Thiết bị an toàn cho trẻ: hiểu đúng để chọn đúng

Các loại thiết bị như đệm dây an toàn hay đai ghế ngồi ô tô cho trẻ thường có mức giá rẻ hơn rất nhiều so với ghế ngồi ô tô đạt chuẩn. Ảnh chụp màn hình

Quy định mới và lý do phải áp dụng

Nghị định 168/2024/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ nêu rõ: người lái xe chở trẻ em dưới 10 tuổi và cao dưới 1,35m trên cùng hàng ghế với lái xe (trừ ô tô chỉ có một hàng ghế), hoặc không sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ sẽ bị phạt từ 800.000 đồng đến 1 triệu đồng. Quy định có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 – thời điểm chỉ còn cách hiện tại hơn một tháng. Những ngày qua, quy định này thu hút nhiều ý kiến trái chiều. Không ít phụ huynh lo ngại việc áp dụng sẽ gây khó khăn cho các gia đình có không gian xe hạn chế hoặc có từ hai trẻ nhỏ trở lên. Một số khác băn khoăn liệu xe taxi, xe dịch vụ, phương tiện công cộng có buộc phải trang bị thiết bị an toàn cho trẻ hay không.

Trước những thắc mắc này, Cục Cảnh sát giao thông (Bộ Công an) khẳng định, mục tiêu quan trọng nhất là bảo vệ tính mạng, sức khỏe của trẻ em – nhóm đối tượng yếu thế, chưa thể tự bảo vệ mình khi xảy ra sự cố. Đại diện Cục CSGT nhấn mạnh, việc trang bị thiết bị an toàn cho trẻ tương tự như đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy: “Quy định là cần thiết, đã được nghiên cứu nhiều năm trước và phù hợp với khuyến cáo quốc tế cũng như Công ước Viên mà Việt Nam tham gia”. Theo cơ quan chức năng, trẻ dưới 1,35m không thể sử dụng dây an toàn của xe một cách an toàn. Với chiều cao thấp, phần dây ngang có thể đi ngang cổ hoặc mặt trẻ, gây chấn thương nặng khi va chạm hoặc phanh gấp. Đồng thời, trẻ dưới 10 tuổi cần sự giám sát của người lớn, khó tuân thủ các tư thế ngồi an toàn nếu không được cố định bằng thiết bị phù hợp. Những tình huống tưởng chừng “an toàn” như bế trẻ trên tay cũng được khẳng định là hết sức nguy hiểm vì khi va chạm, lực tác động khiến người lớn không thể giữ được trẻ.

Cùng với quy định mới, thị trường thiết bị an toàn cho trẻ trên ô tô trở nên sôi động. Nhiều phụ kiện giá rẻ xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử, được quảng cáo như giải pháp thay thế ghế trẻ em đạt chuẩn. Những sản phẩm này có giá bán khá “mềm”, chỉ từ khoảng 150 nghìn cho tới hơn 200 nghìn đồng cho những sản phẩm như bộ đệm dây an toàn cho bé, đai ngồi ô tô…

Tuy nhiên, theo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 123:2024/BGTVT, không phải sản phẩm nào cũng được xem là thiết bị an toàn. Theo quy chuẩn, thiết bị an toàn cho trẻ em bao gồm hệ thống ghế trẻ em CRS (Child Restraint System) và hệ thống ghế trẻ em nâng cao ECRS (Enhanced Child Restraint System). Đây là tổ hợp thiết bị gồm ghế, dây đai, khóa an toàn và các bộ phận liên quan, được lắp đặt chắc chắn vào xe thông qua ISOFIX, dây an toàn hoặc móc neo cố định. Hệ thống này có khả năng hấp thụ xung lực, giữ ổn định cơ thể trẻ khi xảy ra va chạm, điều mà các phụ kiện rời không thể đáp ứng.

Ngược lại, dù phổ biến trên các trang thương mại điện tử, đai phụ (miếng kẹp đai, đệm chỉnh đai) hoàn toàn không phải thiết bị an toàn. Chúng chỉ điều chỉnh vị trí dây đai sẵn có, không tạo ra vùng bảo vệ hay hấp thụ lực. Các phụ kiện này chưa bao giờ được thử nghiệm va chạm và không đáp ứng bất kỳ cấu trúc bảo vệ cần thiết nào. Đệm lót ghế cũng tương tự: chỉ tạo sự êm ái mà không có cơ chế cố định hay chống xê dịch khi xảy ra tai nạn. Do đó, phụ huynh sử dụng những sản phẩm này sẽ không đáp ứng yêu cầu của QCVN 123:2024/BGTVT.

Đệm nâng chiều cao – giải pháp phù hợp nhưng cần chọn đúng chuẩn

Trong trường hợp gia đình không sử dụng ghế chuyên dụng vì lý do cồng kềnh và không phù hợp cho trẻ lớn, nhiều người đặt câu hỏi đâu là giải pháp thay thế phù hợp. Đệm nâng chiều cao (booster seat) là thiết bị an toàn được công nhận với điều kiện đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn về kết cấu và cơ chế khóa an toàn.

Đệm nâng chiều cao giúp trẻ đạt tầm phù hợp để dây đai của xe đi đúng qua vai và hông – những vị trí cần được bảo vệ khi xảy ra va chạm. Tuy nhiên, chỉ những loại đệm có cơ chế cố định với ghế xe bằng ISOFIX hoặc dây an toàn mới đáp ứng yêu cầu kỹ thuật. Các loại đệm thông thường không có cơ cấu chốt khóa được xem là không đạt chuẩn.

Ngoài ra, đệm nâng chiều cao cũng chỉ phù hợp cho trẻ trong độ tuổi và chiều cao nhất định: từ 6 – 10 tuổi, cân nặng 18 –36kg và cao 100 – 135cm. Trên mỗi sản phẩm đạt chuẩn đều có ghi rõ khuyến cáo về cân nặng và chiều cao phù hợp.

Cục CSGT khẳng định việc áp dụng thiết bị an toàn không phải quy định đột ngột mà đã có khuyến cáo từ nhiều năm. Việc luật hóa quy định là cần thiết để đưa Việt Nam tiệm cận chuẩn quốc tế và giảm thiểu rủi ro trong giao thông. Cơ quan chức năng luôn lấy an toàn của người dân làm trọng tâm và xem trẻ em là đối tượng cần được ưu tiên bảo vệ.

Với các phương tiện công cộng như taxi, cơ quan chức năng sẽ có hướng dẫn cụ thể, nhằm bảo đảm sự linh hoạt và khả thi khi thực hiện. Tuy nhiên, trong mọi trường hợp, phụ huynh vẫn là người cần lựa chọn giải pháp phù hợp cho con, đặc biệt trong các chuyến đi dài hoặc thường xuyên sử dụng ô tô cá nhân.

Đại diện Cục CSGT cho rằng, bài học từ việc đội mũ bảo hiểm, thắt dây an toàn hoặc hạn chế sử dụng rượu bia khi lái xe đã cho thấy: các quy định ban đầu có thể gây tranh luận, nhưng về lâu dài đều mang lại lợi ích thiết thực. Với trẻ em – đối tượng yếu thế nhất sự bảo vệ cần được đặt lên hàng đầu. Trong bối cảnh thị trường có nhiều sản phẩm trôi nổi, phụ huynh cần thận trọng khi lựa chọn thiết bị. Việc trang bị đúng chuẩn không chỉ là để tuân thủ pháp luật, mà quan trọng hơn là để bảo đảm an toàn cho con trẻ, tránh những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra chỉ trong tích tắc.

Minh Nhật