Thiên tai và bài học từ sự chủ động

Mưa lũ ảnh hưởng nhiều diện tích đất nông nghiệp của người dân.

Nỗi lo nơi vùng cao

Giữa tháng 5-2025, một tiếng nổ lớn vang lên từ đỉnh núi khiến cả thôn Tẩn Lượt, xã Đồng Phúc, bàng hoàng. Chỉ ít phút sau, hàng nghìn mét khối đất đá ầm ầm đổ xuống, tràn lấp đường sá, cuốn phăng nhiều ngôi nhà. Vụ sạt lở làm 62 hộ dân bị ảnh hưởng, khiến 2 người thiệt mạng và 1 người bị thương.

Ký ức ám ảnh ấy được ông Hà Văn Sơn, người dân trong thôn, kể lại: Ầm một tiếng, vừa đưa con ra khỏi nhà thì nước đã ngập, cuốn trôi hết. Nhà cửa hư hỏng, tài sản không còn gì. Đêm đó, cả làng thức trắng.

Không chỉ ở Đồng Phúc, nhiều địa bàn khác trong tỉnh cũng đối mặt với nguy cơ sạt lở. Tại thôn Khuổi Luông, xã Ba Bể, sau đợt mưa lớn, tường nhà bà Hoàng Dào Phin xuất hiện nhiều vết nứt. Bà lo lắng: Ai cũng bảo nhà có thể sập bất cứ lúc nào, nhưng chúng tôi chưa biết đi đâu. Tái định cư thì chưa có đất, tiền cũng chẳng dư.

Ông Bàn Văn Dật, Trưởng thôn Khuổi Luông, cho biết: Xã đã thống kê nhiều hộ trong diện nguy hiểm và bà con đang chờ sớm được bố trí nơi ở mới.

Theo Ban Chỉ huy phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh, toàn tỉnh có hàng trăm điểm nguy cơ sạt lở, chủ yếu ở vùng cao. Riêng 37 xã, phường phía Bắc đã ghi nhận gần 400 điểm phải di dời dân, trong đó gần 200 điểm ở mức khẩn cấp. Đây là thách thức lớn đối với chính quyền trong việc bố trí nguồn lực, quỹ đất và kinh phí hỗ trợ để bảo đảm an toàn, ổn định đời sống người dân.

Tính đến hết tháng 8-2025, thiên tai trên địa bàn tỉnh đã làm 8 người chết và mất tích, 5 người bị thương, thiệt hại tài sản ước tính hơn 251 tỷ đồng. Toàn tỉnh có gần 4.500 ngôi nhà hư hỏng, tốc mái; hơn 1.600ha cây trồng bị phá hủy; khoảng 215 nghìn con gia súc, gia cầm chết; gần 100ha thủy sản bị cuốn trôi.

Ông Phạm Ngọc Thịnh, Chủ tịch UBND xã Ba Bể, cho biết: Phòng tránh và di dời dân đến nơi an toàn là nhiệm vụ cấp bách. Nhưng để triển khai đồng bộ, cần sự chung tay của tỉnh, các ngành và sự đồng thuận của nhân dân. Mong sớm có giải pháp cảnh báo sớm để người dân vùng cao chủ động hơn.

Khi cộng đồng cùng chung sức

Tình trạng mưa lũ gây sạt lở đất, đá thường xảy ra ở các xã vùng cao.

Trong khó khăn, tinh thần đoàn kết, sẻ chia của cộng đồng đã trở thành điểm tựa. Tháng 8 vừa qua, mưa lớn kéo dài khiến nhiều xã ngập lụt, sạt lở. Nhà dân, trường học, công sở chìm trong bùn đất. Ngay sau đó, hàng trăm lượt cán bộ, chiến sĩ và người dân khẩn trương vào cuộc khắc phục hậu quả.

Thượng tá Đỗ Viết Hà, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Phòng thủ Khu vực 1, Bộ CHQS tỉnh, cho biết: Lực lượng Quân đội luôn xác định rõ phương châm bốn tại chỗ, chủ động bám sát thực địa để cứu hộ, cứu nạn. Nhờ vậy, nhiều điểm xung yếu đã được xử lý kịp thời, hạn chế thiệt hại.

Thượng tá Hà Văn Tân, Phó Trưởng Phòng Cảnh sát PCCC và CNCH Công an tỉnh, khẳng định: Sự phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng Công an, Quân đội và người dân đã tạo nên sức mạnh tổng hợp, giúp việc khắc phục nhanh hơn, an toàn hơn.

Những năm qua, tỉnh Thái Nguyên chú trọng kiện toàn ban chỉ huy phòng chống thiên tai các cấp; ban hành kịp thời chỉ thị, công điện; đầu tư hệ thống quan trắc khí tượng thủy văn; tổ chức diễn tập, tập huấn thường xuyên. Các lực lượng tại chỗ, đặc biệt là Quân đội, Công an, Dân quân tự vệ, luôn phát huy vai trò nòng cốt trong công tác cứu hộ, cứu nạn.

Đồng chí Nông Quang Nhất, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên: Tỉnh tiếp tục chỉ đạo sát sao các ngành, địa phương triển khai phương án phòng chống thiên tai, chú trọng khu vực trọng điểm, đồng thời đẩy nhanh tiến độ các công trình phòng chống lũ ven sông Cầu và những tuyến đường thường xuyên bị chia cắt.

Thiên tai là điều khó lường trước, nhưng mức độ tổn thất hoàn toàn có thể giảm thiểu khi có sự chuẩn bị chu đáo và tinh thần chủ động cao. Công tác phòng chống thiên tai không chỉ là nhiệm vụ trước mắt mà còn là trách nhiệm lâu dài, gắn với mục tiêu phát triển bền vững của địa phương.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Đài Khí tượng Thủy văn Thái Nguyên, cho rằng: Thiên tai ngày càng khó lường, nên công tác phòng ngừa phải đi trước một bước. Ngành khí tượng thủy văn sẽ tiếp tục nâng cao chất lượng dự báo, cảnh báo, nhất là với các hiện tượng cực đoan. Các địa phương cũng cần chủ động xây dựng phương án, trang bị thêm thiết bị cứu hộ cho vùng sâu, vùng xa. Quan trọng hơn cả là nâng cao ý thức cộng đồng, khi có cảnh báo, người dân phải chấp hành nghiêm và sẵn sàng di dời để bảo đảm an toàn.

Đằng sau những con số thiệt hại là nỗi lo toan của từng gia đình, là sự chông chênh trong cuộc sống ở vùng cao. Nhưng chính trong gian khó, tinh thần đoàn kết và sự đồng lòng giữa chính quyền với nhân dân đã trở thành điểm tựa vững chắc. Từ đó, Thái Nguyên có thêm niềm tin để phát huy sức mạnh tổng hợp, giảm thiểu thiệt hại, hướng tới mục tiêu an toàn, ổn định và phát triển bền vững.

Văn Linh