Tôn vinh tài năng, khơi nguồn sáng tạo

Sự kiện đánh dấu hai thập kỷ hình thành một thương hiệu tri thức Việt, gắn kết giữa khoa học, công nghệ và chính sách phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước.

Hai mươi năm gieo hạt trí tuệ

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan và bà Lê Thị Bích Trân trao giải Nhì lĩnh vực Y-Dược cho nhóm tác giả. (Ảnh: Duy Linh)

Khoảnh khắc những cái tên được xướng tên, không chỉ là niềm vui của cá nhân, mà là sự tiếp nối của một hành trình. Từ năm 2005 đến nay, Giải thưởng Nhân tài Đất Việt đã đi qua chặng đường hai mươi năm, trở thành biểu tượng của tinh thần “học tập suốt đời, sáng tạo vì cộng đồng".

Nếu ban đầu, giải chỉ tập trung vào lĩnh vực công nghệ thông tin, thì nay đã mở rộng ra bảy lĩnh vực từ Công nghệ số, Y-Dược, Tuổi trẻ sáng tạo, Giáo dục, Nông nghiệp-Môi trường, Khuyến học-Tự học thành tài đến Giải Cống hiến.

Hơn 7.500 tác giả, 3.500 công trình gửi dự thi; hơn 200 công trình được vinh danh. Con số ấy chứa đựng bao ước mơ, bao nỗ lực của những con người tin rằng tri thức có thể làm nên thay đổi.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cùng các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và các đại biểu dự lễ trao giải. (Ảnh: Duy Linh)

Năm nay, Giải Nhất lĩnh vực Y-Dược thuộc về Tiến sĩ, bác sĩ Dương Đức Hùng và cộng sự (Bệnh viện Việt Đức) với công trình ghép đa tạng từ người hiến chết não - một dấu mốc trong y học Việt Nam.

Những nghiên cứu của Phó Giáo sư, Tiến sĩ Mai Duy Tôn-Vũ Đăng Lưu (Bệnh viện Bạch Mai) về điều trị đột quỵ, của Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Tri Thức (Bệnh viện Chợ Rẫy) ứng dụng AI trong điều phối hiến-ghép mô, tạng… thể hiện sự hòa quyện giữa khoa học và nhân văn - “trí tuệ phục vụ sự sống".

Thạc sĩ Nguyễn Bá Mạnh (Viện Hóa học - Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam) được tôn vinh với nghiên cứu vật liệu MOFs và nano oxide - mở hướng cho công nghệ xanh, năng lượng sạch.

Nhiều tấm gương tiêu biểu khác cũng được gọi lên: Nguyễn Mạnh Hùng - Thanh Hóa (máy lọc mật ong NH10/70); Thi Khánh An - Tây Ninh (máy gắp mía thủy lực xoay 360°); Nguyễn Đức Thành - Bắc Ninh (cột cảnh báo lũ bằng pháo hiệu)…

Từ phòng thí nghiệm đến ruộng đồng, từ viện nghiên cứu đến làng quê - tất cả cùng thắp sáng một điều giản dị: khi tri thức bén rễ trong đời sống, đất nước sẽ tự khởi sinh sức mạnh mới.

“Tôn vinh nhân tài không chỉ để khen thưởng, mà để khơi dậy tinh thần học tập suốt đời” - ông Lê Mạnh Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hội Khuyến học Việt Nam chia sẻ.

Từ khuyến học đến đổi mới sáng tạo quốc gia

Nhóm học sinh Trường Trung học phổ thông chuyên Khoa học Tự nhiên nhận giải Tài năng công nghệ số với sản phẩm “Hệ thống hỗ trợ học tập thông minh (Clauto)”. (Ảnh: Duy Linh)

Không phải ngẫu nhiên mà chủ đề năm nay là “Tôn vinh tài năng - Khơi nguồn sáng tạo” trùng khớp tinh thần của Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về phát triển và ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nghị quyết xác định: “Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là động lực then chốt cho phát triển nhanh, bền vững".

Giải thưởng Nhân tài Đất Việt chính là biểu hiện cụ thể của tầm nhìn ấy - nơi đường lối của Đảng được cụ thể hóa bằng hành động xã hội, bằng cơ chế khuyến khích, tôn vinh, và nuôi dưỡng nhân tài.

Từ khuyến học - một giá trị truyền thống, giải thưởng đã tiến tới khuyến tài, khuyến sáng tạo, và giờ đây là khuyến cống hiến. Hai mươi năm - một quá trình vận động từ “tư duy tri thức” sang “tư duy sáng tạo". Hai Giải Cống hiến năm nay minh chứng cho điều đó: Anh hùng Lao động Nguyễn Quang Mâu, Chủ tịch Hội đồng quản trị Gốm Đất Việt - người đưa đất sét Việt thành sản phẩm văn hóa xuất khẩu, biến truyền thống thành công nghệ, biến lao động thành nghệ thuật. Nhà giáo Nhân dân Nguyễn Thị Hiền, người sáng lập Trường tiểu học Đoàn Thị Điểm - biểu tượng của giáo dục nhân văn, nơi học sinh được lớn lên bằng tri thức và lòng nhân ái.

Ở một góc nhìn rộng hơn, Nhân tài Đất Việt không chỉ là giải thưởng học thuật, mà là một chính sách mềm của quốc gia - cơ chế xã hội hóa để phát hiện, bồi dưỡng và lan tỏa sáng tạo.

Khi doanh nghiệp (VNPT) bắt tay cùng Hội Khuyến học, khi các viện, trường, bộ, ngành cùng tham gia, đó không chỉ là sự phối hợp tổ chức, mà là sự vận hành của “hệ sinh thái sáng tạo Việt Nam".

Khơi dậy sức mạnh quốc gia học tập

Thế giới đang bước vào kỷ nguyên tri thức, nơi trí tuệ con người trở thành nguồn lực cạnh tranh cốt lõi. Trong bối cảnh ấy, Việt Nam đang đi những bước bền vững để xây dựng xã hội học tập và quốc gia sáng tạo. Giải thưởng Nhân tài Đất Việt chính là sự thể nghiệm thực tế của tinh thần ấy. Từ những công trình y học cứu người đến sáng chế cơ khí giúp người nông dân bớt nhọc, từ doanh nhân văn hóa đến người thầy, mọi nỗ lực ấy cùng hướng về một điểm chung: niềm tin vào giá trị con người Việt Nam - nguồn lực lớn nhất của quốc gia sáng tạo.

Hai mươi năm qua, Nhân tài Đất Việt đã chứng minh một điều giản dị: “Tri thức là ánh sáng, và khi ánh sáng ấy được lan tỏa, bóng tối của nghèo nàn, lạc hậu sẽ dần lùi xa".

Nếu coi Nghị quyết 57-NQ/TW là ngọn đèn soi đường cho chiến lược phát triển, thì giải thưởng này chính là những ngọn đèn nhỏ, thắp sáng trong từng mái nhà, từng lớp học, từng phòng thí nghiệm.

Giữa thời đại chuyển đổi số, khi công nghệ thay đổi từng ngày, giá trị của tri thức Việt không chỉ nằm ở sản phẩm, mà còn ở tinh thần tự học, dấn thân và sáng tạo. Và chính tinh thần đó - từ người thầy, người thợ, người nông dân, người kỹ sư - đang tạo nên một dòng chảy mới trong văn hóa phát triển của dân tộc. Hai mươi năm, từ tôn vinh đến lan tỏa, từ khuyến học đến khuyến sáng tạo - Giải thưởng Nhân tài Đất Việt đã và đang viết tiếp một chương mới của trí tuệ dân tộc.

THU TRANG