Tích hợp ba Chương trình mục tiêu quốc gia: Khắc phục chồng chéo, tập trung ưu tiên địa bàn nghèo

Quang cảnh Phiên họp. Ảnh: PT

Quản lý thống nhất, hiệu quả, khắc phục chồng chéo, phân tán nguồn lực

Chiều 03/12, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Chính phủ trình Quốc hội chủ trương đầu tư CTMTQG về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Trình bày Tờ trình, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng – cho biết, để quản lý thống nhất, hiệu quả, thực chất và bền vững hơn, khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán nguồn lực, trùng lặp nhiệm vụ trong các CTMTQG, Chính phủ đề xuất chủ trương đầu tư CTMTQG xây dựng nông thông mới (NTM), giảm nghèo bền vững (GNBV) và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi (DTTS,MN) trên cơ sở tích hợp 3 Chương trình giai đoạn 2021-2025.

Theo Bộ trưởng, việc hợp nhất 3 Chương trình (xây dựng NTM, GNBV, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS,MN) có ý nghĩa hết sức quan trọng, để thực hiện mục tiêu của Đảng và Nhà nước làm cho dân giàu, nước mạnh, người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc. Đây là mục tiêu cao nhất, cần phải thống nhất về mặt nhận thức. Việc tích hợp thành một Chương trình không làm giảm đi các chính sách mà giúp tập trung hơn vào vùng đồng bào DTTS,MN trong thời gian tới, với các khía cạnh:

Thứ nhất, vùng lõi nghèo hiện nay chủ yếu là vùng sinh sống của đồng bào DTTS, Chương trình giảm nghèo trước đây thực hiện trên địa bàn cả nước, nay ở Chương trình này cần được tập trung đầu tư mạnh vào vùng này để giúp vùng đồng bào DTTS có cuộc sống tốt hơn, vươn lên thoát nghèo bền vững.

Thứ hai, việc xây dựng NTM trong thời gian qua đã được thực hiện trong phạm vi cả nước, hiện nay kết quả xây dựng NTM của cả nước đã không ngừng được nâng cao, khu vực còn lại cần được tập trung đầu tư, nhất là vùng đồng bào DTTS, vùng khó khăn để tiếp tục nâng cao đời sống người dân.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng trình bày Tờ trình. Ảnh: PT

Thứ ba, 3 Chương trình tích hợp lại sẽ tập trung tăng cường đầu tư cho vùng khó khăn, vùng đồng bào DTTS,MN đến năm 2035; thay vì CTMTQG phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS, MN chỉ thực hiện đến năm 2030.

Thứ tư, nâng cao hiệu quả thực thi, tránh chồng chéo, trùng lắp, đưa các chính sách hỗ trợ đi vào cuộc sống nhanh chóng, bảo đảm người dân được thụ hưởng kịp thời, thực chất.

Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân nguồn vốn của các CTMTQG năm 2025 (bao gồm cả vốn của các năm trước được chuyển nguồn sang năm 2025) đến hết ngày 31/12/2026. UBND các cấp quyết định việc điều chỉnh dự toán, kế hoạch đầu tư công ngân sách nhà nước của dự án thành phần không còn đối tượng hỗ trợ, không còn nhiệm vụ chi để bổ sung thực hiện các dự án, nhiệm vụ khác trong từng CTMTQG được kéo dài sang năm 2026, bảo đảm sử dụng ngân sách nhà nước hiệu quả, tránh dàn trải, lãng phí.

Chính phủ cũng đề nghị Quốc hội cho phép tiếp tục thực hiện các cơ chế đặc thù về: giao cho chủ dự án phát triển sản xuất tự thực hiện mua sắm hàng hóa đã được quy định tại Nghị quyết số 111/2024/QH15; tổ chức thực hiện dự án quy mô nhỏ, kỹ thuật không phức tạp được quy định tại Nghị quyết số 25/2021/QH15 trong giai đoạn 2026-2030, đồng thời, giao Chính phủ quy định cụ thể.

Giảm thủ tục hành chính, tăng phân cấp, phân quyền cho địa phương

Thẩm tra Tờ trình của Chính phủ, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn khẳng định, mục tiêu tổng quát và cụ thể của Chương trình tương đối bao quát, toàn diện các lĩnh vực, được kế thừa từ các Chương trình của giai đoạn trước và có điều chỉnh, bổ sung phù hợp.

Các đại biểu Quốc hội thảo luận ở Tổ về chủ trương đầu tư CTMTQG về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035. Ảnh: X. QUÝ

Tuy nhiên, đối với mục tiêu cụ thể, đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để không trùng lặp. Các chỉ tiêu đưa ra phải có cơ sở, logic, có tính khả thi, phù hợp với bối cảnh mới của đất nước; thể hiện sự rõ tập trung, ưu tiên cho vùng khó khăn, lõi nghèo, vùng đồng bào DTTS&MN nhằm rút ngăn dần khoảng cách phát triển giữa các vùng.

Về hợp phần và các chính sách, Hội đồng Dân tộc cơ bản thống nhất với cấu trúc Chương trình gồm 02 hợp phần, đề nghị Chính phủ chỉ đạo, tiếp thu đầy đủ ý kiến của các cơ quan hữu quan, rà soát phê duyệt chương trình bảo đảm không trùng lặp về nội dung giữa các hợp phần và với các chương trình, dự án đã có quyết định hoặc đang trình quyết định chủ trương đầu tư; về nhiệm vụ thường xuyên theo chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan. Đồng thời, Trung ương chỉ nên quy định khung, giao chỉ tiêu, còn các hoạt động cụ thể, chi tiết nên giao cho địa phương lựa chọn, quyết định đầu tư để phù hợp với tình hình thực tiễn của địa phương.

Cơ quan thẩm tra cũng cơ bản thống nhất với đề xuất của Chính phủ về tổng vốn và phương án bổ sung vốn cho Chương trình, đề nghị Chính phủ sớm có phương án bổ sung vốn cho Chương trình ngay từ đầu kỳ; đồng thời cân nhắc, tính toán lại cơ cấu, tỷ lệ vốn đối ứng cho phù hợp với tình hình thực tiễn của các địa phương, nhất là các tỉnh khó khăn, vùng DTTS&MN.

Về cơ chế quản lý, tổ chức thực hiện Chương trình, Hội đồng Dân tộc đề nghị bảo đảm rõ trách nhiệm của cơ quan chủ Chương trình, giao rõ cơ quan chủ trì từng hợp phần, nội dung và cơ quan phối hợp theo chức năng, nhiệm vụ. Bên cạnh đó, rõ cơ chế Trung ương quản lý tổng thể, ban hành chính sách và hướng dẫn; địa phương chủ động quyết định nội dung, lựa chọn mô hình, lồng ghép nguồn lực và chịu trách nhiệm kết quả.

Thảo luận ở Tổ về nội dung này, đại biểu Quốc hội Hoàng Đức Chính (Đoàn Phú Thọ) nêu rõ, quá trình triển khai thực hiện tại địa phương cho thấy, công tác giải ngân trong thực hiện các CTMTQG vẫn gặp nhiều trở ngại do quy trình, thủ tục phức tạp. Vì vậy, khi tiến hành hợp nhất 3 Chương trình, các dự án cần được thiết kế phù hợp hơn, theo hướng giảm bớt thủ tục hành chính đối với phần vốn sự nghiệp, đồng thời tăng cường phân cấp, phân quyền và trao quyền tự chủ cho địa phương trong việc lựa chọn mô hình canh tác, mùa vụ phù hợp với điều kiện thực tế của từng vùng.

Phó Thủ tướng Chính phủ Bùi Thanh Sơn cho biết, việc thực hiện Chương trình tập trung vào hai nhiệm vụ trọng tâm, đó là: Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho địa phương, để địa phương chủ động quyết định nội dung, mục tiêu và cách thức triển khai phù hợp. Đồng thời, gộp các nội dung vào những dự án quy mô lớn, trọng điểm, tránh manh mún giúp địa phương dễ dàng lựa chọn ưu tiên đầu tư theo nhu cầu thực tế. Trên cơ sở phân cấp mạnh mẽ, Chính phủ sẽ giao mục tiêu và bố trí nguồn lực, còn các địa phương sẽ chủ động tổ chức thực hiện, bảo đảm tính linh hoạt và hiệu quả trong triển khai Chương trình.

Các đại biểu Quốc hội cũng đề nghị cần rà soát những nội dung, dự án thành phần của các Chương trình nhằm hạn chế những khó khăn, vướng mắc và chưa rõ về sự thống nhất trong thực thi. Đặc biệt, các tiêu chí về nông thôn mới hiện đại, tiêu chí nghèo để thực hiện Chương trình cần được làm rõ, đánh giá kỹ lưỡng về tính khả thi của các chính sách.

HÀ THANH