Thuốc giả gây thiệt hại cho nền kinh tế kinh tế và sức khỏe người dân

Sản xuất, kinh doanh thuốc giả là vấn đề chung toàn cầu với nhiều thủ đoạn tinh vi.

Tại phiên giải trình việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng chống thuốc giả, thực phẩm giả sáng 21/8 tại Hà Nội, do Ủy ban Văn hóa và Xã hội phối hợp với Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cùng Ủy ban Dân nguyện và Giám sát tổ chức, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh chỉ rõ, tác hại của thuốc giả, thực phẩm giả đối với sức khỏe Nhân dân và đối với nền kinh tế là rất lớn, đến mức có thể coi là hiểm họa. Trong đó, nguy hiểm nhất là gây tác hại trực tiếp, lâu dài đến sức khỏe, thậm chí tính mạng người sử dụng.

Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII đã đề ra nhiệm vụ “Đẩy mạnh phòng, chống buôn lậu, sản xuất kinh doanh thuốc, thực phẩm chức năng giả, kém chất lượng. Kiểm soát chặt chẽ thực phẩm chức năng và hàng hóa có nguy cơ gây hại cho sức khỏe”. Quan điểm, chủ trương của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước thể hiện rất rõ tinh thần quyết liệt đấu tranh, tiến tới triệt tiêu hiểm họa này.

Còn theo Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh, tình trạng sản xuất, kinh doanh thuốc giả không chỉ là vấn đề của quốc gia đơn lẻ, mà là vấn đề chung toàn cầu và đang diễn biến ngày càng phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn hết sức tinh vi. Thời gian qua, liên tiếp các vụ sản xuất, buôn bán thuốc giả, thực phẩm giả ở Việt Nam đã bị cơ quan chức năng phát hiện, xử lý, bị dư luận xã hội lên án.

Báo cáo giải trình việc thực hiện chính sách pháp luật về phòng chống thuốc giả, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng, thuốc giả giảm mạnh từ hơn 10% những năm 1990 - 1991 xuống dưới 2% những năm gần đây.

Theo đánh giá của Tổ chức Y tế thế giới, tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng và thuốc giả của Việt Nam ở mức thấp so với trung bình của thế giới. Dù vậy, gần đây có những vụ việc sản xuất, kinh doanh thuốc giả bị cơ quan chức năng phát hiện và triệt phá, điển hình là các đường dây sản xuất, buôn bán kháng sinh giả tại Hà Nội, Cần Thơ, Bến Tre (tháng 8/2024) và đường dây thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả trên nhiều địa bàn.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên khẳng định, nhiều năm trở lại đây, không ghi nhận thuốc giả ở các cơ sở khám chữa bệnh.

Chỉ rõ nguyên nhân tình hình tội phạm liên quan dược phẩm giả vẫn được phát hiện ở Việt Nam, ông Đỗ Xuân Tuyên cho rằng, nhu cầu thuốc cho công tác khám chữa bệnh của Nhân dân tăng cao, đặc biệt sau dịch Covid-19. Hơn nữa, lợi nhuận trong hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc giả cao; công nghệ in ấn, bao bì, sự phát triển của thương mại cũng là một trong những tiền đề thuận lợi cho thuốc có thể bị làm giả nhiều hơn. “Thương mại điện tử và mạng xã hội là kênh chủ đạo để tiêu thụ thuốc giả. Chưa kể, kẻ xấu lợi dụng tâm lý người tiêu dùng muốn mua thuốc giá rẻ, tự điều trị”, ông Tuyên cho biết.

Ngoài ra, nhân sự làm công tác phòng chống thuốc giả của ngành Y tế khá mỏng cả ở cấp Trung ương và địa phương. Các trung tâm kiểm nghiệm tại các địa phương mặc dù đã được quan tâm đầu tư nhưng phần lớn chưa đáp ứng được yêu cầu.

Cùng với đó, hệ thống văn bản pháp luật trong lĩnh vực dược đã được xây dựng toàn diện, nhưng vẫn còn một số khó khăn. Trong đó, một số văn bản xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ còn thấp, chưa đủ tính răn đe; chưa phân định rõ trách nhiệm quản lý đối với các đối tượng bán thuốc qua mạng xã hội. Mặt khác, việc sửa đổi văn bản pháp luật chưa kịp thời với thực tiễn. Thói quen tự ý mua thuốc qua truyền miệng hoặc Internet của một bộ phận người dân tạo điều kiện cho thuốc giả lưu hành.

Cũng theo nhận định của ông Đỗ Xuân Tuyên, thuốc không đạt chất lượng ở khu vực bán lẻ cao hơn khu vực sản xuất, nhập khẩu và bán buôn. “Trong nhiều năm trở lại đây, không ghi nhận thuốc giả ở các cơ sở khám chữa bệnh. Thuốc giả phát hiện chủ yếu ở các cơ sở bán lẻ hoặc qua các kênh bán hàng điện tử. Thực tế trong tháng cao điểm, theo Công điện số 65/CĐ-TTg ngày 15/5/2025 của Thủ tướng Chính phủ về mở đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, Bộ Y tế đã kiểm tra 39 cơ sở, phát hiện 11 cơ sở vi phạm hành chính. Đặc biệt, Trung tâm Kiểm nghiệm thuốc, mỹ phẩm, thực phẩm Hà Nội phát hiện 2 cơ sở bán lẻ thuốc giả, thuốc không rõ nguồn gốc xuất xứ (Nhà thuốc Đức Anh với thuốc giả Nexium; Nhà thuốc An An với thuốc Theophylline extended-release tablets giả)”, ông Tuyên khẳng định.

Cũng theo nhận định của ông Đỗ Xuân Tuyên, thời gian tới, tình hình vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới, gian lận xuất xứ, hàng hóa nước ngoài giả xuất xứ Việt Nam còn diễn biến phức tạp. Các đối tượng sẽ tiếp tục áp dụng công nghệ tiên tiến như tem chống giả mạo, mã QR giả hoặc bao bì tinh vi, để qua mặt cơ quan chức năng và người tiêu dùng. Do đó, các bộ, ngành, địa phương cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo với mục tiêu đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi nhằm quét sạch buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ…

Nguyệt Hà