TIẾN TỚI ĐẠI HỘI ĐẠI BIỂU TOÀN QUỐC LẦN THỨ XIV CỦA ĐẢNG Kiến tạo và phát triển kỷ nguyên Việt Nam phú cường
Trên nền tảng căn bản năm 2024, trước thềm Đại hội lần thứ XIV của Đảng - năm 2025 là ngưỡng cửa để dân tộc vững vàng bước vào kỷ nguyên mới.
Khẳng định một lần nữa, đây là thời kỳ mới của công cuộc đổi mới toàn diện, đồng bộ, thách thức mọi giới hạn phát triển bằng tầm viễn kiến chiến lược mới, với nghệ thuật xử lý thời cơ; bằng cải cách hệ thống bộ máy và vận hành bằng cơ chế phù hợp, trung tâm là kiểm soát và cân bằng quyền lực thông qua hệ thể chế đồng bộ, phù hợp và hiệu quả ở tất cả các phương diện (chính trị, kinh tế, xã hội…), đối với mọi tổ chức của hệ thống chính trị, ở mọi quy mô, cấp độ và mỗi con người; bằng phương thức mới tập hợp lực lượng đông đảo; bằng hệ động lực phát triển mới với hệ thể chế thực thi tổng thể, phù hợp, thống nhất, đồng bộ và đủ mạnh… Từ đó tạo ra tốc độ phát triển vượt bậc và toàn diện với quy mô và chất lượng mới, trong sự phát triển của thế giới, Việt Nam trở thành nước phát triển, có thu nhập cao, nhịp bước cùng thời đại, trong tầm nhìn năm 2045.
Hoặc là khởi động năm 2025 hoặc khó có thể bao giờ!
VỀ TẦM NHÌN CHIẾN LƯỢC
Tư duy nhiệm kỳ, tư duy ngắn hạn là kẻ thù của tầm viễn kiến phát triển quốc gia. Và, càng không thể kéo lê đất nước vào tương lai bằng một thứ tư duy cũ kỹ, phiến diện và mơ mộng.
Phát triển Việt Nam giàu bản sắc văn hóa - giàu trí tuệ đổi mới - giàu lòng nhân ái và phẩm giá con người. Trong ảnh: Biểu diễn đàn đá Đồng Nai tại Hội chợ Mùa Thu - 2025. Ảnh: N. Liên
Nói một cách nghiêm khắc, vì một Việt Nam phú cường, đòi hỏi không chỉ không ngừng đổi mới tư duy, vượt qua những công thức cũ, phá bỏ những định kiến đã lỗi thời, phát triển những cách nhìn, phương pháp hành động truyền thống mà còn bao hàm cả thừa nhận và dung nạp cách suy nghĩ mới mẻ, thậm chí khác thường và tất nhiên cả phương pháp hành động phi truyền thống.
Và, nói một cách hình ảnh, muốn đất nước phát triển hùng cường thì người lãnh đạo phải có tầm nhìn xa, phải dấn thân và lôi cuốn toàn dân tộc dám đổi mới, dám mạo hiểm một cách tỉnh táo và mưu tính toàn vẹn, vì quốc gia dân tộc.
Đó là biện chứng và nhu cầu tất yếu của mọi sự phát triển.
Vì vậy, một cách tất yếu, xây dựng Việt Nam phát triển phú cường trên nền tảng: Bản sắc - sáng tạo - nhân văn làm căn bản nhằm kiến tạo và định hình hệ lý luận chính trị mới phù hợp với thời kỳ hội nhập quốc tế và chuyển đổi số nhằm xây dựng Việt Nam phát triển, hiện đại, sáng tạo và nhân văn với bản lĩnh riêng, đứng trong hàng ngũ các quốc gia tiên tiến, có ảnh hưởng tích cực trong trật tự thế giới thế kỷ XXI.
Có thể nói, đó là tầm nhìn chiến lược phát triển Việt Nam kỷ nguyên mới.
Nói một cách hình ảnh, muốn thành tre, măng phải đội đất mà lên!
VỀ NỘI HÀM TRIẾT LÝ PHÁT TRIỂN
Việt Nam không chỉ là giàu có kinh tế mà là giàu bản sắc văn hóa, giàu trí tuệ đổi mới, giàu lòng nhân ái và phẩm giá con người.
Có thể hình dung và phác thảo: Một nền kinh tế tri thức số hóa và sáng tạo bền vững Việt Nam - một xã hội tự do, hạnh phúc - một Nhà nước kiến tạo - một nền văn hóa hội nhập mà không hòa tan - một bản sắc Việt Nam trí tuệ - nhân văn - một Việt Nam trong toàn cầu hóa, có bản sắc và bản lĩnh.
Nói một cách khái lược, triết lý Việt Nam phú cường đa chiều, bền vững, nhân văn và bản sắc: Không chỉ giàu có về kinh tế mà phải là phát triển toàn diện: con người, văn hóa, thể chế và bản sắc; phát triển hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa dân tộc và nhân loại, giữa tăng trưởng và công bằng xã hội với động lực cốt lõi là khai phóng trí tuệ con người Việt Nam và xây dựng Nhà nước pháp quyền kiến tạo phát triển xã hội chủ nghĩa.
Càng tự chủ cao độ càng hội nhập vững vàng!
VỀ PHẨM GIÁ QUỐC GIA
Từ thực tiễn 40 năm đổi mới, chúng ta đã và đang thực thi một cách hiệu quả “phần móng” vững chắc cho một triết lý phát triển dân tộc có chiều sâu nhân văn và tầm nhìn toàn cầu: Việt Nam trở thành quốc gia thịnh vượng toàn diện: kinh tế - văn hóa - trí tuệ - đạo đức. Tinh thần đối thoại, hòa giải và hợp tác phải là bản chất văn hóa phát triển của Việt Nam trong tất cả mối quan hệ chính trị hay kinh tế, đối nội hay đối ngoại.
Tất cả nhằm hướng tới xây dựng và phát triển Việt Nam trở thành quốc gia thịnh vượng toàn diện: kinh tế - văn hóa - trí tuệ - đạo đức, gồm các tư chất:
Việt Nam tự chủ, tự cường toàn diện: Từ kinh tế, quốc phòng, khoa học - công nghệ đến văn hóa, bản sắc.
Việt Nam trí tuệ, khai mở, giải phóng và sáng tạo: Tự thân đổi mới, sánh vai với những quốc gia tiên tiến.
Việt Nam nhân văn và bền vững: Phát triển nhưng giữ vững đạo lý dân tộc, gìn giữ môi trường sống.
Việt Nam đoàn kết quốc dân: Mỗi người dân đều là chủ thể của sự phát triển, không bị bỏ lại phía sau.
Việt Nam định vị và ảnh hưởng tích cực trong thế giới: Không chỉ nhận, mà chủ động cống hiến cho nhân loại.
VỀ TRỤ CỘT PHÁT TRIỂN CHIẾN LƯỢC
Trong các phương hướng xây dựng xã hội xã hội chủ nghĩa Việt Nam, nếu Đảng ta xác định 3 trụ cột: Một là Dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất của chế độ ta, vừa là mục tiêu, vừa là động lực cho phát triển đất nước. Hai là Kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là công cụ, phương tiện giải phóng sức sản xuất, phát triển kinh tế, xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội Việt Nam. Ba là Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa là hình thức tối ưu bảo đảm quyền lực nhà nước của nhân dân và thực thi, bảo vệ quyền dân chủ của nhân dân.
Cùng với đó, cần thiết kiến tạo văn hóa là trụ cột thứ tư và phương diện tối cần thiết. Khoa học - công nghệ là trụ cột thứ năm hợp thành 5 trụ cột bảo đảm phát triển nhanh, mạnh, bền vững và nhân văn kinh tế - xã hội Việt Nam.
Trước thời cơ và thách thức mới, hơn bao giờ hết, tiếp tục xây dựng triết lý Việt Nam thịnh vượng với sự phát triển 3 tính chất:
Thứ nhất: Việt Nam trí tuệ: Giáo dục sáng tạo, khoa học tiên phong, công dân toàn cầu;
Thứ hai: Việt Nam kiến tạo: Nhà nước đóng vai trò xây dựng và bảo đảm môi trường cho sáng tạo, dân chủ và khởi nghiệp xã hội bằng hệ thống pháp luật và hệ công cụ quản lý phù hợp.
Thứ ba: Việt Nam nhân văn: Văn hóa Việt Nam làm nền cho ứng xử toàn cầu; coi trọng phẩm giá, đạo đức con người.
VỀ CÁC PHƯƠNG DIỆN CHỦ YẾU
Để thực thi triết lý phát triển Việt Nam giàu bản sắc văn hóa - giàu trí tuệ đổi mới - giàu lòng nhân ái và phẩm giá con người, cần nắm chắc tối thiểu 5 phương diện cơ bản sau:
1. Nhà nước Việt Nam: Pháp trị - kiến tạo - dân chủ - minh bạch: Xây dựng hệ thống quản trị công hiện đại, minh bạch, công bằng, liêm chính. Thúc đẩy dân chủ hóa xã hội trên nền tảng pháp quyền và đạo lý dân tộc. Lãnh đạo bằng khoa học và giáo dục; bằng dân chủ và pháp trị; bằng tiên phong và đạo đức.
2. Kinh tế Việt Nam: Tri thức hóa - số hóa - xanh hóa: Đẩy mạnh chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Khuyến khích khởi nghiệp công nghệ cao và mô hình doanh nghiệp xã hội. Hướng ra biển, phát triển kinh tế biển để đất nước cất cánh và hội nhập với tầm nhìn xứng đáng với thế kỷ của đại dương. Cảnh giới và hóa giải các nguy cơ lâm vào bẫy thu nhập trung bình, bẫy nợ nần, bẫy nghèo mới, “thuộc địa số”, “nô lệ số”… đang làm khuynh đảo nhiều quốc gia, dân tộc.
Kinh tế nhà nước là nền tảng, dẫn dắt nền kinh tế quốc gia, kinh tế ngoài nhà nước, trước hết là kinh tế tư nhân là động lực quan trọng, là đòn bẩy phát triển mang tầm chiến lược, cùng với kinh tế đối ngoại làm cửa mở trọng yếu bảo đảm phát triển nội lực và cân bằng chiến lược trong cuộc hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng.
3. Con người Việt Nam: Trí tuệ - khai phóng - sáng tạo - cầu thị: Cải cách giáo dục toàn diện: tự do tư duy, học suốt đời, sáng tạo thực tế. Khuyến khích phát triển tài năng chính trị, khoa học, nghệ thuật.
4. Văn hóa Việt Nam: Hội nhập - nhân văn - bản sắc: Chủ động giao lưu toàn cầu nhưng giữ vững bản sắc Việt, với sức mạnh mềm văn hóa trong hội nhập và lan tỏa sức mạnh và uy tín quốc tế.
5. Quốc phòng Việt Nam: Toàn dân - công nghệ cao - chủ động: Việt Nam cần bảo vệ độc lập chủ quyền, giữ cân bằng chiến lược một cách khôn khéo. Tăng cường tự chủ quốc phòng công nghệ cao; xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân vững chắc, phòng, chống mọi hình thái chiến tranh nhằm bảo vệ nền độc lập, thống nhất, tự quyết và toàn vẹn nền hòa bình của đất nước.
(còn tiếp)
TS Nhị Lê, nguyên Phó Tổng biên tập Tạp chí Cộng sản
