Thúc đẩy mô hình thí điểm đô thị thông minh tại TP. Hồ Chí Minh

Tham vấn chính sách, thúc đẩy mô hình thí điểm đô thị thông minh

Chiều ngày 8/8/2025, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh phối hợp với Bộ Xây dựng và UBND TP. Hồ Chí Minh tổ chức tọa đàm khoa học với chủ đề “Đô thị thông minh - Khung pháp lý và lộ trình triển khai”.

Đây là một sự kiện quan trọng nhằm tham vấn về khung pháp lý, chia sẻ bài học kinh nghiệm trong nước và quốc tế, cùng với lộ trình triển khai đô thị thông minh và định hướng thí điểm tại Khu đô thị Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh.

Các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng: Nguyễn Thanh Nghị - Phó Bí thư Thường trực Thành ủy TP. Hồ Chí Minh; PGS.TS Vũ Hải Quân - Giám đốc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh; cùng đại diện các bộ, ngành… tham dự.

Lãnh đạo các Bộ ngành Trung ương, TP. Hồ Chí Minh và các đại biểu tham dự sự kiện. Ảnh: Minh Khuê.

Chia sẻ tại sự kiện, PGS.TS Vũ Hải Quân nhấn mạnh: Tọa đàm là hoạt động nhằm thực hiện Thông báo kết luận số 30-TB/TGV ngày 13/5/2025 của Tổ giúp việc Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Thông báo yêu cầu các bộ ngành, địa phương xây dựng, ban hành hướng dẫn quy định kỹ thuật về đô thị thông minh áp dụng thống nhất trên toàn quốc. Đồng thời xây dựng nội dung nghị định về phát triển đô thị thông minh và rà soát, điều chỉnh chiến lược địa phương gắn với hiện đại hóa hạ tầng.

Với vai trò là trung tâm đào tạo, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo lớn nhất khu vực phía Nam, Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh được định hướng phát triển trở thành khu đô thị đại học thông minh. “Theo đó, TP. Hồ Chí Minh không chỉ tham gia thảo luận chính sách mà còn đóng vai trò chủ động trong triển khai mô hình đô thị thông minh, nhằm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng và Nhà nước, đồng thời góp phần kiến tạo mô hình thí điểm mang tính lan tỏa cho TP. Hồ Chí Minh và cả nước”, PGS.TS Vũ Hải Quân nhấn mạnh.

PGS.TS Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh. Ảnh: Minh Khuê.

Tại tọa đàm các chuyên gia và nhà khoa học đã thảo luận về ba nhóm nội dung trọng tâm trong việc xây dựng và triển khai các mô hình đô thị thông minh tại Việt Nam. Các vấn đề này không chỉ liên quan đến lý thuyết mà còn đụng đến thực tiễn triển khai tại các thành phố lớn như TP. Hồ Chí Minh.

Đặc biệt, các chuyên gia nhấn mạnh vai trò của các trụ cột công nghệ như hạ tầng số, dữ liệu mở, trí tuệ nhân tạo (AI), Internet of Things (IoT), và mô hình thành phố số (Digital Twin) trong việc thúc đẩy sự chuyển đổi đô thị hiện đại.

Nhóm nội dung thứ nhất đi sâu vào các cơ sở lý luận, trụ cột công nghệ của mô hình đô thị thông minh và kinh nghiệm triển khai trên thế giới. Các chuyên gia khẳng định, để phát triển đô thị thông minh một cách bền vững, cần dựa trên các nền tảng công nghệ chủ chốt gồm hạ tầng số, dữ liệu mở, trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), và mô hình thành phố số (Digital Twin). Đặc biệt, hai văn bản pháp lý quan trọng là Nghị quyết số 57-NQ/TW và Nghị quyết số 71/NQ-CP đã tạo hành lang pháp lý và định hướng chiến lược rõ ràng cho Việt Nam trong lĩnh vực này.

Nhóm nội dung thứ hai bàn luận về thực tiễn triển khai đô thị thông minh tại TP. Hồ Chí Minh, một trong những địa phương tiên phong trong cả nước. Đại diện Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh đã chia sẻ những bài học quý giá từ quá trình thực hiện đề án xây dựng đô thị thông minh trong giai đoạn 2020-2025.

Thành phố đã xác định ba chương trình đột phá, trong đó mục tiêu phát triển đô thị thông minh được đặt là trọng tâm. Hàng loạt dự án trọng điểm đã được triển khai như: xây dựng kho dữ liệu dùng chung, phát triển hệ sinh thái dữ liệu mở, trung tâm điều hành đô thị thông minh, và mở rộng hạ tầng số bao gồm trung tâm dữ liệu, mạng 5G, IoT, mạng băng thông rộng.

Tuy nhiên, TP. Hồ Chí Minh cũng đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, đặc biệt trong việc tích hợp hạ tầng hiện hữu với hệ thống công nghệ mới, cũng như giải quyết các bài toán đô thị cấp bách như giao thông, ô nhiễm môi trường và ngập úng. Để tháo gỡ, đại diện Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh kiến nghị sớm ban hành các nghị định chuyên đề về phát triển đô thị thông minh, đặc biệt là các khung pháp lý thử nghiệm mở, nhằm tạo điều kiện thử nghiệm các giải pháp công nghệ mới một cách linh hoạt và hiệu quả.

Hướng tới mô hình thí điểm tại Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh

Nhóm nội dung thứ ba, cũng là điểm nhấn đặc biệt của tọa đàm, là thảo luận về vai trò của các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp công nghệ trong xây dựng đô thị thông minh. Các đại biểu nhấn mạnh rằng, sự phát triển của đô thị thông minh không thể chỉ dựa vào đầu tư công hay cơ quan quản lý nhà nước, mà cần có sự hợp lực giữa ba nhà: nhà nước - nhà trường - nhà doanh nghiệp.

Các chuyên gia đóng góp ý kiến, khuyến nghị các cơ chế, chính sách quan trọng, đóng góp cho quá trình xây dựng Nghị định phát triển đô thị thông minh trong năm 2025 tại tạo đàm. Ảnh: Minh Khuê.

Một trong những đề xuất được quan tâm nhất tại tọa đàm là mô hình đô thị đại học thông minh tại Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh. TS. Vũ Quốc Hoàng, Giám đốc Ban Quản lý Dự án Xây dựng Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, đã giới thiệu chi tiết lộ trình xây dựng khu đô thị Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh thành một khu đô thị thông minh toàn diện. Dự án này bao gồm các hạ tầng kỹ thuật tiên tiến như mạng Wi-Fi miễn phí phủ toàn khu, mạng 5G tốc độ cao, và hệ thống cảm biến IoT phục vụ giám sát an ninh, môi trường và điều phối giao thông.

Bên cạnh đó, hệ thống quản trị đại học tại Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh cũng đang được chuyển đổi số toàn diện thông qua triển khai hệ thống ERP, cổng dịch vụ công trực tuyến và các ứng dụng thông minh trong quản lý cơ sở vật chất, lớp học, thư viện, y tế và ký túc xá. Đây được xem là tiền đề để hình thành mô hình “Smart Campus”, một thành phần không thể thiếu trong đô thị đại học thông minh.

Các đề xuất về môi trường sống thông minh trong khu đô thị cũng được trình bày: phát triển ký túc xá thông minh với kiểm soát an ninh, tiết kiệm năng lượng; phương tiện giao thông xanh như xe điện, xe đạp dùng chung; các điểm thanh toán không tiền mặt; và hệ thống giám sát chất lượng không khí, tiếng ồn. Những giải pháp này không chỉ phục vụ cộng đồng sinh viên và cán bộ giảng dạy mà còn giúp Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh tiến gần hơn đến mục tiêu trở thành trung tâm giáo dục, nghiên cứu và đổi mới sáng tạo hàng đầu khu vực.

Đề xuất chiến lược và hoàn thiện hành lang pháp lý

Tọa đàm cũng mở ra những trao đổi sâu về việc phát triển cơ chế thử nghiệm chính sách (sandbox), yếu tố then chốt để tạo không gian thử nghiệm các giải pháp công nghệ mới mà không làm gián đoạn hệ thống hiện hữu.

Theo các chuyên gia, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện hệ sinh thái thử nghiệm mở, tích hợp công nghệ như AI, dữ liệu lớn và các mô hình thành phố số vào quy hoạch và vận hành đô thị. Đồng thời, cần khuyến khích các địa phương chủ động đề xuất thí điểm và phát triển hành lang pháp lý phù hợp cho từng giai đoạn triển khai.

Các công nghệ như bản đồ số (GIS), công nghệ quét Lidar, thiết bị bay không người lái (Drone) và công nghệ viễn thám cũng được đánh giá cao tại tọa đàm vì khả năng cập nhật, phân tích và quản lý dữ liệu đô thị một cách nhanh chóng, chính xác và toàn diện.

ThS.KTS Ngô Anh Vũ, Viện trưởng Viện Quy hoạch Xây dựng TP. Hồ Chí Minh - nhấn mạnh, Việt Nam cần xây dựng một chiến lược phát triển đô thị thông minh có tính toàn diện và dài hạn, trong đó phải ban hành các văn bản pháp lý cấp cao như Luật hoặc Nghị định nhằm định nghĩa rõ các khái niệm như dữ liệu mở, hạ tầng số, cơ chế PPP và tiêu chuẩn kỹ thuật liên quan. Điều này sẽ tạo điều kiện bình đẳng trong việc tiếp cận dịch vụ thông minh giữa các tầng lớp dân cư và thúc đẩy tiến trình chuyển đổi số đô thị một cách bền vững và hiệu quả.

Thanh Minh