Tiến sĩ Lê Thu Hà 'giải mã' môi trường đại học dành cho tân sinh viên
Chuyển từ môi trường phổ thông lên đại học, nhiều tân sinh viên không tránh khỏi bỡ ngỡ. Trao đổi với phóng viên Chuyên trang Sinh Viên Việt Nam, Báo Tiền Phong, Tiến sĩ (TS) Lê Thu Hà, Phó Viện trưởng Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền đã có những chia sẻ tâm huyết về việc xây dựng tâm thế chủ động, rèn luyện kỹ năng mềm thiết yếu và cách cân bằng giữa học tập - làm thêm để có một quãng đời sinh viên đáng nhớ và trọn vẹn.
Thưa TS. Lê Thu Hà, bà có thể chia sẻ những lưu ý quan trọng nhất mà tân sinh viên cần ghi nhớ để thích nghi nhanh và học tập hiệu quả tại môi trường đại học.
TS. Lê Thu Hà:
Điều đầu tiên tôi muốn nhắn nhủ tới các bạn tân sinh viên là cần chuẩn bị tâm thế chủ động trong học tập. Ở bậc đại học, giảng viên sẽ đóng vai trò định hướng, gợi mở tư duy và phương pháp, còn nhiều kiến thức các bạn phải tự tìm tòi, đọc thêm và thực hành. Nếu như ở phổ thông, giáo viên "cầm tay chỉ việc" thì ở đại học, chính các bạn mới là người quyết định mình học được bao nhiêu.
TS. Lê Thu Hà, Phó Viện trưởng Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền.
Bên cạnh đó, tôi khuyến khích các bạn tìm hiểu kỹ về chương trình đào tạo, các học phần bắt buộc, tự chọn và yêu cầu đầu ra để có kế hoạch học tập dài hạn, phù hợp, tránh bị động. Song song với việc học trên lớp, các bạn mạnh dạn tham gia các câu lạc bộ, hoạt động ngoại khóa, nhóm nghiên cứu và học thêm ngoại ngữ… để rèn kỹ năng, mở rộng quan hệ và áp dụng kiến thức vào thực tế.
Một yếu tố nữa là quản lý thời gian hiệu quả. Cuộc sống sinh viên nhiều tự do nhưng cũng nhiều cám dỗ, vì vậy các bạn cần biết cân bằng giữa học, làm thêm, hoạt động ngoại khóa, nghỉ ngơi.
Theo bà, ngoài kiến thức chuyên môn, tân sinh viên nên chú trọng rèn luyện những kỹ năng mềm nào để đáp ứng yêu cầu học tập và công việc trong bối cảnh hiện nay?
TS. Lê Thu Hà:
Dù học bất kỳ ngành nào, tôi cho rằng tân sinh viên cũng cần chú trọng rèn luyện bốn nhóm kỹ năng và năng lực quan trọng.
Thứ nhất là kỹ năng giao tiếp và làm việc nhóm. Trong học tập lẫn công việc, chúng ta đều phải hợp tác với nhiều người có chuyên môn, tính cách và quan điểm khác nhau. Biết lắng nghe, diễn đạt rõ ràng và tôn trọng sự khác biệt là nền tảng để đạt hiệu quả chung.
Thứ hai là tư duy phản biện và khả năng phân tích thông tin. Xã hội hiện nay có lượng thông tin khổng lồ và nhiều nguồn không chính xác. Sinh viên cần biết đặt câu hỏi, xác minh dữ liệu và đánh giá vấn đề đa chiều để đưa ra quyết định đúng đắn.
Thứ ba là kỹ năng quản lý thời gian và làm việc dưới áp lực. Ở đại học và môi trường làm việc sau này, các bạn sẽ phải xử lý nhiều nhiệm vụ cùng lúc với thời hạn gấp. Nếu không biết ưu tiên và sắp xếp, rất dễ rơi vào tình trạng căng thẳng hoặc bỏ lỡ cơ hội.
Cuối cùng, tôi nhấn mạnh năng lực ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh, thậm chí là thêm hai, ba ngoại ngữ. Đây là công cụ giúp các bạn tiếp cận kho tri thức quốc tế, nâng cao cơ hội học tập, nghiên cứu và tìm kiếm việc làm trong môi trường toàn cầu.
Nhiều sinh viên mong muốn đi làm thêm ngay từ năm nhất. Bà có lời khuyên gì để các bạn vừa có thêm trải nghiệm, thu nhập, vừa đảm bảo kết quả học tập?
TS. Lê Thu Hà:
Tôi hiểu mong muốn của các bạn sinh viên muốn đi làm thêm để trải nghiệm và hỗ trợ tài chính cho bản thân hoặc gia đình. Tuy nhiên, với tân sinh viên, tôi khuyên các bạn nên ưu tiên thời gian học tập và thích nghi với môi trường đại học trước. Năm đầu là thời gian quan trọng để làm quen với phương pháp học mới, nắm chắc kiến thức nền và xây dựng các mối quan hệ với thầy cô, bạn bè.
TS. Lê Thu Hà (áo xanh, ở giữa) cùng các giảng viên Viện Báo chí - Truyền thông trong buổi tiếp sinh sinh viên khóa mới.
Nếu muốn đi làm thêm, nên chọn những công việc phù hợp với lịch học và định hướng nghề nghiệp. Ví dụ, sinh viên báo chí – truyền thông có thể cộng tác viết bài, hỗ trợ truyền thông cho các dự án, hoặc tham gia sản xuất nội dung cho các kênh mạng xã hội. Những công việc này vừa giúp các bạn có thêm thu nhập, vừa tích lũy kinh nghiệm thực tế, lại không quá tách rời với chuyên môn.
Điều quan trọng nhất là các bạn biết lượng sức mình. Làm thêm không nên chiếm quá nhiều thời gian và năng lượng đến mức ảnh hưởng tới việc học. Các bạn cũng cần quản lý thời gian khoa học, tránh tình trạng dồn bài tập hay ôn thi vào phút chót vì bận đi làm. Tóm lại, làm thêm là tốt, nhưng phải cân bằng và đặt mục tiêu học tập lên hàng đầu.
Môi trường đại học mang đến nhiều cơ hội nhưng cũng không ít thách thức. Bà có thể chia sẻ những sai lầm thường gặp của tân sinh viên và cách để các bạn tránh lặp lại?
TS. Lê Thu Hà:
Một trong những sai lầm phổ biến nhất của tân sinh viên là thiếu kế hoạch học tập rõ ràng. Sau khi rời môi trường phổ thông, nhiều bạn có tâm lý "xả hơi" vì lịch học ít hơn, tự học nhiều hơn, dẫn tới chủ quan, học đối phó hoặc để dồn bài tập, ôn thi vào phút chót. Kết quả là điểm số và chất lượng tiếp thu bị ảnh hưởng rõ rệt.
Sai lầm thứ hai là quá mải mê hoạt động ngoại khóa hoặc các thú vui cá nhân mà quên mất nhiệm vụ chính là học tập. Hoạt động ngoại khóa rất cần thiết, nhưng nếu không biết chọn lọc và cân bằng thì sẽ mất nhiều thời gian, năng lượng mà không đạt hiệu quả ở cả hai mặt.
Ngoài ra, một số bạn ngại giao tiếp, thu mình trong môi trường mới, không dám đặt câu hỏi hoặc kết nối với giảng viên và bạn bè. Điều này khiến các bạn bỏ lỡ nhiều cơ hội học hỏi và phát triển.
Để tránh những sai lầm này, tân sinh viên cần xác định mục tiêu rõ ràng, xây dựng lịch học – lịch sinh hoạt hợp lý, chủ động tham gia nhưng biết giới hạn, và quan trọng là duy trì sự kết nối với thầy cô, bạn bè để được hỗ trợ khi cần.
Bà muốn chia sẻ thông điệp gì để các bạn có thể học tập tốt, rèn luyện hiệu quả và tận hưởng trọn vẹn quãng đời sinh viên?
TS. Lê Thu Hà:
Tôi muốn nhắn với các bạn rằng quãng đời sinh viên là một hành trình vừa thử thách vừa thú vị. Đây là thời điểm các bạn có thể tự do lựa chọn, thử nghiệm và định hình con đường tương lai của mình. Vì vậy, điều quan trọng nhất là hãy chủ động trong học tập – chủ động tìm hiểu, đặt câu hỏi, mở rộng kiến thức và gắn lý thuyết với thực tiễn, thay vì chỉ học để hoàn thành môn hay đạt điểm số.
Bên cạnh việc học chuyên môn, kỹ năng mềm, đừng bỏ qua việc rèn luyện sức khỏe – cả thể chất lẫn tinh thần – bằng cách duy trì thói quen chơi thể thao hoặc tham gia các hoạt động vận động khác. Sức khỏe tốt sẽ giúp các bạn có đủ năng lượng và tinh thần minh mẫn để học tập và trải nghiệm.
Sinh viên lớp Truyền thông đa phương tiện K45A1 - ngành có điểm xét tuyển cao nhất Học viện Báo chí và Tuyên truyền năm 2025.
Ngoài ra, như trao đổi ở trên sinh viên nên chủ động tham gia các hoạt động ngoại khóa, dự án, thực tập hoặc công việc bán thời gian liên quan đến ngành học một cách hợp lý. Những trải nghiệm này sẽ giúp các bạn rèn kỹ năng, mở rộng mạng lưới quan hệ và tự tin hơn khi bước ra thị trường lao động.
Cuối cùng, hãy duy trì tinh thần tích cực và thái độ cầu thị. Sự bền bỉ và chủ động học hỏi mới là hành trang lâu dài nhất mà các bạn có thể mang theo sau khi rời giảng đường.
