Tiếp tục đẩy mạnh, hoàn thiện cơ chế, hệ thống pháp luật về phòng, chống tác hại của thuốc lá

Tỉ lệ sử dụng thuốc lá thế hệ mới, thuốc lá điện tử trong giới trẻ diễn ra phức tạp

Bộ Y tế với vai trò quản lý nhà nước về phòng, chống tác hại của thuốc lá đã phối hợp các bộ, ngành ban hành và thực thi nhiều quyết định, kế hoạch, chỉ thị, văn bản chỉ đạo điều hành về phòng, chống tác hại của thuốc lá. Nhờ đó, tỷ lệ người hút thuốc lá đã giảm đáng kể.

Trước sự gia tăng tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá thế hệ mới, tháng 11/2024, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 173/2024/QH15, trong đó quy định “Cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, các loại khí, chất gây nghiện, gây tác hại cho sức khỏe con người từ năm 2025”. Như vậy, từ 1/1, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng được coi là mặt hàng cấm tại Việt Nam. Đây là một quyết định nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng, giảm thiểu những hệ lụy nghiêm trọng mà thuốc lá gây ra, nhất là với thế hệ trẻ.

Tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ diễn ra phức tạp, nhiều học sinh từ 14 - 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử pha trộn chất gây nghiện như cần sa, cỏ Mỹ. Ảnh: PV

Tuy nhiên theo thống kê, hiện nay, rất nhiều học sinh từ 14 - 17 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử pha trộn chất gây nghiện như cần sa, cỏ Mỹ. Có trường hợp chỉ dùng 9 đến 10 hơi mỗi ngày, nhưng cũng có học sinh hút đến một tẩu/ngày và nhập viện trong tình trạng ngộ độc cấp, ý thức lơ mơ, mạch nhanh, tụt huyết áp, vã mồ hôi như tắm. ThS.BS Nguyễn Đức Tài, Phó trưởng Khoa Nhi Lão niên, Bệnh viện Tâm thần Nghệ An cho biết, thuốc lá điện tử có thiết kế bắt mắt, mùi hương dễ chịu nhưng lại chứa hàng loạt chất nguy hiểm như nicotine, glycerin, formaldehyde, acetaldehyde, thậm chí cả ma túy tổng hợp.

Nicotine là chất gây nghiện mạnh, tạo sự phụ thuộc tâm thần. Glycerin có thể gây viêm phổi, còn các hợp chất như formaldehyde, acetaldehyde là chất gây ung thư.

"Não bộ phát triển mạnh nhất trong giai đoạn 13 - 25 tuổi. Nếu sử dụng thuốc lá điện tử chứa tinh dầu (nhất là loại trộn cần sa) trong giai đoạn này, nguy cơ tổn thương não là không hồi phục".

Nhiều học sinh bậc trung học cơ sở nhưng có thâm niên hút vape nhiều năm, thậm chí thừa nhận từng sử dụng cần sa. Các em thường bị dụ dỗ rằng cần sa y tế là hợp pháp, nhưng thực tế loại các em dùng thường là hàng trôi nổi, không được kiểm soát, có thể gây ảo giác, hoang tưởng, loạn thần chỉ sau thời gian sử dụng.

Thực tế cho thấy, nhiều học sinh THPT, sinh viên đại học phải nhập viện vì loạn thần do sử dụng thuốc lá điện tử chứa tinh dầu, cần sa pha trộn.

"Tuổi trẻ thường sợ hậu quả ngắn hạn như răng vàng, hôi miệng vốn là điểm yếu của thuốc lá truyền thống. Còn thuốc lá điện tử thì thơm, đẹp, dễ dùng và... nguy hiểm hơn nhiều lần, vì khó phát hiện, dễ lạm dụng và tàn phá não âm thầm", BS Tài đánh giá.

Cam kết mạnh mẽ trong công cuộc phòng, chống tác hại của thuốc lá

Tại Hội nghị toàn cầu về phòng chống tác hại của thuốc lá tại Dublin (Ireland), Phó Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) Phan Thị Hải khẳng định: Chính phủ Việt Nam cam kết mạnh mẽ trong công cuộc phòng, chống tác hại của thuốc lá. Bên cạnh xây dựng, ban hành hệ thống pháp luật, Quỹ Phòng, chống tác hại thuốc lá cũng được thành lập từ đóng góp bắt buộc của các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu thuốc lá. Mô hình quản lý quỹ được đánh giá cao nhờ tính đa ngành, minh bạch và dựa trên bằng chứng.

Quỹ do Bộ Y tế chủ trì và có sự tham gia của nhiều bộ, ngành, hoạt động theo nguyên tắc cấp kinh phí dựa trên kết quả đầu ra. Các quy trình lựa chọn, lập kế hoạch, giám sát và đánh giá đều được thực hiện công khai, khoa học, với các chương trình được xây dựng và triển khai dựa trên dữ liệu tin cậy và bằng chứng thực tiễn.

Quỹ PCTHTL phát động Chiến dịch tăng cường thực hiện môi trường không khói thuốc lá tại nhà hàng, khách sạn và các địa điểm công cộng. Ảnh: PV

Để nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, trong giai đoạn tới, Bộ Y tế và Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá sẽ cùng các bộ, ngành và đơn vị liên quan tiếp tục rà soát, hệ thống hóa văn bản quy phạm pháp luật và đánh giá việc xây dựng, thực hiện các văn bản liên quan đến hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá, kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Đồng thời, đẩy mạnh thực hiện các giải pháp để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong cộng đồng. Đây là một trong những mục tiêu quan trọng trong việc giảm các yếu tố nguy cơ đối với sức khỏe, giảm tỷ lệ tử vong do sử dụng các sản phẩm thuốc lá gây ra, thực hiện các cam kết của Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá mà Việt Nam là thành viên.

Trong đó thực hiện cả 2 nhóm giải pháp giảm nhu cầu sử dụng cũng như giảm cung cấp và bổ sung các sản phẩm thuốc lá mới, giảm tiếp cận, giảm tính hấp dẫn của các sản phẩm thuốc lá để giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá một cách hiệu quả. Tăng cường các quy định, giải pháp để bảo đảm quyền của mọi người, đặc biệt là người không hút thuốc được sống, làm việc và học tập trong môi trường không khói thuốc….

Cùng với đó, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) cũng đã tổ chức Chiến dịch tăng cường thực hiện môi trường không khói thuốc lá tại nhà hàng, khách sạn và các địa điểm công cộng tại các địa phương trọng điểm về du lịch gồm Thừa Thiên – Huế, Đà Nẵng, TP.Hồ Chí Minh và Khánh Hòa. Chiến dịch đặt mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đồng thời cụ thể hóa cam kết của Việt Nam trong việc thực thi Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá và đẩy mạnh thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Đây cũng là bước đi nhằm định hình một chuẩn mực xã hội mới: tôn trọng cộng đồng bằng hành động nói “không” với khói thuốc nơi công cộng. Thông qua chuỗi sự kiện, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá mong muốn nâng cao nhận thức của người dân và du khách về quyền được hít thở bầu không khí trong lành, cũng như góp phần xây dựng hình ảnh điểm đến du lịch văn minh, thân thiện và an toàn.

V.A