Thỏa thuận Ukraine: Ông Zelensky bận rộn, Mỹ lạc quan, châu Âu cảnh giác

Mỹ và Ukraine được cho là đã thay đổi đáng kể một kế hoạch 28 điểm do Washington đề xuất nhằm chấm dứt xung đột Nga - Ukraine, đưa hai bên đến gần hơn với một thỏa thuận trước thềm hạn chót 27-11 mà Tổng thống Mỹ Donald Trump đặt ra cho Kiev.

Diễn biến này là kết quả của các cuộc họp căng thẳng giữa quan chức Mỹ, Ukraine và châu Âu ở Geneva (Thụy Sĩ) vào đầu tuần này, cũng như những nỗ lực liên tục của giới lãnh đạo ở Kiev nhằm tăng cường tiếng nói của Ukraine trong bất kỳ thỏa thuận tiềm năng nào.

Kết quả “dễ chấp nhận” sau đàm phán khó khăn

Tờ The Washington Post dẫn lời hai quan chức Ukraine cho biết hôm 24-11 rằng những thay đổi trong kế hoạch mới “dễ chấp nhận hơn nhiều” với Kiev so với phiên bản trước đó.

Bản dự thảo ban đầu, được trình lên Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky vào tuần trước, được đánh giá là nhượng bộ Moscow ở mức vượt qua các “lằn ranh đỏ” quan trọng đối với Ukraine. Chi tiết của đề xuất chưa được tiết lộ, nhưng các báo cáo cho thấy kế hoạch bao gồm việc công nhận quyền kiểm soát của Nga đối với Crimea và Donbass, giới hạn quân đội Kiev và kêu gọi Ukraine không gia nhập NATO.

Đề xuất gây ra sự phẫn nộ từ Ukraine và các đồng minh, khiến ông Zelensky cùng các quan chức cấp cao Ukraine phải tiến hành một chuỗi hoạt động ngoại giao để tìm kiếm sự ủng hộ cho một thỏa thuận tốt hơn.

Một phái đoàn Mỹ, do Ngoại trưởng Marco Rubio dẫn đầu, cùng một phái đoàn Ukraine do người đứng đầu Văn phòng Tổng thống Andriy Yermak dẫn đầu, đã tổ chức các cuộc đàm phán ở Geneva để thúc đẩy những thay đổi trong đề xuất.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky. Ảnh: WHITE HOUSE

Ông Oleksandr Bevz, cố vấn của ông Yermak và cũng tham gia các cuộc đàm phán tại Geneva, nói rằng các cuộc họp “căng thẳng và khó khăn” nhưng mang lại kết quả. Cũng theo ông Bevz, thời hạn ngày 27-11 “giờ đây có vẻ linh hoạt hơn trước”. Trước đó, Mỹ cảnh báo cắt toàn bộ viện trợ nếu Ukraine không chấp nhận thỏa thuận trước thời hạn.

“Nhiều điều khoản gây tranh cãi đã được nới lỏng hoặc ít nhất là điều chỉnh để gần hơn với quan điểm của Ukraine hoặc giảm bớt yêu cầu đối với Ukraine” - ông Bevz nói. Quan chức này lưu ý rằng mặc dù không phải tất cả ngôn từ trong dự thảo đều được coi là hoàn toàn “chấp nhận được” với Ukraine, nhưng văn bản đã được chỉnh sửa đến mức ít nhất “có thể xem xét được chứ không phải là một tối hậu thư như phiên bản trước đó”.

Trong bài phát biểu tối 24-11, ông Zelensky xác nhận rằng khuôn khổ hòa bình do Mỹ đề xuất đã được rút gọn so với 28 điểm ban đầu sau các cuộc đàm phán ở Geneva, theo tờ Kyiv Independent. “Hiện tại, số điều khoản đã ít hơn, không còn 28 điểm. Nhiều yếu tố đúng đắn đã được tính đến trong khuôn khổ này” - ông Zelensky nói.

Trước đó, tờ Financial Times đưa tin rằng kế hoạch 28 điểm đã được rút xuống còn 19 điểm. Tổng thống Zelensky không nói rõ khuôn khổ sửa đổi sẽ gồm bao nhiêu điểm, cũng không nêu chi tiết về các thay đổi nhưng mô tả quá trình hoàn tất thỏa thuận là “rất khó khăn.”

Nhà lãnh đạo Ukraine cũng nói có những “vấn đề nhạy cảm” mà ông dự định thảo luận trực tiếp với Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Con đường gập ghềnh phía trước

Sau cuộc gặp tại Geneva, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt nói rằng Tổng thống Trump “vẫn hy vọng và lạc quan rằng có thể đạt được một thỏa thuận” để chấm dứt cuộc chiến.

Ông Trump trước đó đã bày tỏ sự thất vọng về cuộc chiến, nói rằng Ukraine “không thể hiện chút biết ơn nào” đối với nỗ lực của ông nhằm chấm dứt chiến tranh. “Cuối tuần qua, tổng thống đã đưa ra tuyên bố này và kể từ đó, đã có những cuộc trao đổi rất hiệu quả giữa nhóm an ninh quốc gia của tổng thống và phái đoàn Ukraine” - bà Leavitt nói với đài Fox News.

Bà Leavitt nói thêm rằng Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff đã dành thời gian ở Geneva để rà soát kế hoạch hòa bình “với ý kiến từ cả phía Nga và phía Ukraine”.

“Phần lớn các điểm này đã được thống nhất. Phía Ukraine đã cùng chúng tôi rà soát ngôn từ, và quý vị đã nghe điều đó trực tiếp từ phái đoàn của họ. Vì vậy, chúng tôi cảm thấy mình đang ở vị trí rất thuận lợi” - bà Leavitt nói.

“Dĩ nhiên, chúng ta phải bảo đảm tất cả các điểm đều được đồng ý. Và tất nhiên, chúng ta cũng phải bảo đảm bên còn lại trong cuộc chiến - tức Nga - cũng chấp thuận” - bà Leavitt bổ sung. Bà cho biết hai quan chức Mỹ đã “tinh chỉnh các điểm, và hiện chỉ còn vài điểm bất đồng mà các nhóm vẫn đang xử lý”.

Tuy có dấu hiệu tiến triển, châu Âu vẫn cảnh giác trước sự xuất hiện bất ngờ của một thỏa thuận có thể định hình tương lai an ninh của châu lục.

“Tuy các cuộc đàm phán là một bước tiến, vẫn còn nhiều vấn đề lớn cần giải quyết” - Tổng thống Phần Lan Alexander Stubb viết trên mạng xã hội X.

Các lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đã họp bàn vấn đề này tại hội nghị thượng đỉnh ở Angola ngày 24-11 trong bối cảnh một đề xuất đối trọng từ các cường quốc châu Âu lan truyền trên truyền thông.

“Dù vẫn còn việc phải làm, giờ đây đã có một nền tảng vững chắc để tiến lên” - Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen nói sau cuộc họp.

Trong diễn biến mới nhất, ngày 25-11, Bộ trưởng Lục quân Mỹ Dan Driscoll có cuộc đàm phán hòa bình với người đứng đầu cơ quan tình báo quân đội Ukraine và một phái đoàn Nga tại Abu Dhabi (UAE), theo Financial Times.

Theo Financial Times, ông Driscoll và phía Nga đã bắt đầu đàm phán vào tối 24-11. Một quan chức cấp cao của Mỹ nói rằng ông Driscoll mang theo khuôn khổ hòa bình được đàm phán giữa Mỹ và Ukraine để trình bày với phía Nga.

Theo giới quan sát, đây có thể sẽ là chặng khó khăn nhất trong chuyến công tác kéo dài một tuần của ông Driscoll - bao gồm chuyến đi Kiev và Geneva - khi ông phải giới thiệu một kế hoạch gây tranh cãi mà không có nhóm lớn các nhà ngoại giao và quan chức quân sự Mỹ đã đồng hành cùng ông trước đó.

Mỹ, Nga, Ukraine chưa bình luận về cuộc gặp tại UAE. Moscow cũng chưa lên tiếng về việc Washington và Kiev cắt giảm số điều khoản trong thỏa thuận hòa bình. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng một điều khoản dễ chấp nhận với Ukraine thì sẽ khó được Nga chấp nhận - một nghịch lý vốn lâu nay vẫn là nguyên nhân của bế tắc trong việc chấm dứt cuộc chiến.

Nga không kích Kiev, 2 người thiệt mạng

THẢO VY