Tình trạng nhiều cơ sở y tế thiếu thuốc, nguyên nhân do đâu?

Thiếu thuốc do nhiều nguyên nhân

Trước thông tin, việc các cơ sở y tế trên toàn quốc hiện nay thiếu thuốc một phần do nguyên nhân Trung tâm mua sắm tập trung thuốc Quốc gia (Trung tâm) chậm có kết quả đấu thầu tập trung và đàm phán giá, Bộ Y tế đã thông tin.

Theo Bộ Y tế, việc đấu thầu tập trung quốc gia phần lớn (88/106 thuốc) đã có kết quả từ ngày 3/8/2022 và có hiệu lực thực hiện từ ngày 1/9/2022 đến hết ngày 31/8/2024.

Hiện nay nhiều cơ sở y tế vẫn không đủ thuốc cung cấp cho bệnh nhân diện bảo hiểm y tế (ảnh minh họa)

Như vậy, kết quả đã được thực hiện hơn 1 năm và thời gian thực hiện còn gần 1 năm.

Trong khi, trung tâm chỉ tổ chức đấu thầu đối với các thuốc generic nhóm 1, nhóm 2 của 32 hoạt chất trong tổng số 1.226 hoạt chất thuộc danh mục thuốc đấu thầu.

Vì vậy, phần lớn nhu cầu các thuốc phục vụ công tác điều trị được thực hiện bởi đơn vị mua sắm tập trung cấp địa phương hoặc do cơ sở y tế tự tổ chức đấu thầu.

Đối với các thuốc đàm phán giá, đã có kết quả trúng thầu 64 thuốc biệt dược gốc được công bố 4 đợt và hiệu lực thực hiện thỏa thuận khung đợt 1 từ ngày 15/11/2022 đến ngày 14/11/2024, đợt 4 từ ngày 17/4/2023 đến ngày 16/4/2025.

Đàm phán giá là một hình thức đấu thầu có quy trình phức tạp, gặp rất nhiều khó khăn, không có quy định về thời gian phải công bố kết quả.

Đồng thời, số lượng thuốc thuộc danh mục được áp dụng hình thức đàm phán giá rất lớn gồm 701 thuốc nên Trung tâm xây dựng kế hoạch và lộ trình phù hợp với điều kiện về thời gian của Hội đồng Đàm phán giá và số lượng nhân lực của cán bộ thực hiện công tác đàm phán giá (đã tăng từ 4 thuốc năm 2021 lên 64 thuốc cho 1 đợt đàm phán vào năm 2022).

Trong thời gian chưa có kết quả đấu thầu tập trung quốc gia và đàm phán giá được công bố, các cơ sở y tế được tổ chức đấu thầu đảm bảo cung ứng thuốc cho nhu cầu điều trị theo quy định tại Điều 18 Thông tư 15/2019/TT-BYT.

Trung tâm luôn có văn bản thông báo về tiến độ công tác mua sắm tập trung và đề nghị các cơ sở y tế chủ động mua sắm thuốc phục vụ cho công tác khám, chữa bệnh.

Cũng theo Bộ Y tế, đối với các thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp quốc gia các nhà thầu cơ bản đáp ứng tiến độ cung ứng tới các cơ sở y tế trên cả nước.

Một số trường hợp nhà thầu không cung ứng thuốc do cơ sở y tế chưa thực hiện việc thanh toán với các nhà thầu theo hợp đồng đã ký kết, Trung tâm có văn bản đề nghị các cơ sở y tế nghiêm túc thực hiện theo nội dung Hợp đồng đã ký kết giữa hai bên.

Đối với một số thuốc nhập khẩu cung ứng chậm do thiếu nguyên liệu trên toàn cầu bởi ảnh hưởng hậu dịch COVID-19 hoặc chưa được Cục Quản lý Dược xét duyệt đơn hàng nhập khẩu thuốc kiểm soát đặc biệt, Trung tâm đã yêu cầu nhà thầu tài trợ thuốc có tiêu chí kỹ thuật tương đương cho các cơ sở y tế trong thời gian chưa cung ứng được thuốc trúng thầu.

“Đối với các thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp quốc gia có kết quả trúng thầu đến nay không xảy ra tình trạng thiếu thuốc, đảm bảo cung ứng đầy đủ tới các cơ sở y tế” - Bộ Y tế cho biết.

Đang có hiện tượng thừa thuốc

Cũng theo Bộ Y tế, tình hình sử dụng các thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp quốc gia đến nay tương đối thấp, cụ thể theo số liệu được cập nhật về giá trị thực hiện từ ngày 1/9/2022 đến hết ngày 30/6/2023 (thời gian thực hiện 10/24 tháng) của từng gói thầu, cụ thể như sau:

Gói 1 (Miền Bắc): đạt 24,0 % (519,5 tỷ đồng/2.162,3 tỷ đồng);

Gói 2 (Miền Trung): đạt 18,6 % (233,1 tỷ đồng/ 1.256,4 tỷ đồng);

Gói 3 (Miền Nam): đạt 19,0 % (562,9 tỷ đồng/ 2.962,9 tỷ đồng);

Nguyên nhân chủ yếu các cơ sở y tế có báo cáo lại do thời điểm dự trù thuốc diễn ra trước dịch COVID-19 nên việc sử dụng thuốc, mô hình bệnh tật, số lượng bệnh nhân cơ bản có sự thay đổi sau đại dịch.

Bộ Y tế cũng cho biết, đối với việc tình hình sử dụng thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp quốc gia tương đối thấp, Trung tâm đã thực hiện giám sát trực tiếp tới các Sở Y tế, cơ sở y tế để tìm hiểu nguyên nhân cũng như đôn đốc việc sử dụng tối thiểu 80% số lượng thuốc các cơ sở y tế đã cam kết khi dự trù.

Ngoài ra, khi giám sát Trung tâm đã tuyên truyền tới các cơ sở y tế về việc đảm bảo dự trù thuốc phù hợp với nhu cầu, không vượt quá lớn với nhu cầu thực tế.

Trong trường hợp các cơ sở y tế không sử dụng đúng tiến độ thuốc đã dự trù, Trung tâm, các Sở Y tế/Đơn vị mua sắm tập trung thuốc đã thực hiện chức năng điều tiết thuốc tới các cơ sở có nhu cầu để kịp thời đảm bảo cung ứng thuốc, tỷ lệ sử dụng thuốc hiệu quả.

Liên quan đến các thuốc đàm phán giá, Bộ Y tế thông tin các nhà thầu cung cấp thuốc trúng thầu đàm phán giá nhìn chung ổn định, hiếm gặp tình trạng gián đoạn cung ứng.

Nhà thầu thường chủ động có văn bản gửi Trung tâm cảnh báo khi có nguy cơ gián đoạn cung ứng chủ yếu do thuốc có sự thay đổi thông tin và chưa được Cục Quản lý Dược công bố tại Danh mục thuốc biệt dược gốc.

Khi đó, Trung tâm luôn phối hợp gửi văn bản cho Cục Quản lý Dược đề nghị hỗ trợ, xem xét sớm công bố các thủ tục cần thiết để việc cung ứng thuốc của nhà thầu không bị gián đoạn.

Về tình hình sử dụng kết quả đàm phán giá của các cơ sở y tế: Đối với 64 thuốc đàm phán thành công năm 2022-2023, do hiệu quả của công tác đàm phán, có những biệt dược gốc giảm giá trên 30%, thậm chí 52%, về gần với giá của thuốc generic nhóm 1 nên cơ sở y tế có nhu cầu sử dụng thuốc tăng lên, vì vậy, nhiều thuốc có tỷ lệ thực hiện theo tiến độ rất cao (trên 80%) chủ yếu là các thuốc thuộc nhóm kháng sinh (Meronem), tim mạch (Crestor), thuốc điều trị thiếu máu (Eprex 4000U) và một vài thuốc thuộc nhóm điều trị ung thư, điều hòa miễn dịch (Glivec 100mg, Cellcept 250mg).

Trong thời gian tới, theo Bộ Y tế đối với công tác đấu thầu tập trung cấp quốc gia, Trung tâm đang trình Bộ Y tế phê duyệt Kế hoạch lựa chọn nhà thầu đối với gói thầu cung cấp thuốc ARV cho các cơ sở y tế trên toàn quốc năm 2024-2025.

Sau khi được phê duyệt Kế hoạch lựa chọn nhà thầu, Trung tâm sẽ tiến hành các bước tiếp theo trong quy trình lựa chọn nhà thầu.

Đối với 50 thuốc thuộc danh mục thuốc đấu thầu tập trung, Trung tâm đang tiến hành rà soát danh mục để tiếp tục tổ chức lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc cho cơ sở y tế, dự kiến thời gian cung cấp thuốc cho cơ sở từ ngày 1/9/2024 đến ngày 31/8/2026.

Đối với công tác đàm phán giá, ngày 26/10/2023, Trung tâm đã được Bộ Y tế phê duyệt Kế hoạch lựa chọn nhà thầu cung cấp 2 thuốc điều trị HIV/AIDS thuộc danh mục thuốc được áp dụng hình thức đàm phán giá nguồn bảo hiểm y tế và các nguồn hợp pháp khác năm 2024-2025.

Trung tâm hiện đang khẩn trương tiến hành các bước tiếp theo theo quy định đối với gói thầu này.

Đối với các thuốc biệt dược gốc, Trung tâm đang hoàn thiện Kế hoạch lựa chọn nhà thầu đối với 86 thuốc, dự kiến trình Bộ Y tế phê duyệt trong tháng 11/2023.

Đồng thời cùng thời gian này, Trung tâm dự kiến sẽ tiến hành tổng hợp nhu cầu của các cơ sở y tế trên toàn quốc đối với 64 thuốc biệt dược gốc sẽ hết hiệu lực Thỏa thuận khung vào cuối năm 2024 và đầu năm 2025.

Trinh Phúc