Tôi 12 ngày xem rùa đẻ trứng ở Côn Đảo

12 ngày sống cùng những mẹ rùa ở Côn Đảo Giữa mùa hè rực nắng, Trương Thanh Duy đến hòn Bảy Cạnh (Côn Đảo) để sống 12 ngày cùng rùa mẹ, chứng kiến vòng đời kỳ diệu khởi đầu từ một bãi cát nhỏ bên đại dương.

Năm 2018, lần đầu tôi biết đến tour bảo tồn rùa biển tại hòn Bảy Cạnh (đặc khu Côn Đảo, TP.HCM) qua kênh thông tin của trường đại học. Lúc đó, tôi rất hào hứng vì biết đây không chỉ là một hoạt động tình nguyện thiết thực, mà còn giúp tôi tích lũy trải nghiệm thực tế.

Mùa hè năm nay, tôi quyết định đăng ký tham gia tình nguyện viên bảo tồn rùa biển tại Côn Đảo. Đây là một trong 9 đợt kéo dài suốt mùa sinh sản của rùa từ tháng 6 đến tháng 9, kéo dài 12 ngày, từ ngày 1 đến 12/7.

Tôi là Trương Thanh Duy, 29 tuổi, hiện sống và làm việc tại Cần Thơ với vai trò sáng tạo nội dung du lịch trên mạng xã hội.

Trung bình một rùa mẹ sẽ mất khoảng 1,5 đến 2 giờ cho toàn bộ quá trình lên bãi đẻ trứng và quay lại biển.

"Hộ sinh" cho mẹ rùa

Là một người bảo tồn rùa biển, công việc chính của tôi diễn ra vào ban đêm khi rùa mẹ từ đại dương bò lên bãi cát đẻ trứng. Tôi tuần tra bãi biển, hỗ trợ rùa mẹ trong quá trình đẻ trứng, ghi nhận số liệu và di dời trứng về hồ ấp tập trung để tăng tỷ lệ nở.

Có những đêm trời mưa hoặc gió mạnh, đi bộ trên bãi cát dài dưới ánh đèn pin là một thử thách nhỏ đối với tôi. Nhưng cảm giác được chứng kiến sự sống bắt đầu khiến mọi vất vả đều tan biến.

Trong 12 ngày ở hòn Bảy Cạnh, nhóm tôi đã hỗ trợ di dời 146 tổ trứng rùa, tương đương khoảng 15.000 quả trứng về hồ ấp. Không phải rùa biển nào bò lên bãi cũng đẻ trứng, có những mẹ rùa đào tổ gặp gốc cây hoặc địa hình không phù hợp sẽ quay trở lại biển.

Rạng sáng, một cá thể rùa mẹ lên bờ làm tổ, đẻ trứng.

Theo Trạm Kiểm lâm Hòn Bảy Cạnh, từ tháng 4 đến tháng 11 hàng năm, hơn 600 rùa mẹ tập trung lên những bãi cát thuộc Vườn quốc gia Côn Đảo để làm tổ, đẻ trứng, với hơn 150.000 rùa con được cứu hộ và thả về biển, với tỷ lệ trứng nở thành công lên đến 87%.

Sau khi giao phối 2-4 tuần, rùa đực trở về khu vực kiếm ăn, còn rùa cái lên bãi làm tổ đẻ lần đầu. Sau khoảng 11-13 ngày nghỉ tạo trứng, chúng đẻ lần tiếp theo. Một cá thể rùa mẹ trong mùa sinh sản bình quân đẻ 3 lần, chu kỳ sinh sản giữa 2 mùa là 1-5 năm.

Rùa mẹ Philippines đẻ 5 tổ tại hòn Bảy Cạnh suốt mùa sinh sản.

Tôi lần đầu chứng kiến rùa mẹ lên bờ đẻ trứng vào năm 2019, nhưng đến nay khi được nhìn lại cảnh tượng ấy, cảm xúc bồi hồi vẫn vẹn nguyên.

Rùa mẹ từ từ bò lên bãi cát, chậm chạp và nặng nhọc. Dưới ánh đèn pin, tôi thấy rõ từng chuyển động của đôi vây sau đang đào tổ, xen lẫn những tiếng thở khàn khàn vọng lại trong đêm tĩnh lặng.

Nhiều mẹ rùa có kích thước lớn hơn tưởng tượng, một số còn bị mất mai hoặc cụt chân có thể do động cơ thuyền hoặc tác động từ con người. Nhưng chúng vẫn kiên cường bò lên bãi cát, đào tổ, đẻ trứng và lặng lẽ trở về biển. Đó là bài học sống động về bản năng sinh tồn.

Tôi đặc biệt nhớ một mẹ rùa mang ký hiệu PH6854 đến từ Philippines. Tính từ đầu mùa sinh sản năm nay, "bà mẹ quốc tế" này đã đẻ 5 tổ trứng, tổng cộng 506 quả trứng tại hòn Bảy Cạnh.

Rùa mẹ có kích thước lớn, một số còn bị mất mai hoặc cụt chân.

Sự sống trở về nơi bắt đầu

Khi đi bên cạnh rùa mẹ trong giây phút trở về biển, tôi chợt nghĩ có thể 20 hay 30 năm trước, chính mẹ rùa này cũng từng là một chú rùa con nhỏ bé, được sinh ra tại bãi cát Côn Đảo và bò ra đại dương. Sau hàng chục năm lênh đênh, nó quay lại đúng nơi bắt đầu để tiếp tục một vòng đời mới.

Trước chuyến đi, tôi chỉ hiểu sơ lược rùa biển là loài có nguy cơ tuyệt chủng. Nhưng sau trải nghiệm này, tôi hiểu sâu sắc hơn.

Sau khoảng 45-60 ngày, trứng sẽ nở tự nhiên. Những chú rùa con sẽ được thả ngay tại bãi cát - nơi rùa mẹ đã từng lên đẻ trứng - để chúng được tự bò về biển và đánh dấu "quê hương" của mình.

Từ lúc nở ra, rùa con phải tự bơi ra biển, sống một mình trong môi trường khắc nghiệt. Nếu may mắn sống sót hàng chục năm, chúng sẽ quay lại đúng nơi sinh ra để đẻ trứng.

Nếu không có các chương trình bảo tồn, tỷ lệ sống sót của rùa con là rất thấp.

Rùa con nở ra từ trứng, vùng vẫy bò về phía đại dương.

Điều làm tôi ấn tượng nhất là khoảnh khắc thả rùa con về biển lúc bình minh. Hàng chục chú rùa nhỏ, vừa nở từ trứng, gắng gượng bò về phía đại dương.

Mỗi cá thể rùa con có xác suất sống sót rất thấp nên việc được cùng đồng đội bảo vệ những bước đi đầu đời của chúng khiến tôi cảm thấy hành trình này thật sự xứng đáng.

Tôi hy vọng chuyến đi của bản thân có thể truyền động lực đến người trẻ. Nếu có dịp, bạn hãy thử một lần tham gia bảo tồn rùa biển tại Côn Đảo, không chỉ để du lịch mà để lắng nghe, quan sát và kết nối thật sự với thiên nhiên.

Dù là hành động nhỏ như nhặt rác, bảo vệ tổ trứng, hay đơn giản là đứng yên trước cảnh rùa mẹ bò lên bãi cát… tất cả đều có ý nghĩa.

Hơn cả một chuyến đi, tôi còn nhận được những tình bạn đáng quý từ 12 ngày sống cùng những người đồng hành chung đam mê. Chính họ, cùng rùa biển và đại dương, giúp tôi hiểu rằng, sống chậm lại để lắng nghe tự nhiên cũng là một cách để trưởng thành.

12 ngày sống cùng rùa biển đem đến cho tôi nhiều trải nghiệm quý giá.

Châu Sa (ghi)

Ảnh, video: Trương Thanh Duy