trong bối cảnh mặt bằng lãi suất thấp không chỉ giúp bổ sung nguồn vốn trung dài hạn và tăng vốn cấp 2, mà còn giảm áp lực lên huy động tiền gửi, từ đó góp phần duy trì lãi suất huy động ở mức hợp lý trong nửa đầu năm. Nhóm bất động sản đứng thứ hai với tỷ trọng 17% (tương đương 43.000 tỷ đồng), tăng nhẹ so với cùng kỳ, song vẫn thấp hơn nhiều so với giai đoạn bùng nổ 2020–2021.

Một điểm đáng chú ý là kênh phát hành ra công chúng đã có sự cải thiện tích cực, với tổng giá trị đạt gần 28.000 tỷ đồng trong 6 tháng – tăng tới 62% so với cùng kỳ năm trước. Tuy vậy, kênh này vẫn chủ yếu được sử dụng bởi ngân hàng và công ty chứng khoán, trong khi các doanh nghiệp phi tài chính gần như vắng bóng hoàn toàn.

Lãi suất coupon bình quân tiếp tục xu hướng giảm, về mức 6,85% vào cuối quý II/2025 so với 7,88% cuối năm 2024. Trong đó, lãi suất bình quân của trái phiếu ngân hàng chỉ còn 5,79%, giảm 20–30 điểm cơ bản, trong khi trái phiếu phi ngân hàng ở mức 9,65%, giảm khoảng 40 điểm cơ bản. Cùng lúc, hoạt động mua lại trước hạn diễn ra sôi động với giá trị hơn 96.000 tỷ đồng trong quý II – mức cao nhất theo quý từ trước đến nay.

Lũy kế 6 tháng, giá trị mua lại ước đạt 123.000 tỷ đồng, tăng 59% so với cùng kỳ năm trước. Diễn biến này phản ánh nỗ lực tái cơ cấu nợ trong bối cảnh thị trường khởi sắc và mặt bằng lãi suất duy trì ở mức hấp dẫn. Đồng thời, khi tín dụng 6 tháng đầu năm tăng 9,9% và lãi suất cho vay bình quân giảm 60 điểm so với cuối năm 2024, nhiều doanh nghiệp có xu hướng ưu tiên vay ngân hàng thay vì phát hành trái phiếu để tối ưu chi phí vốn và đơn giản hóa thủ tục, qua đó cũng thúc đẩy hoạt động mua lại trước hạn để giảm áp lực nợ.

Luật mới khơi thông dòng vốn

Về đáo hạn, nửa đầu năm 2025 chỉ ghi nhận khoảng 56.000 tỷ đồng trái phiếu đến hạn, trong đó 45% thuộc nhóm bất động sản. Tuy nhiên, áp lực sẽ gia tăng đáng kể trong nửa cuối năm khi tổng giá trị đáo hạn dự kiến vượt 149.000 tỷ đồng, bao gồm 18.400 tỷ đồng trái phiếu từng được gia hạn.

Giá trị phát hành theo quý, theo phương án phát hành (nghìn tỷ đồng). Nguồn: HNX, S&I Ratings.

Không chỉ đối mặt với áp lực đáo hạn, các doanh nghiệp bất động sản còn phải xử lý lượng trái phiếu chậm thanh toán ước khoảng 16.000 tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm. Bức tranh này cho thấy áp lực tài chính với khối bất động sản vẫn còn hiện hữu trong 12–18 tháng tới, khi tổng giá trị đáo hạn của nhóm này năm 2026 tiếp tục cao (trên 143.000 tỷ đồng) trước khi bắt đầu hạ nhiệt từ 2027. Vì vậy, nhu cầu phát hành mới của khối này được kỳ vọng sẽ còn tăng trong thời gian tới.

Ở chiều tích cực, các chính sách tháo gỡ pháp lý mà Chính phủ đang thúc đẩy sẽ góp phần quan trọng trong việc khơi thông dòng vốn và cải thiện thanh khoản cho doanh nghiệp, đặc biệt là bất động sản. Khi các dự án được gỡ vướng pháp lý và đủ điều kiện triển khai, doanh nghiệp có thể dùng chính dự án làm tài sản đảm bảo để vay vốn ngân hàng, đồng thời mở bán sản phẩm và tạo nguồn trả nợ cho trái chủ. Song song đó, các ngân hàng tiếp tục đẩy mạnh phát hành trái phiếu để tăng vốn trung dài hạn, góp phần hỗ trợ thanh khoản hệ thống. Những yếu tố này củng cố triển vọng phục hồi của thị trường trái phiếu doanh nghiệp trong nửa cuối 2025.

Ngoài ra, một thay đổi pháp lý đáng chú ý trong thời gian tới là việc Quốc hội đã thông qua sửa đổi, bổ sung Luật Doanh nghiệp, chính thức có hiệu lực từ tháng 7/2025. Luật mới đặt ra điều kiện chặt chẽ hơn với doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ, theo đó, nợ phải trả không được vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu.

Tuy nhiên, quy định này loại trừ các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp bất động sản – hai nhóm chiếm phần lớn giá trị phát hành trong những năm gần đây. Đây được xem là bước khởi đầu quan trọng trong nỗ lực nâng cao chất lượng thị trường trái phiếu, hướng đến kiểm soát rủi ro tài chính và thúc đẩy sự phát triển bền vững hơn trong thời gian tới.

Thu Hương