Tòa án quốc tế yêu cầu Israel cho phép viện trợ nhân đạo vào Gaza

Chủ tịch Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ) Yuji Iwasawa nhấn mạnh: “Israel có nghĩa vụ phải đồng ý và tạo điều kiện cho các chương trình cứu trợ do Liên Hợp Quốc và các cơ quan trực thuộc, bao gồm UNRWA, thực hiện".

UNRWA (Cơ quan Cứu trợ và Việc làm của Liên hợp quốc dành cho người tị nạn Palestine) là nguồn hỗ trợ nhân đạo chủ lực cho Gaza, cung cấp lương thực, nước sạch, y tế và giáo dục cho hàng triệu người dân.

Động thái này được xem là lời khiển trách mạnh mẽ đối với lệnh phong tỏa Gaza mà Israel áp đặt từ đầu năm nay, khiến hàng triệu người lâm vào khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng.

Các thẩm phán của ICJ công bố ý kiến tư vấn không ràng buộc, làm rõ nghĩa vụ của Israel đối với sự hiện diện và hoạt động của Liên hợp quốc cùng các tổ chức quốc tế. (Ảnh: Reuters)

Phán quyết của ICJ được công bố trong bối cảnh thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ làm trung gian, có hiệu lực từ ngày 10/10, vẫn đang được duy trì dù nhiều lần bị thử thách.

Theo thỏa thuận, 600 xe tải chở hàng viện trợ được phép vào Gaza mỗi ngày. Liên hợp quốc đang tăng tốc vận chuyển hàng hóa, trong khi Hamas tuyên bố Israel đã tuân thủ các cam kết viện trợ.

Tuy nhiên, đầu tuần này, lực lượng Israel mở các cuộc không kích mới, nói rằng hai binh sĩ của họ bị các tay súng Hamas sát hại, làm dấy lên lo ngại thỏa thuận có thể đổ vỡ.

Đại hội đồng Liên hợp quốc đã yêu cầu ICJ đưa ra ý kiến tư vấn từ tháng 12/2024, sau khi Israel ban hành luật cấm UNRWA hoạt động trong lãnh thổ của mình, khiến hoạt động viện trợ nhân đạo gần như tê liệt.

Dù không mang tính ràng buộc pháp lý, phán quyết này có sức nặng chính trị đáng kể, có thể gia tăng áp lực buộc Israel hợp tác với Liên hợp quốc và các tổ chức cứu trợ khác.

Theo các chuyên gia, đây cũng là một tiền lệ quan trọng khẳng định nguyên tắc rằng các quốc gia không thể tùy tiện quyết định nơi Liên Hợp Quốc được phép hoạt động.

Người dân mang theo các thùng hàng viện trợ nhân đạo được nhận từ một điểm phân phối tại Hành lang Netzarim, khu vực trung tâm Dải Gaza. (Ảnh: Getty Images)

Lệnh cấm UNRWA và khủng hoảng nhân đạo

Lệnh cấm đối với UNRWA có hiệu lực từ tháng 1/2025, giữa lúc Israel tăng cường kiểm soát biên giới Gaza.

Tháng 3, Israel tạm ngừng mọi chuyến hàng viện trợ trong ba tháng, dẫn đến thiếu lương thực trầm trọng. Sau đó, nước này cho phép một phần viện trợ được chuyển vào, đồng thời thúc đẩy kế hoạch gây tranh cãi giao việc phân phối hàng hóa cho Tổ chức Nhân đạo Gaza (GHF) — một nhóm tư nhân được Mỹ hậu thuẫn.

Tình hình vẫn tiếp tục xấu đi, và đến tháng 8, các chuyên gia quốc tế xác nhận nạn đói đã bùng phát ở một số khu vực của Gaza. Israel phủ nhận, nói rằng nguồn lương thực đủ dùng, đồng thời cáo buộc Hamas tích trữ hàng viện trợ. Sau thỏa thuận ngừng bắn mới nhất, GHF đã đình chỉ hoạt động.

Israel từ lâu cáo buộc hơn 1.000 nhân viên của UNRWA có liên hệ với phong trào Hamas và các trường học của cơ quan này “gieo rắc thù hận”, song UNRWA bác bỏ mạnh mẽ, khẳng định “không có bằng chứng nào” cho thấy tổ chức bị Hamas xâm nhập.

Ý kiến tư vấn của ICJ là một tiến trình độc lập, không liên quan đến vụ kiện do Nam Phi khởi xướng, trong đó cáo buộc Israel phạm tội diệt chủng tại Gaza. Israel bác bỏ cáo buộc này và cáo buộc ngược lại rằng Nam Phi đang “bảo vệ Hamas dưới chiêu bài chính trị.”

Cuộc xung đột tại Gaza bắt đầu từ vụ tấn công của Hamas vào miền nam Israel, khiến 1.200 người thiệt mạng và 250 người bị bắt làm con tin.

Chiến dịch phản công của Israel sau đó đã khiến hơn 68.000 người thiệt mạng, theo Bộ Y tế Gaza - con số được Liên hợp quốc và các chuyên gia độc lập đánh giá là đáng tin cậy nhất, dù Israel bác bỏ nhưng không cung cấp thống kê thay thế.

Diệu Hoa (Nguồn : CNN, AP)