Thông điệp trở lại của Tổng thống Trump?

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump trò chuyện với các nhà lãnh đạo tại Hội nghị cấp cao ASEAN ở Kuala Lumpur, Malaysia, ngày 26/10. (Nguồn: Syprus Mail)

Việc Tổng thống Trump tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 47 tại Kuala Lumpur, Malaysia và tiếp xúc với nhiều lãnh đạo châu Á tại Hội nghị Cấp cao Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc cho thấy chính sách đối ngoại của Nhà Trắng đang bước vào một giai đoạn điều chỉnh theo hướng “hòa dịu” hơn trong tổng thể chính sách “nước Mỹ trên hết”.

Hợp tác thiết thực

Theo nhiều nhà quan sát, khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương đang bước vào giai đoạn biến động sâu sắc. Sự cạnh tranh chiến lược đang định hình lại các cấu trúc an ninh và kinh tế khu vực. Đối với các quốc gia Đông Nam Á, điều này càng làm nổi bật “vai trò trung tâm” của ASEAN – nền tảng bảo đảm cho quyền tự chủ, cân bằng và hợp tác.

Thông qua các cơ chế như Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS) và Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF), Hiệp hội tiếp tục đóng vai trò cầu nối đối thoại giữa các đối tác lớn, bao gồm Hoa Kỳ, Trung Quốc, Nhật Bản và Ấn Độ. Nhiều quốc gia ASEAN vẫn duy trì chính sách hợp tác với cả Washington và Bắc Kinh, đồng thời tham gia các hoạt động quốc phòng – an ninh với cả hai bên. Trong bối cảnh đó, chuyến công du châu Á lần này của Tổng thống Donald Trump cho thấy Hoa Kỳ tiếp tục coi ASEAN là một trong các trụ cột quan trọng trong chiến lược Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, đẩy mạnh hợp tác với ASEAN trong các lĩnh vực như nhận thức hàng hải, an ninh mạng, công nghệ mới nổi.

Cuộc gặp giữa Tổng thống Trump và Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi được cho là mở ra giai đoạn mới trong quan hệ đồng minh Mỹ - Nhật. Việc Tokyo cam kết tăng chi tiêu quốc phòng và điều chỉnh chính sách an ninh cho thấy sự đồng thuận cao hơn giữa hai bên. Cuộc gặp đầu tiên với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình kể từ Hội nghị G20 năm 2019 tại Seoul cũng được xem là điểm nhấn trong chuyến đi của Tổng thống Trump. Theo thông báo của Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 30/10, hai nhà lãnh đạo đạt được đồng thuận trong việc “duy trì tinh thần bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau và cùng có lợi, tìm ra giải pháp cho những khác biệt còn tồn tại”. Tổng thống Trump đánh giá cuộc gặp của ông với Chủ tịch Tập Cận Bình là “12 trên 10” (điểm).

Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình gặp nhau tại Seoul, hôm 30/10. (Nguồn: Yonhap)

Thay đổi và cân bằng

Nguyên Thủ tướng Singapore Lý Quang Diệu từng nhận định, ASEAN là “chốt chặn trong vai trò của châu Á trong một thế giới toàn cầu hóa”. Nhận định này vẫn còn nguyên giá trị. Với dân số gần 700 triệu người và GDP khoảng 4.000 tỷ USD, ASEAN là nền kinh tế lớn thứ năm thế giới và là điểm đến đầu tư hấp dẫn của các đối tác, trong đó có Hoa Kỳ. Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ sang ASEAN đạt 125 tỷ USD, xuất khẩu dịch vụ đạt 58 tỷ USD và đầu tư trực tiếp đạt khoảng 74 tỷ USD – tương đương 1/3 tổng vốn FDI vào khu vực.

Về phần mình, Hoa Kỳ tiếp tục có lợi ích chiến lược và kinh tế sâu rộng tại Đông Nam Á, đặc biệt trong chuỗi cung ứng toàn cầu, kinh tế số và chuyển đổi năng lượng. Đối với ASEAN, việc duy trì quan hệ cân bằng giữa các đối tác lớn, đồng thời phát huy vai trò trung tâm trong cấu trúc khu vực, sẽ là yếu tố then chốt để bảo đảm ổn định và phát triển lâu dài.

Còn với APEC, quan chức cao cấp của Hoa Kỳ phụ trách APEC Casey Mace trả lời báo chí về việc Tổng thống Donald Trump rời Hàn Quốc sớm và không thể tham dự phiên họp chính của các nhà lãnh đạo APEC là do “lịch trình của Tổng thống không cho phép ở lại toàn bộ các hoạt động. Song việc có mặt tại Hàn Quốc và tiến hành các cuộc gặp song phương trong hai ngày tại Seoul là “minh chứng cho cam kết của Mỹ đối với APEC”. Ông cũng nhấn mạnh Washington tiếp tục coi APEC là nền tảng quan trọng để thúc đẩy chương trình nghị sự kinh tế của Mỹ tại khu vực.

Tựu trung, sự hiện diện của Tổng thống Donald Trump tại các hội nghị trong khuôn khổ Cấp cao ASEAN và các cuộc tiếp xúc, gặp gỡ các nhà lãnh đạo APEC với nhiều kết quả tích cực đạt được không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn là thông điệp rằng Đông Nam Á và các đối tác lớn của APEC vẫn giữ vị trí quan trọng trong chính sách “nước Mỹ trên hết” của “Tổng thống Trump 2.0”. Nếu Hoa Kỳ tiếp tục thúc đẩy hợp tác thương mại, đầu tư hạ tầng và duy trì cam kết ngoại giao với khu vực, mối quan hệ hai bên có thể hướng tới sự ổn định, thực chất và bền vững hơn trong những năm tới.

Thế Quân