Thực hư thông tin đặc nhiệm 'Bóng ma' Ukraine phá hủy thủy phi cơ hiếm có của Nga

Đòn tấn công UAV chưa từng có tiền lệ

Bộ Quốc phòng Ukraine ngày 21/9 công bố đoạn video ghi lại khoảnh khắc UAV cảm tử lao thẳng vào đường băng căn cứ Kacha, gần Sevastopol, nơi Nga triển khai nhiều khí tài hàng không thuộc Hạm đội Biển Đen.

Hai thủy phi cơ Be-12, trong đó có chiếc mang số hiệu 08, cùng một trực thăng Mi-8 được cho là bị đánh trúng. Kiev tuyên bố toàn bộ ba máy bay bị phá hủy, dù hiện chưa thể kiểm chứng độc lập. Điểm đáng chú ý, đây là lần đầu tiên trong lịch sử loại thủy phi cơ cổ điển này trở thành mục tiêu trong một đòn tập kích.

Ảnh chụp màn hình Bộ Quốc phòng Ukraine

Theo Cục Tình báo Quân đội Ukraine (GUR), chiến dịch được tiến hành bởi đơn vị đặc nhiệm Bóng ma (Ghost), đánh dấu bước leo thang mới trong việc Kiev dùng UAV để vô hiệu hóa khí tài quân sự Nga trên bán đảo Crimea.

Kacha vốn là nơi Nga bố trí nhiều Be-12 còn sót lại, những máy bay đóng vai trò quan trọng trong việc truy tìm tàu không người lái (USV) của Ukraine trên Biển Đen.

Be-12 - biểu tượng quá khứ, tài sản quý hiếm của Nga

Be-12, có biệt danh “Tchaika” (Hải âu) và được NATO gọi là Mail, cất cánh lần đầu năm 1960 và từng là trụ cột chống ngầm thời Chiến tranh Lạnh. Sau khi Nga sáp nhập Crimea năm 2014, loại máy bay này được hồi sinh để hỗ trợ tuần tra, trinh sát, thậm chí tìm kiếm cứu nạn trên vùng biển đầy rẫy mối đe dọa từ UAV và đặc nhiệm Ukraine.

Với thiết kế hai động cơ cánh quạt và thân nổi, Be-12 có thể hạ cánh trên mặt nước, chở tối đa 13 người trong nhiệm vụ cứu hộ. Tuy nhiên, tuổi thọ khung thân quá cao khiến việc hạ thủy hiện nay bị hạn chế nghiêm ngặt, nên chúng chủ yếu hoạt động như máy bay tuần thám bờ biển.

Một hình ảnh bảo vệ của Căn cứ Không quân Kacha được chụp vào tháng 7 năm 2022 cho thấy thứ tám Chiếc Be-12, bảy chiếc trong số đó trông khá nguyên vẹn, cũng như một chiếc cặp thân máy bay. Ảnh TWZ

Theo Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), đầu năm 2023 Nga chỉ còn 6 chiếc Be-12 ở trạng thái hoạt động, tất cả thuộc biến thể tìm kiếm cứu nạn Be-12PS. Hình ảnh vệ tinh hồi tháng 7/2022 cho thấy tại căn cứ Kacha còn 7-8 khung thân, trong đó 4-5 chiếc có khả năng bay.

Nếu cả hai chiếc vừa bị UAV Ukraine đánh trúng đều còn khả năng hoạt động, lực lượng Be-12 Nga coi như bị giảm một nửa. Dù vậy, một trong số đó được ghi nhận mất cánh quạt, có thể đã ngừng bay và chỉ dùng làm nguồn phụ tùng.

Kể từ khi xung đột toàn diện bùng nổ, Nga đã dùng Be-12 để dò tìm và ngăn chặn các chiến dịch đặc biệt của Ukraine, từ đội hình người nhái đến các nhóm trinh sát xâm nhập bán đảo. Dù radar của Be-12 chỉ cung cấp được hình ảnh cơ bản về vùng biển và tàu thuyền, điểm mạnh của nó là khoang mũi lắp kính toàn cảnh, cho phép hoa tiêu quan sát trực tiếp hoạt động bất thường trên mặt nước, đặc biệt hữu ích khi Ukraine đẩy mạnh sử dụng USV.

Nhưng với tuổi đời hơn 60 năm, Be-12 không còn khả năng tác chiến chống ngầm và hoàn toàn bất lực trước môi trường có đối kháng trên không. Thực tế, chúng chỉ tồn tại nhờ được triển khai trong vùng Nga kiểm soát tuyệt đối, nhưng ngay cả trên mặt đất, UAV cảm tử của Ukraine vẫn chứng minh khả năng xuyên thủng.

Vụ tập kích ở Kacha nối dài chuỗi đòn UAV mà Kiev liên tục thực hiện trong năm 2024-2025, nhằm vào cả radar, hệ thống phòng không, kho tàng và căn cứ không quân Nga trên bán đảo.

Hạm đội Biển Đen mất “mắt thần” trên biển

Các đòn đánh của Ukraine ngày càng kết hợp chặt chẽ giữa UAV trên không và USV trên biển. Các loại USV do Kiev phát triển không chỉ mang thuốc nổ để lao vào mục tiêu mà còn được hoán cải thành bệ phóng UAV cảm tử, thậm chí trang bị súng máy. Nhờ đó, chúng vừa phá hủy cầu Crimea, vừa buộc Hạm đội Biển Đen phải rút phần lớn tàu chiến khỏi Sevastopol.

Thủy phi cơ Be-12. Ảnh Army Recognition

Trong bối cảnh đó, những chiếc Be-12 hiếm hoi đóng vai trò như “mắt thần trên biển” giúp Nga dò tìm và phản ứng trước các đợt xâm nhập. Việc mất thêm hai khung thân dù chưa biết còn bay được hay không, cũng đồng nghĩa năng lực cảnh giới của Nga suy yếu.

Thực tế, Be-12 từng chính thức bị loại biên khỏi Hải quân Nga từ năm 1992, nhưng một số vẫn hoạt động cầm chừng nhờ phụ tùng dự trữ và nỗ lực duy trì. Chúng đã vượt qua cả thời kỳ Liên Xô tan rã, cho đến nay mới chịu tổn thất đầu tiên do UAV Ukraine gây ra. Giới quan sát cho rằng với số lượng ít ỏi, phụ tùng khan hiếm và áp lực chiến trường ngày một lớn, Hải quân Nga có thể buộc phải chấm dứt vai trò của dòng máy bay này sau hơn sáu thập kỷ.

Lê Hưng (TWZ)