Thỏa thuận hòa bình Ukraine: Châu Âu có đổi hướng chiến lược khí đốt?
Thị trường khí đốt châu Âu hiện ổn định hơn nhiều so với giai đoạn biến động trước đây, khi khu vực đã chuyển từ phụ thuộc vào nguồn khí Nga sang nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ. Chiến lược này gần như chắc chắn không thay đổi, ngay cả khi Tổng thống Mỹ Donald Trump làm trung gian thành công cho một thỏa thuận hòa bình tại Ukraine.
(Ảnh minh họa)
Nhà Trắng đang thúc đẩy Moscow và Kiev đi đến thống nhất về một kế hoạch chấm dứt cuộc chiến kéo dài gần 4 năm. Nếu điều này thành công, dầu khí Nga có thể sớm được giao dịch cởi mở hơn. Tuy vậy, điều đó nhiều khả năng chỉ tạo ảnh hưởng rất nhỏ tới bức tranh khí đốt của châu Âu.
Giá khí chuẩn TTF của châu Âu tuần này đã xuống dưới 30 euro mỗi megawatt giờ, mức thấp nhất theo mùa kể từ trước khi Nga tấn công Ukraine hồi tháng 2/2022. Giá còn giảm thêm 2% trong phiên thứ Ba (25/11), sau khi xuất hiện tin Ukraine đồng ý một phần của thỏa thuận.
Phản ứng khá nhạt này cho thấy thị trường khí đốt châu Âu đã thay đổi mạnh mẽ sau cuộc xung đột và các lệnh trừng phạt của EU đối với Nga, vốn từng đẩy khu vực vào cuộc khủng hoảng năng lượng tồi tệ nhất trong nửa thế kỷ.
Đến nay, châu Âu đã gần như đã thoát hẳn sự phụ thuộc quá lớn vào khí đường ống của Nga trước xung đột và chuyển sang nguồn LNG - chủ yếu từ Mỹ, nhà khai thác và xuất khẩu hàng đầu thế giới.
Sau ba mùa đông đầy nơm nớp vì nguy cơ thiếu hụt khí, thị trường giờ đã bước vào trạng thái cân bằng mới nhờ nguồn cung dồi dào.
Giảm bớt nỗi lo giá năng lượng trong mùa đông
Diễn biến giá gần đây cho thấy rõ sự thay đổi này. Một đợt lạnh tràn xuống Tây Bắc châu Âu tuần trước khiến kho dự trữ giảm nhanh và nhu cầu khí tăng 80% so với tuần trước, theo dữ liệu của LSEG.
Lượng khí trong kho của châu Âu hiện khoảng 79%, thấp hơn mức 88% của cùng kỳ năm ngoái và dưới mức trung bình của 10 năm qua là 86,5%, theo Gas Infrastructure Europe.
Vài năm trước, tình trạng như vậy có thể đã khiến giá bật mạnh và giới chính trị lo sốt vó. Năm nay thì khác - giá gần như không nhúc nhích.
Lý do nằm ở LNG. Nguồn cung dồi dào, chủ yếu từ Mỹ, đã giúp xoa dịu mọi nỗi lo, cộng thêm dự báo thời tiết ôn hòa trong vài tuần tới.
Sự thay đổi tâm lý
Có vẻ tâm lý trên thị trường khí đốt châu Âu đã thay đổi: Các nhà giao dịch giờ đây mặc định rằng nguồn khí sẽ luôn dồi dào.
Trước hết, lượng LNG nhập khẩu vào châu Âu cũng chưa đạt mức cao kỷ lục. Từ đầu năm 2025 đến nay, nhập khẩu tăng khoảng 10% so với cùng kỳ năm trước, nhưng vẫn thấp hơn 10% so với năm 2022 và 2023, theo dữ liệu của Kpler.
Dù lượng khí trong kho của châu Âu thấp hơn, giá khí chuẩn TTF hiện chỉ bằng khoảng 1/4 so với năm 2022, và thấp hơn khoảng 1/3 so với năm 2023 và 2024. Điều này cho thấy giới giao dịch khá yên tâm rằng châu Âu sẽ đủ khí cho mùa đông này, ngay cả khi tồn trữ tiếp tục giảm.
Sự tự tin đó dựa trên làn sóng nguồn cung mới, với nhiều công suất hơn nữa dự kiến đi vào hoạt động khi các cơ sở hóa lỏng mới của Mỹ hoàn tất. Lượng LNG toàn cầu đang trên đường vận chuyển đã tăng lên mức kỷ lục 22 triệu tấn trong tuần trước, trong đó Mỹ chiếm hơn 1/3, theo Kpler. Công suất LNG của Mỹ - đã tăng khoảng 15% trong năm nay lên 19 tỷ feet khối/ngày - dự kiến đạt 27 tỷ feet khối/ngày vào cuối năm 2027, theo LSEG.
Mối nguy có thể làm đảo lộn cán cân
Rủi ro vẫn tồn tại. Một đợt lạnh kéo dài ở châu Âu, hoặc châu Á, có thể khiến cạnh tranh giành nguồn hàng tăng lên và siết chặt thị trường. Tuy vậy, trong bối cảnh cung - cầu hiện tại, tình trạng này khó dẫn tới biến động giá cực đoan.
Ngay cả một lệnh ngừng bắn ở Ukraine cũng khó phá vỡ trạng thái cân bằng mới. Tin tức về thỏa thuận có thể khiến giá biến động tạm thời, nhưng ảnh hưởng này nhiều khả năng không kéo dài.
Dù các lệnh trừng phạt với năng lượng Nga được nới lỏng, các chính phủ châu Âu vẫn sẽ thận trọng, không muốn quay lại phụ thuộc vào Moscow sau cú sốc năm 2022. Một số dòng khí Nga có thể được nối lại ở mức hạn chế, đặc biệt với các quốc gia không giáp biển ở Trung và Đông Âu, và các dự án LNG của Nga có thể bổ sung thêm nguồn cung toàn cầu. Tuy nhiên, phần lớn nguồn này vẫn có khả năng được tiêu thụ ngoài châu Âu như trước.
Dù chiến lược mới dựa nhiều vào LNG của châu Âu vẫn tồn tại rủi ro - nhất là phụ thuộc vào nguồn cung từ Mỹ - nó mang lại khả năng xoay xở tốt hơn nhiều so với sự cứng nhắc và dễ tổn thương khi phụ thuộc quá lớn vào khí đường ống từ Nga.
Thế cân bằng mới này mang đến sự nhẹ nhõm - và hy vọng là cả tính ổn định - cho người dân và doanh nghiệp châu Âu sau những năm khủng hoảng kể từ 2022.
