Tin thế giới 30/9: Châu Âu khẳng định 'không còn hòa bình' với Nga, Thủ tướng Madagascar bị cách chức, tranh cãi về tài trợ khí hậu tại Liên hợp quốc

Hàn Quốc khẳng định sẽ tiếp tục nỗ lực ngoại giao với Triều Tiên nhằm hướng tới chung sống hòa bình và phát triển cùng nhau. (Nguồn: iStock)

Châu Á-Thái Bình Dương

* Hàn Quốc nêu nguyên tắc 3 điểm về Triều Tiên: Ngày 30/9, Hàn Quốc khẳng định mục tiêu nhất quán là phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên, sau khi Thứ trưởng Ngoại giao Triều Tiên Kim Son Gyong tuyên bố Bình Nhưỡng sẽ không bao giờ từ bỏ vũ khí hạt nhân trong bài phát biểu tại Liên hợp quốc ngày 29/9.

Bộ Ngoại giao Hàn Quốc khẳng định: "Phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên là mục tiêu nhất quán của cộng đồng quốc tế, trong đó có Hàn Quốc và Mỹ" và nhắc lại nguyên tắc 3 điểm của nước này, bao gồm tôn trọng chính quyền Triều Tiên, không theo đuổi thống nhất bằng hình thức sáp nhập thể chế và không tiến hành các hành động thù địch.

Seoul khẳng định sẽ tiếp tục nỗ lực ngoại giao với Bình Nhưỡng nhằm hướng tới chung sống hòa bình và phát triển cùng nhau thông qua đối thoại toàn diện cũng như phối hợp chặt chẽ với Mỹ. (Yonhap)

* Đánh bom khủng bố tại Pakistan: Ngày 30/9, một quả bom gài trong ô tô đã phát nổ bên ngoài trụ sở lực lượng biên phòng tại thành phố Quetta, tỉnh Balochistan, Tây Nam Pakistan, khiến ít nhất 8 người thiệt mạng và 15 người khác bị thương.

Người dân địa phương cho biết vụ nổ mạnh đến mức có thể nghe thấy từ cách đó nhiều km. Hiện chưa có lực lượng nào đứng ra nhận trách nhiệm. Tuy nhiên, giới chức cho rằng vụ tấn công nhiều khả năng do các nhóm ly khai ở Balochistan thực hiện.

Khu vực này lâu nay là điểm nóng của các phong trào nổi dậy, trong đó có quân đội giải phóng Baloch, tổ chức thường xuyên tấn công dân thường và lực lượng an ninh nhằm đòi ly khai. (Hindustan Times)

* ADB hạ dự báo tăng trưởng châu Á-Thái Bình Dương: Ngân hàng phát triển châu Á (ADB) giảm nhẹ dự báo tăng trưởng kinh tế với các nước đang phát triển ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương trong bối cảnh gia tăng các biện pháp thuế quan và thỏa thuận thương mại mới.

Báo cáo triển vọng phát triển châu Á (ADO) cập nhật tháng 9 công bố ngày 30/9 cho thấy khu vực này sẽ tăng trưởng 4,8% trong năm nay và 4,5% vào năm 2026 - giảm lần lượt 0,1 và 0,2 điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng 4.

Thêm vào đó, chỉ số lạm phát sẽ tiếp tục giảm xuống còn 1,7% trong năm nay nhờ giá lương thực và năng lượng hạ nhiệt, trước khi tăng nhẹ lên 2,1% vào năm tới do giá thực phẩm bình ổn trở lại.(Bloomberg)

Châu Âu

* Châu Âu "không còn hòa bình" với Nga: Thủ tướng Đức Friedrich Merz ngày 29/9 tuyên bố châu Âu “không ở trong tình trạng chiến tranh, nhưng cũng không còn hòa bình” với Nga.

Phát biểu tại một sự kiện ở thành phố Dusseldorf, ông Merz nhấn mạnh: “Chúng ta không ở trong chiến tranh, nhưng cũng không còn ở trong hòa bình", đồng thời cáo buộc Moscow tìm cách phá hoại khối đoàn kết của Liên minh châu Âu (EU).

Thủ tướng Đức cũng nhắc lại lập trường ủng hộ kế hoạch EU sử dụng tài sản Nga bị phong tỏa để tài trợ cho nỗ lực quốc phòng của Ukraine, cho rằng bước đi này có thể giúp Kiev duy trì sức mạnh quân sự trong 3 đến 5 năm tới. (DW)

* EU đề xuất 4 sáng kiến quốc phòng trọng điểm: Ủy ban châu Âu ngày 29/9 cho biết sẽ đề xuất lộ trình “sẵn sàng phòng thủ” trước thềm cuộc họp Hội đồng châu Âu vào tháng 10.

Một văn bản định hướng nêu 4 sáng kiến trọng điểm trong lĩnh vực quốc phòng đã được gửi tới các nước thành viên EU để chuẩn bị cho cuộc họp không chính thức của lãnh đạo khối này tại Copenhagen (Đan Mạch) ngày 1/10. Các sáng kiến này gồm “Bức tường thiết bị bay không người lái châu Âu”, “Giám sát sườn phía Đông”, “Lá chắn phòng không” và “Lá chắn không gian”.

Tất cả các nước thành viên đều được mời tham gia trên cơ sở tự nguyện. Theo kế hoạch, Ủy ban châu Âu sẽ thông qua lộ trình này vào ngày 16/10 trước khi gửi tới các cơ quan lập pháp của EU. (Barron’s)

* Cựu Bộ trưởng Tư pháp Ba Lan bị điều tra: Ngày 29/9, cảnh sát Ba Lan bắt giữ cựu Bộ trưởng Tư pháp Zbigniew Ziobro liên quan đến một cuộc điều tra của Quốc hội về việc sử dụng phần mềm gián điệp Pegasus.

Ông Zbigniew Ziobro bị áp giải lên xe cảnh sát không biển số ngay khi đáp xuống sân bay Chopin, Warsaw. Đến trưa cùng ngày, ông bị áp giải đến phiên điều trần ở Hạ viện để trả lời điều tra về khả năng phần mềm Pegasus có bị sử dụng để theo dõi các đối thủ chính trị, nhà báo và nhà hoạt động hay không.

Trước đó, ông Ziobro đã 8 lần phớt lờ giấy triệu tập của chính quyền. Hồi tháng 7, Quốc hội Ba Lan cho phép cảnh sát cưỡng chế đưa ông đến điều trần. (Euronews)

Trung Đông-châu Phi

* Thủ tướng Madagascar bị cách chức: Tổng thống Madagascar Andry Rajoelina ngày 29/9 thông báo cách chức Thủ tướng và toàn bộ chính phủ sau các cuộc biểu tình bạo lực liên quan đến tình trạng mất điện, mất nước kéo dài trên đảo quốc này.

Phát biểu trên truyền hình quốc gia, ông Rajoelina cho biết các bộ trưởng đương nhiệm sẽ tạm thời đảm nhiệm vai trò quyền bộ trưởng cho đến khi thành lập chính phủ mới.

Văn phòng nhân quyền Liên hợp quốc cùng ngày cho biết ít nhất 22 người thiệt mạng và hơn 100 người bị thương trong các cuộc biểu tình do thanh niên Madagascar khởi xướng từ ngày 26/9. Cơ quan này cáo buộc lực lượng an ninh có phản ứng bạo lực khiến một số người biểu tình và dân thường thiệt mạng. (AP)

* Hamas xem xét sáng kiến hòa bình của Tổng thống Trump: Ngày 30/9, phong trào Hamas cho biết sẽ xem xét kế hoạch hòa bình cho Dải Gaza do Tổng thống Mỹ Donald Trump đề xuất và thảo luận với các phe phái khác ở Palestine trước khi đưa ra phản hồi.

Phong trào này nhận được đề xuất trên thông qua hai nước trung gian hòa giải là Ai Cập và Qatar và sẽ sớm tiến hành các cuộc thảo luận nội bộ cũng như với các phe phái khác.

Tổng thống Trump và Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã nhất trí về kế hoạch này sau cuộc hội đàm ngày 29/9 tại Nhà Trắng. Chính quyền Palestine ở Bờ Tây cũng hoan nghênh nỗ lực của của ông Trump nhằm chấm dứt xung đột, cam kết sẽ thực hiện cải cách và hướng tới việc thành lập Nhà nước Palestine. (Al Jazeera)

* Báo động tình trạng "rút ruột” ngân sách tại Nam Phi: Ngày 29/9, Đơn vị điều tra đặc biệt (SIU) của chính phủ Nam Phi cảnh báo tình trạng “rút ruột” nghiêm trọng ngân sách nhà nước tại bệnh viện Tembisa - một trong những cơ sở y tế lớn nhất tại tỉnh Gauteng, Nam Phi.

Theo báo cáo sơ bộ của SIU, ít nhất 3 nhóm đối tượng có tổ chức đã biển thủ hơn 2 tỷ Rand (tương đương khoảng 116 triệu USD) từ bệnh viện Tembisa. Người đứng đầu SIU Andy Mothibi cho biết, báo cáo đã vạch trần mạng lưới tham nhũng quy mô lớn có sự tiếp tay của cán bộ bệnh viện và đối tác cung ứng dịch vụ trong viện.

Tính đến thời điểm hiện tại, SIU đã lập 116 biên bản kỷ luật đối với 13 cán bộ. Các hồ sơ này liên quan đến sai phạm trong quản lý hành chính, lựa chọn nhà cung ứng dịch vụ trái quy định tại bệnh viện Tembisa. (Africa News)

Châu Mỹ

* Tổng thống Trump mở cửa thị trường với châu Phi: Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang ủng hộ gia hạn thêm một năm Đạo luật tăng trưởng và cơ hội châu Phi (AGOA) - sáng kiến thương mại với các quốc gia Nam Sahara dự kiến hết hiệu lực vào ngày 30/9.

Ban hành từ năm 2000, AGOA cho phép hơn 30 quốc gia châu Phi đủ điều kiện được tiếp cận thị trường Mỹ với hàng nghìn mặt hàng xuất khẩu miễn thuế, góp phần tạo hàng trăm nghìn việc làm tại khu vực.

Trong những tuần gần đây, nhiều chính phủ và nhà đầu tư châu Phi đã tích cực vận động Washington xem xét gia hạn thêm từ 1 - 2 năm. Tuy nhiên, tác động của AGOA đã suy giảm đáng kể sau khi Tổng thống Trump áp thuế song phương với một số mặt hàng nhập khẩu từ tháng 8, khiến nhiều sản phẩm từng được miễn thuế theo AGOA phải chịu mức thuế 10-30%. (Africa News)

* Tranh cãi về tài trợ khí hậu tại Liên hợp quốc: Trong khuôn khổ Khóa họp 80 của Đại hội đồng Liên hợp quốc, tại New York (Mỹ), lãnh đạo các nước đang phát triển cáo buộc các nước giàu không thực hiện cam kết tài trợ cho biện pháp ứng phó với mực nước biển dâng cao, hạn hán và nạn phá rừng.

Phát biểu tại Đại hội đồng Liên hợp quốc, Tổng thống Quần đảo Marshall, bà Hilda Heine nhấn mạnh: "Đã đến lúc các nước giàu phải thực hiện nghĩa vụ của mình và chuyển tiền đến nơi cần nhất. Chúng tôi đã nghe những lời hứa, nhưng những lời hứa đó không thể lấy lại đất đai ở các quốc gia đảo san hô như nước của tôi".

Các nước giàu gặp khó khăn trong đáp ứng cam kết tài trợ khí hậu. Tại hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc năm 2024, các nhà lãnh đạo nước phát triển đã đồng ý cung cấp cho các nước đang phát triển 300 tỷ USD/năm vào năm 2035. Nhiều nước đang phát triển chỉ trích con số đó là quá nhỏ để đáp ứng nhu cầu. (Reuters)

Xuân Sơn