Tiền đề chuyển đổi mô hình quản lý thuế hộ kinh doanh - Bài 2: Đi lâu sẽ thành đường

Cơ sở kinh doanh áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền

Trước lạ

Trong giai đoạn đầu triển khai HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 123/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định về hóa đơn chứng từ, một bộ phận đối tượng thuộc phạm vi áp dụng vẫn tỏ ra lúng túng.

Bà Nguyễn Thị Hồng Vân, quản lý nhà hàng và kinh doanh dịch vụ ăn uống phục vụ lưu động trên đường Võ Thị Sáu cho hay: Giai đoạn đầu khi mới sử dụng phần mềm HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền, chúng tôi khá lúng túng do chưa quen với việc sử dụng phần mềm, thường xuyên thao tác sai, bấm nhầm, làm chậm quá trình xuất hóa đơn, nhất là trong giờ cao điểm. Ngoài ra, trong giai đoạn đầu triển khai do chưa nắm quy định nên việc khách hàng không phối hợp trong quá trình xuất hóa đơn cũng gây một số khó khăn.

Trong giai đoạn đầu triển khai, việc đầu tư chi phí để mua phần mềm, thiết bị phát hành hóa đơn và máy in hóa đơn khá lớn. Chưa nói, một số hộ đã sử dụng hệ thống phần mềm nhưng khi tích hợp với hệ thống xuất hóa đơn từ máy tính tiền không tương thích, phải đầu tư nâng cấp, điều chỉnh hệ thống máy tính tiền hiện có để kết nối với hệ thống quản lý HĐĐT vừa phát sinh chi phí vừa mất thời gian. Một số HKD còn phản ánh, HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền được gửi vào cuối ngày, không phải gửi từng hóa đơn như các loại HĐĐT có mã số thông thường. Điều này cũng gây khó khăn cho một số khách hàng khi cần dữ liệu hóa đơn ngay tức thì, ảnh hưởng đến tiến độ cập nhật hóa đơn.

Đại diện cơ quan thuế chia sẻ cùng hộ kinh doanh những câu chuyện về thuế

Ngoài những lý do nêu, việc không muốn công khai doanh thu, dòng tiền cũng khiến HKD không mấy mặn mà với HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền. Chưa nói hiện không ít HKD, doanh nghiệp dù đã kết nối HĐĐT từ máy tính tiền với cơ quan thuế nhưng việc chấp hành quy định xuất hóa đơn vẫn chưa được thực thi. Lấy việc mua, bán vàng làm ví dụ. Dù quy định mua, bán vàng phải xuất hóa đơn và dữ liệu của cơ quan thuế, ghi nhận hầu hết các cơ sở kinh doanh vàng trên địa bàn đều đã xuất HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền song thực tế, khi khách hàng yêu cầu xuất hóa đơn thì một số cửa hàng vẫn chưa chấp hành.

Sau quen

Khó khăn là vậy, song sau hơn 3 tháng triển khai HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền theo quy định tại Nghị định 70/2025, thành phố Huế đã ghi nhận nhiều kết quả rõ rệt, khẳng định hướng đi đúng đắn, vừa hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh minh bạch, thuận lợi hơn trong giao dịch, vừa giúp cơ quan thuế quản lý hiệu quả, chống thất thu ngân sách. Đa phần các hộ áp dụng trong giai đoạn đầu đã quen với cách sử dụng và các thao tác, đều có chung nhận định việc phát hành HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền không hề phức tạp như tưởng tượng ban đầu.

Bà Đặng Thị Quỳnh Anh, chủ cơ sở kinh doanh văn phòng phẩm Phương Liên chia sẻ, trước đây, chúng tôi vẫn xuất HĐĐT cho khách hàng có nhu cầu. Theo yêu cầu của cơ quan thuế, chúng tôi cũng áp dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền, ban đầu cũng gặp khó khăn, song với sự đồng hành của đơn vị cung cấp giải pháp, hiện các thao tác đã khá trơn tru. Phần mềm quản lý bán hàng tích hợp HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền giúp cửa hàng dễ dàng quản lý đầu vào, đầu ra sản phẩm hàng hóa; kiểm soát doanh thu, hiệu quả kinh doanh theo từng ngày, từng tháng.

Theo thống kê từ Thuế thành phố Huế, toàn thành phố hiện có 1.906 doanh nghiệp, HKD thuộc diện phải áp dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền. Tính đến ngày 10/9/2025, toàn thành phố đã có 1.419 cơ sở kinh doanh thực hiện lập và sử dụng HĐĐT, đạt gần 73,6%. Đây là con số cho thấy sự thay đổi tích cực trong tư duy và hành động của doanh nghiệp, HKD vốn đã quen với hóa đơn giấy hoặc thậm chí không lập hóa đơn. Nhờ đó, số thu ngân sách trên địa bàn có những bước chuyển mình khi trong gần 9 tháng đầu năm 2025, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Huế là 9.429 tỷ đồng, đạt 83,5% dự toán pháp lệnh và tăng 119,9% so với cùng kỳ. Đây là kết quả đáng ghi nhận trong bối cảnh, Thuế thành phố đang quyết liệt triển khai đồng bộ HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách.

Thực tế để có được thành công này là một nỗ lực rất lớn từ ngành thuế, HKD cũng như các đơn vị liên quan. Trong đó, để thực hiện Nghị định 70 này, cơ quan thuế đã tích cực xây dựng, hoàn thiện và triển khai đồng bộ hệ thống HĐĐT, đặc biệt là HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền để phục vụ cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp và người dân, góp phần tạo môi trường kinh doanh bình đẳng, thuận lợi, bảo vệ lợi ích người tiêu dùng. Đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn, vận động các nhóm đối tượng doanh nghiệp, HKD thuộc diện triển khai sử dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền. Thực hiện giải pháp hỗ trợ các hộ, cá nhân kinh doanh khởi tạo HĐĐT từ máy tính tiền, chuyển đổi sang kê khai thuế và vẫn chưa áp dụng chế tài xử phạt.

Bên cạnh đó, Thuế thành phố cũng đã đẩy mạnh tuyên truyền về lợi ích của HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền, và chương trình “Hóa đơn may mắn” đến người dân nhằm thúc đẩy, khuyến khích người dân, cơ sở kinh doanh thực hiện xuất hóa đơn và lấy HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền. Tăng cường phối hợp cùng các nhà cung cấp để xây dựng các giải pháp phần mềm HĐĐT (tích hợp phần mềm quản lý bán hàng) tối ưu về mặt chi phí, đơn giản về kỹ thuật, phù hợp quy mô, trình độ của các HKD và doanh nghiệp...

Thực tế không ít hội thảo, tập huấn được Thuế thành phố và các đơn vị cung cấp giải pháp và cả các sở, ngành, hội, hiệp hội doanh nghiệp tổ chức đã tạo điều kiện cho HKD tiếp cận với các phần mềm, thao tác cũng như hiểu rõ hơn các quy định.

Cán bộ thuế không chỉ hướng dẫn quy trình, giải đáp vướng mắc liên quan đến tiếp cận với chính sách mà còn kết nối với các đơn vị cung cấp giải pháp, các đơn vị liên quan. Các đơn vị cung cấp giải pháp công nghệ cũng hỗ trợ kịp thời từ chính sách hỗ trợ phần mềm, cài đặt phần mềm, nâng cấp máy tính tiền đến xử lý sự cố trực tuyến tạo điều kiện để việc triển khai diễn ra thuận lợi, thông suốt.

Ngoài ra, trong hành trình chuyển đổi mô hình quản lý thuế mới và áp dụng HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền, các ngân hàng cũng tham gia hỗ trợ đắc lực với các gói giải pháp tích hợp thanh toán số, khai thuế điện tử, HĐĐT, vốn tín dụng ưu đãi.

Tuy nhiên, một trong những yếu tố quyết định hiệu quả của việc chuyển đổi mô hình quản lý thuế không thể không kể đến sự chủ động của chính người tiêu dùng. Người tiêu dùng cần tạo lập thói quen mua hàng phải yêu cầu hóa đơn, chứng từ, chính hành động đó sẽ góp phần thúc đẩy HKD, doanh nghiệp áp dụng HĐĐT tạo nên sự minh bạch trên thị trường, vừa góp phần chống thất thu thuế vừa bảo vệ chính mình.

Bài, ảnh: Hoàng Anh