Thời đại 4.0, giáo dục Toán - Tin trở thành chiếc la bàn định hướng cho nhân loại
Trong thời đại chuyển đổi số, toán học và tin học không chỉ là công cụ, mà là ngôn ngữ mới của nhân loại – ngôn ngữ để kiến tạo tương lai.
Từ những con số khắc trên vách đá cổ đại đến những dòng mã vận hành hệ thống trí tuệ nhân tạo hôm nay, hành trình của toán học và tin học là một câu chuyện kì vĩ về khả năng tư duy trừu tượng của con người. Mọi tiến bộ khoa học, mọi bước nhảy vọt công nghệ, đều bắt đầu từ năng lực suy nghĩ logic, mô hình hóa và xử lí dữ liệu. Trong thời đại chuyển đổi số, toán học và tin học không chỉ là công cụ, mà là ngôn ngữ mới của nhân loại – ngôn ngữ để kiến tạo tương lai.
Sinh viên Lương Khánh Vân, Khoa Toán – Tin, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng (thứ 2, từ phải sang) là một trong 2 sinh viên của đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Hội nghị Thanh niên ASEAN - Ấn Độ lần thứ 5.
Từ con số đến tư duy – nền tảng của tri thức nhân loại
Lịch sử của toán học là lịch sử của việc con người học cách hiểu thế giới bằng lí trí.Khi người Ai Cập cổ tính toán mực nước sông Nile, khi Pythagoras vẽ tam giác vuông, khi Descartes viết: “Tôi tư duy, nên tôi tồn tại” – tất cả đều là những biểu hiện của một cuộc cách mạng âm thầm: con người tin rằng thế giới có thể được diễn tả bằng con số, bằng hình học, bằng quy luật.
Toán học không chỉ là những kí hiệu khô khan; đó là nghệ thuật của trật tự, sự chính xác và khả năng nhìn thấy điều vô hình trong cái hữu hình. Từ Newton đến Einstein, từ lí thuyết số đến giải tích, từ xác suất đến thống kê – mọi mô hình tư duy ấy đã xây nên ngôi nhà tri thức của nhân loại.
Khi cách mạng công nghiệp lần thứ tư bùng nổ, ngôn ngữ của máy tính lại chính là sự kế thừa của toán học: 0 và 1 – hai kí hiệu giản dị nhưng đủ để mô phỏng vũ trụ thông tin.
Từ toán học đến tin học – bước ngoặt của nền văn minh số
Khi Alan Turing đặt nền móng cho lí thuyết tính toán, ông không chỉ sáng tạo ra một cỗ máy ảo; ông đã mở ra một thời đại mới – thời đại của tư duy thuật toán. Tin học không ra đời tách rời toán học; nó chính là sự hóa thân của tư duy toán học trong thế giới thực.
Khoa Toán – Tin, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng tham gia triển lãm Khoa học Công nghệ do Nhà trường tổ chức.
Một chương trình máy tính, về bản chất, là một chuỗi logic được số hóa. Một hệ thống AI, về bản chất, là sản phẩm của toán học – nơi xác suất, logic và dữ liệu gặp nhau để mô phỏng tư duy con người. Một nền tảng chuyển đổi số, về bản chất, là sự kết hợp của mô hình, thuật toán và quy tắc tối ưu hóa.
Toán học cho ta cách nghĩ, tin học cho ta công cụ, và cả hai cùng tạo nên sức mạnh để con người mở rộng biên giới tri thức.
Đào tạo giáo viên Toán – Tin: Từ bảng phấn đến nền tảng số
Giáo viên Toán – Tin trong các trường sư phạm chính là những “người mở đường cho tư duy khoa học của các thế hệ học sinh. Một bài toán không chỉ dạy cách tìm đáp án; nó dạy cách đặt câu hỏi, cách phân tích vấn đề, cách đi từ trực giác đến lập luận. Một tiết tin học không chỉ giúp học sinh sử dụng máy tính; nó dạy cách con người tương tác với công nghệ, sáng tạo ra công cụ mới, và chịu trách nhiệm với những gì mình tạo ra.
Đội tuyển Olympic toán học của Khoa Toán – Tin, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng tại Kỳ thi Olympic toán học sinh viên và học sinh lần thứ 31, năm 2025.
Trong thời đại mới, đào tạo giáo viên Toán – Tin không chỉ nhằm trang bị kiến thức chuyên môn, mà còn phải hình thành tư duy dữ liệu (data literacy), tư duy tính toán (computational thinking), và đạo đức công nghệ (techno-ethics).
Bởi vì người thầy hôm nay dạy học sinh không chỉ “giải bài toán” mà dạy họ “giải quyết vấn đề” – từ đời sống, xã hội đến môi trường số.
Từ bảng đen đến bầu trời dữ liệu – con đường của chuyển đổi số
Chuyển đổi số trong giáo dục không phải là thay bảng phấn bằng máy chiếu, hay thay phấn trắng bằng PowerPoint. Chuyển đổi số là thay đổi cách nghĩ, cách dạy và cách học – từ truyền thụ tri thức sang kiến tạo tri thức.
Toán học và tin học chính là hạ tầng tư duy của quá trình ấy. Không có tư duy logic, sẽ không có khả năng phân tích dữ liệu. Không có nền tảng thuật toán, sẽ không có trí tuệ nhân tạo. Không có năng lực mô hình hóa, sẽ không có năng lực dự báo và ra quyết định trong kỉ nguyên dữ liệu lớn (Big Data). Các ngành Toán – Tin vì thế trở thành “bộ não” của chuyển đổi số – nơi giao nhau giữa khoa học cơ bản, công nghệ ứng dụng và triết lí giáo dục khai phóng.
Nửa thế kỉ tiên phong và đổi mới
Trải qua 50 năm hình thành và phát triển, Khoa Toán – Tin, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng đã không chỉ đào tạo giáo viên giỏi, nhà nghiên cứu và chuyên gia công nghệ cho đất nước, mà còn tiên phong trong việc kết nối khoa học cơ bản với công nghệ hiện đại.
Khoa Toán – Tin, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng và Viện Công nghệ thông tin, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 tổ chức chương trình giao lưu.
Từ những phòng học giản dị với phấn trắng bảng đen, khoa đã bước vào thời đại của phòng máy, mô phỏng, và hệ thống học liệu số. Từ việc giảng dạy toán thuần túy, khoa mở rộng sang các lĩnh vực như khoa học dữ liệu, công nghệ giáo dục, mô hình hóa và trí tuệ nhân tạo.
Nhưng hơn hết, điều mà Khoa Toán – Tin giữ vững suốt nửa thế kỉ qua không phải chỉ là năng lực đào tạo, mà là tinh thần tiên phong – tinh thần không ngừng đặt câu hỏi, đổi mới và tìm kiếm chân lí trong thế giới đang biến đổi từng giây.
Logic, dữ liệu và trí tuệ – những trụ cột của tương lai
Logic giúp con người hiểu thế giới. Dữ liệu giúp con người đo lường thế giới. Trí tuệ – tự nhiên hay nhân tạo – giúp con người sáng tạo ra thế giới mới.
Các yếu tố ấy gắn kết trong nhau, làm nên một nền văn minh mà con người vừa là người sáng tạo, vừa là người được sáng tạo lại bởi chính công nghệ của mình. Và trong mạch ấy, giáo dục – đặc biệt là giáo dục Toán và Tin – trở thành chiếc la bàn định hướng cho nhân loại đi tới. Bởi không có đạo đức và nhân văn, trí tuệ nhân tạo sẽ thành vô tri. Không có tư duy khoa học, dữ liệu sẽ thành hỗn độn. Và không có người thầy, con người sẽ mất khả năng nhận ra giá trị thật của tri thức.
Tinh thần tiên phong của người làm khoa học giáo dục
Kỉ niệm 50 năm thành lập Khoa Toán – Tin không chỉ là dịp tri ân quá khứ, mà là lời khẳng định cho tương lai: những người làm giáo dục ở đây sẽ tiếp tục là lực lượng tiên phong của đổi mới – nơi giao hòa giữa lí trí và cảm hứng sáng tạo.
Khoa Toán – Tin, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Đà Nẵng thường xuyên mời giảng viên, nhà khoa học nước ngoài đến giao lưu, giảng dạy, nhằm tạo môi trường học thuật quốc tế, nâng cao chất lượng đào tạo và mở rộng cơ hội hợp tác nghiên cứu cho giảng viên, sinh viên. Trong ảnh: GS. Kilian Raschel (Trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp) và giảng viên, sinh viên UED sau buổi thỉnh giảng tại Trường.
Trong thời đại AI, người thầy Toán – Tin không chỉ là người dạy cách tính toán hay lập trình, mà là người dạy cách sống có logic, cách tư duy có trách nhiệm, và cách dùng tri thức để làm cho thế giới nhân văn hơn.
Đó chính là sứ mệnh đẹp nhất của khoa học giáo dục: biến tri thức thành năng lượng sáng tạo, biến dữ liệu thành hiểu biết, và biến trí tuệ – con người hay nhân tạo – thành nguồn lực kiến tạo tương lai.
