Tiến sĩ người Việt lên tiếng trong tranh cãi giữa OpenAI và Google

Theo TechCrunch, kết quả này cho thấy tốc độ tiến bộ chóng mặt của các hệ thống AI, đồng thời phản ánh sự cân bằng đáng ngạc nhiên giữa Google và OpenAI trong cuộc đua AI hiện nay. Các công ty AI đang cạnh tranh quyết liệt về mặt hình ảnh công chúng nhằm tạo cảm giác rằng mình là kẻ dẫn đầu - một cuộc chiến mang tính "cảm nhận", nhưng lại ảnh hưởng lớn đến khả năng thu hút nhân tài hàng đầu trong lĩnh vực AI.

Từ huy chương bạc lên vàng và từ hệ thống "formal" sang "informal"

IMO là một trong những cuộc thi toán học cấp trung học lâu đời và khó nhất thế giới. Rất nhiều nhà nghiên cứu AI có xuất thân từ môi trường toán học thi đấu, vì vậy những cột mốc như IMO có ý nghĩa vượt xa các thước đo thông thường.

Năm ngoái, Google đạt huy chương bạc tại IMO với một hệ thống AI "formal", tức là cần có con người chuyển đề bài sang định dạng có thể đọc được bởi máy. Năm nay, cả OpenAI lẫn Google đều tham gia với hệ thống "informal", có khả năng tiếp nhận đề bài ở dạng ngôn ngữ tự nhiên và tự sinh ra lời giải dạng chứng minh bằng ngôn ngữ tự nhiên, không cần sự can thiệp dịch thuật từ người.

Cả hai công ty đều khẳng định mô hình AI của mình đạt điểm số cao hơn phần lớn học sinh trung học tham gia, cũng như cao hơn cả mô hình của Google năm ngoái, và hoàn toàn không cần đến bước dịch thủ công giữa người và máy.

Trong các cuộc phỏng vấn với TechCrunch, nhóm nghiên cứu từ OpenAI và Google cho rằng kết quả này đánh dấu một bước đột phá trong khả năng suy luận của mô hình AI ở các lĩnh vực không thể xác minh kết quả bằng máy (non-verifiable domains). Dù các mô hình suy luận AI thường hoạt động tốt trong các bài toán có đáp án rõ ràng như toán học hoặc lập trình, chúng vẫn gặp khó khăn với những tình huống mơ hồ, chẳng hạn tư vấn mua một chiếc ghế tốt, hay hỗ trợ nghiên cứu phức tạp.

Google chất vấn cách OpenAI công bố kết quả

Tuy vậy, Google đã đặt nghi vấn về cách OpenAI tiến hành và công bố kết quả IMO đạt huy chương vàng của mình. Rốt cuộc, nếu đã đưa mô hình AI vào một cuộc thi toán học dành cho học sinh trung học, thì hành xử kiểu “học sinh trung học” cũng là điều dễ hiểu.

Ngay sau khi OpenAI công bố thành tích vào sáng thứ bảy 19.7, CEO và các nhà nghiên cứu của Google DeepMind đã lên mạng xã hội chỉ trích OpenAI vì đã công bố quá sớm - ngay sau khi IMO công bố danh sách học sinh đoạt giải vào tối thứ sáu - và vì không có bài thi nào của mô hình AI được IMO chính thức chấm điểm.

TS Lương Minh Thắng - nhà nghiên cứu cấp cao tại Google DeepMind - Ảnh: Google

TS Lương Minh Thắng, nhà nghiên cứu cấp cao của Google DeepMind và là trưởng nhóm dự án IMO, nói với TechCrunch rằng Google cố tình trì hoãn thông báo kết quả để tôn trọng các thí sinh học sinh tham gia cuộc thi.

TS Thắng cho biết Google đã làm việc với ban tổ chức IMO từ năm ngoái để chuẩn bị cho lần thử nghiệm này, và muốn có sự đồng thuận từ chủ tịch IMO cùng việc chấm điểm chính thức trước khi công bố kết quả vào sáng thứ hai.

TS Lương Minh Thắng nói: “Ban tổ chức IMO có hướng dẫn chấm điểm riêng. Vì vậy, bất kỳ đánh giá nào không tuân theo chuẩn này không thể tuyên bố rằng đạt trình độ huy chương vàng”.

OpenAI: Có chấm điểm, nhưng không biết Google cũng tham gia

Noam Brown, nhà nghiên cứu cấp cao của OpenAI từng tham gia phát triển mô hình IMO, cho biết IMO đã liên hệ với OpenAI từ vài tháng trước để mời tham gia một kỳ thi toán học chính thức, nhưng OpenAI từ chối vì đang tập trung phát triển các hệ thống sử dụng ngôn ngữ tự nhiên, cho rằng đó là hướng đi đáng giá hơn. Theo Brown, OpenAI không hề biết rằng IMO đang phối hợp thử nghiệm với Google trong khuôn khổ bài thi "informal".

OpenAI cho biết họ đã thuê ba cựu huy chương IMO - những người am hiểu hệ thống chấm điểm - để độc lập đánh giá kết quả của mô hình. Sau khi xác nhận đạt điểm số cấp huy chương vàng, OpenAI đã liên hệ với IMO, và được khuyên nên đợi đến sau lễ trao giải tối thứ sáu mới được công bố.

Google không sai, nhưng điều lớn hơn đang diễn ra

Xét trên quy trình chính thức và kỹ lưỡng hơn, Google rõ ràng đã đi một con đường nghiêm túc hơn để đạt được huy chương vàng. Tuy nhiên, bỏ qua cuộc tranh luận này, ta có thể thấy bức tranh toàn cảnh: các mô hình AI từ những phòng thí nghiệm hàng đầu đang tiến bộ rất nhanh.

Tại IMO 2025, các quốc gia từ khắp thế giới đã cử những học sinh giỏi toán nhất của mình tham dự, nhưng chỉ một vài phần trăm trong số đó đạt được điểm số tương đương AI của Google và OpenAI.

Từng có lúc OpenAI được xem là vượt trội hơn hẳn phần còn lại của ngành, nhưng giờ đây cuộc đua đang trở nên cân bằng hơn rất nhiều - điều mà có lẽ không công ty nào muốn công nhận. OpenAI được kỳ vọng sẽ ra mắt GPT-5 trong vài tháng tới, và rõ ràng họ đang cố tạo cảm giác rằng mình vẫn là người dẫn đầu ngành công nghiệp AI.

Bùi Tú