Thuế tăng nhưng không được tăng giá?

Không chỉ Walmart, các nhà bán lẻ khác của Mỹ như Amazon, Costco, Home Depot đều dự tính sẽ phải tăng giá bán để bù đắp vào mức thuế cao hơn trước. Ảnh minh họa

CEO của chuỗi siêu thị Walmart Doug McMillon nói ra một điều khá hiển nhiên tại một cuộc họp báo: “Thuế cao hơn sẽ dẫn tới giá cao hơn”. Chỉ hai ngày sau, Tổng thống Mỹ Donald Trump quở: “(Walmart) phải nuốt thuế đi” - ý nói Walmart phải dùng hàng tỉ đô la lợi nhuận năm ngoái để che chắn cho người tiêu dùng khỏi chịu giá cao.

Không chỉ Walmart, các nhà bán lẻ khác của Mỹ như Amazon, Costco, Home Depot đều dự tính sẽ phải tăng giá bán để bù đắp vào mức thuế cao hơn trước. Vấn đề nằm ở chỗ biên lợi nhuận của ngành bán lẻ ở Mỹ đang ở mức rất cao, cao hơn các doanh nghiệp công nghệ lớn như Meta, Microsoft, Nvidia, Apple… Vì thế trong khi các nhà kinh tế thuần túy cho rằng doanh nghiệp phải chuyển thuế sang người tiêu dùng, nhiều nhà phân tích khác, cả tả lẫn hữu, lại cho rằng ông Trump cũng có phần đúng.

Mới năm ngoái khi lạm phát ở nước Mỹ tăng cao, doanh nghiệp tăng giá bán cũng bị cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden chê trách “lòng tham của doanh nghiệp”, đã buộc dân Mỹ trả nhiều tiền hơn để đổ xăng, đi chợ, thuê nhà. Lúc đó các nhà kinh tế cũng cho rằng lạm phát đẩy nhà bán lẻ tăng giá là hợp lý nhưng dân tình vẫn đổ lỗi cho doanh nghiệp “tham lam”.

Nay các nhà phân tích nhấn mạnh đến khả năng “thao túng giá” của doanh nghiệp. Elizabeth Wilkins, Chủ tịch Viện Roosevelt, một think-tank cấp tiến, nói: “Không nói chuyện Tổng thống (Donald Trump) nói đúng về một số ngành nào đó hay không. Vấn đề ở đây là doanh nghiệp có quyền định giá cao hơn chúng ta nghĩ nên cần tập trung vào điều này”. Dưới sức ép của cổ đông, trong đó có cả các quỹ hưu trí và nhà đầu tư nhỏ lẻ, các doanh nghiệp bán lẻ phải duy trì biên lợi nhuận, bất kể quy mô lớn hay bé, năm ngoái lời nhiều hay lỗ nặng.

Doanh nghiệp chỉ bị ép định giá thấp khi chịu áp lực cạnh tranh từ doanh nghiệp khác hay khi người tiêu dùng nhạy cảm với mức giá họ có thể chấp nhận. Chẳng hạn, trong đại dịch, doanh nghiệp nâng giá chút ít để bù đắp vào mức hàng thiếu hụt nhưng do người tiêu dùng không hề phản ứng nên họ sẵn sàng nâng giá lên thêm.

Oren Cass, một trợ lý chính sách của đảng Cộng hòa, cho rằng các doanh nghiệp lớn như Walmart có quyền quyết định giá nhiều hơn chúng ta tưởng. Các tập đoàn bán lẻ có rất nhiều quyền hạn đối với nhà cung cấp hàng, không những với các công ty nhỏ mà còn với các thương hiệu lớn như Nike hay Nestlé. Tuy nhiên Giám đốc tài chính Walmart, John David Rainey, cho rằng họ có thể xoay xở mức thuế tăng chừng 2-3% nhưng tăng đến 30%, là mức thuế hiện nay cho hàng nhập từ Trung Quốc, thì đành bó tay.

Bà Wilkins của Viện Roosevelt lập luận, các hãng lớn không chỉ tăng giá khi chi phí tăng hay khi người tiêu dùng chấp nhận giá cao, họ còn tận dụng lúc mọi người lo lắng, bàn tán về lạm phát để tăng giá, hưởng lợi ngay khi lạm phát chưa xuất hiện.

Theo tờ Economist, doanh số bán lẻ (trừ xăng dầu và xe hơi) ở Mỹ vào năm ngoái lên đến 5.000 tỉ đô la; với biên lợi nhuận chừng 7,2%, lợi nhuận bán lẻ rơi vào khoảng 360 tỉ đô la. Tờ báo này cũng ước tính doanh số của nhà cung ứng hàng hóa vào khoảng 3.200 tỉ đô la, với biên lợi nhuận cao hơn, ở mức 12,6%, lợi nhuận của các nhà cung ứng lên đến 400 tỉ đô la. Lợi nhuận của các nhà sản xuất ước chừng bằng một nửa lợi nhuận gộp của hai nhóm, bán lẻ và cung ứng.

Quyền lực của các nhà bán lẻ còn nằm ở khả năng tự sản xuất hàng mang thương hiệu của chính họ, không chỉ các mặt hàng tiêu dùng phổ thông như giấy vệ sinh mà còn là các mặt hàng đắt tiền, do họ thuê gia công. Như Best Buy chào bán một loại tủ lạnh mang thương hiệu của chính họ với giá 1.699 đô la, hay Wayfair chào bán bộ sofa có giá lên đến 7.800 đô la.

Viết trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Donald Trump răn đe Walmart: “Tôi sẽ canh chừng đấy mà khách hàng của quý vị cũng vậy”. Không biết sức ép của ông Trump có lay chuyển được Walmart chút nào không nhưng trước mắt người phát ngôn của chuỗi siêu thị này phải phát ra thông báo, khẳng định: “Chúng tôi luôn cố gắng giữ giá ở mức thấp nhất có thể và nỗ lực này sẽ không ngưng nghỉ”.

Nguyễn Vũ