Thông qua Luật Tình trạng khẩn cấp: Các biện pháp cưỡng chế chỉ áp dụng khi thực sự cần thiết

Kết quả biểu quyết thông qua Luật Tình trạng khẩn cấp

Chiều 3-12, với 419/420 ĐBQH tham gia biểu quyết tán thành (bằng 88,58% tổng số đại biểu), Quốc hội đã thông qua Luật Tình trạng khẩn cấp.

Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026, thay thế Pháp lệnh Tình trạng khẩn cấp.

Luật quy định, Tình trạng khẩn cấp là trạng thái xã hội được cấp có thẩm quyền ban bố, công bố tình trạng khẩn cấp tại một hay nhiều địa phương hoặc trên phạm vi cả nước khi có thảm họa hoặc nguy cơ xảy ra thảm họa đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe con người, tài sản của Nhà nước, cơ quan, tổ chức và cá nhân hoặc có tình hình đe dọa nghiêm trọng đến quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội.

Tình trạng khẩn cấp bao gồm: Tình trạng khẩn cấp về thảm họa; Tình trạng khẩn cấp về an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội; Tình trạng khẩn cấp về quốc phòng.

Luật Tình trạng khẩn cấp quy định: Sử dụng số điện thoại 112 để tiếp nhận, xử lý thông tin tình trạng khẩn cấp về thảm họa trên phạm vi toàn quốc.

Về biện pháp được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp khi có thảm họa (Điều 13), Luật Tình trạng khẩn cấp quy định, trên địa bàn được đặt trong tình trạng khẩn cấp khi xảy ra hoặc có nguy cơ xảy ra thảm họa về thiên tai, dịch bệnh, ô nhiễm môi trường, sự cố bức xạ, hạt nhân hoặc sự cố khác có thể áp dụng một hoặc một số biện pháp, trong đó có:

- Di dời, cưỡng chế di dời người dân trong các khu vực nguy hiểm đến nơi an toàn;

- Yêu cầu các doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất, kinh doanh hàng hóa cần thiết cho ứng phó thảm họa;

- Kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp buôn lậu, gian lận thương mại, đầu cơ, gây khan hiếm giả, sản xuất hàng giả đối với hàng hóa thiết yếu phục vụ phòng, chống dịch bệnh;

- Sử dụng vũ lực, vũ khí, công cụ hỗ trợ theo quy định của pháp luật để ngăn chặn, bắt giữ người và phương tiện vi phạm…

Trình bày Báo cáo tóm tắt Giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Tình trạng khẩn cấp trước khi các ĐBQH bấm nút thông qua, Thượng tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội cho biết, Luật quy định rõ việc áp dụng, điều chỉnh, chấm dứt các biện pháp trong tình trạng khẩn cấp phải bảo đảm kịp thời, công khai, minh bạch.

Đặc biệt, các biện pháp làm hạn chế quyền con người, quyền công dân phải thực sự cần thiết, có căn cứ rõ ràng, tương xứng với tính chất, mức độ sự cố, thảm họa, và không phân biệt đối xử.

Việc quyết định các biện pháp nhằm ứng phó, khắc phục hậu quả trong tình trạng khẩn cấp gây ra thiệt hại thì người ra quyết định không phải chịu trách nhiệm khi quyết định đó dựa trên thông tin tại thời điểm ra quyết định có mục đích chính đáng, đúng thẩm quyền và không có động cơ vụ lợi.

Tiến Hưng